Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

X zatrudnia w swojej firmie 2 pracowników. W jakim trybie mąż X posiadający uprawnienia BHP, lecz nieposiadający własnej działalności gospodarczej, może wykonać szkolenia wstępne i okresowe pracowników zatrudnionych przez żonę?

Odpowiedź

Członek rodziny pracodawcy, który nie ma formalnego związku z zakładem pracy (nie jest w nim zatrudniony), mógłby prowadzić szkolenia wstępne ogólne z zakresu bhp jedynie wtedy, gdyby na rzecz tego przedsiębiorstwa wykonywał zadania służby bhp (np. na podstawie umowy cywilnoprawnej – zlecenia). Osoba ta – bez formalnego zatrudniania na stanowisku kierowniczym – nie mogłaby natomiast prowadzić instruktażu stanowiskowego. Mogłaby ona również prowadzić szkolenia okresowe z tego zakresu (również na podstawie umowy cywilnoprawnej), jeżeli pracodawca będący organizatorem szkolenia zapewniłby spełnienie wszystkich niezbędnych wymagań.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 237[3] § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenia te, zgodnie z art. 237[3] § 3 k.p., powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Szczegółowe zasady organizowania i przeprowadzania szkoleń określone zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p.

W myśl § 6 r.s.b.h.p. szkolenia z dziedziny bhp prowadzone są jako szkolenia wstępne i szkolenie okresowe.

Szkolenie wstępne, na które składa się instruktaż ogólny oraz stanowiskowy, powinno odbyć się przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Częstotliwość przeprowadzania szkoleń okresowych pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, zachowując wytyczne wynikające z § 15 r.s.b.h.p.

Zgodnie z § 10 ust. 2 r.s.b.h.p. instruktaż ogólny (tj. pierwszą część szkolenia wstępnego) prowadzi pracownik służby bhp lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę, posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, a także aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp.

Drugą część szkolenia wstępnego – instruktaż stanowiskowy – zgodnie z § 11 ust. 5 r.s.b.h.p., przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca, jeżeli posiada(ją) odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Jak wynika z powyższego, członek rodziny pracodawcy (tak jak każda inna – nawet obca – osoba), który nie ma formalnego związku z danym zakładem pracy (np. nie jest w nim zatrudniony), mógłby prowadzić szkolenia wstępne ogólne wtedy, gdyby na rzecz tego przedsiębiorstwa wykonywał zadania służby bhp np. na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia). Osoba ta – bez formalnego zatrudniania na stanowisku kierowniczym – nie mogłaby natomiast prowadzić instruktażu stanowiskowego.

Odrębną kwestią będzie dopuszczalność prowadzenia szkoleń okresowych z zakresu bhp, gdyż zgodnie z § 4 ust. 1 r.s.b.h.p. szkolenia te mogą być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub na ich zlecenie przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp na podstawie przepisów o systemie oświaty. Jeżeli więc mąż pracodawcy nie prowadzi jednostki organizacyjnej uprawnionej do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bhp (np. działalności oświatowej na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej), ale posiada niezbędne kwalifikacje do prowadzenia takich szkoleń (zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia), a pracodawca jest w stanie zapewnić:

1. programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk,

2. odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,

3. wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,

4. właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń,

dopuszczalnym byłoby, aby przeprowadził takie szkolenie na rzecz firmy swojej małżonki, na podstawie umowy cywilnoprawnej, gdzie to ona będzie formalnym organizatorem szkolenia. Należy przypomnieć, że w takim przypadku nie będzie możliwe przeszkolenie samego pracodawcy (żony), bowiem zgodnie z § 4 ust. 2 r.s.b.h.p., takie prawo przysługuje tylko jednostkom organizacyjnym uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej prowadzącym działalność szkoleniową w dziedzinie bhp.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 15 stycznia 2016 r.