Czy brak kwalifikacji jest wystarczającą podstawą do odmowy wykonania pracy?

Jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy.

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Stosownie do art. 210 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli jednak powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, to zgodnie z art. 210 § 2 k.p., pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa powyżej, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Przytoczony przepis stanowi podstawowe uprawnienie pracownika w zakresie bhp, a katalog przypadków, do których może mieć zastosowanie jest wręcz nieograniczony.
Każdy przypadek braku kwalifikacji czy uprawnień do wykonywania danej pracy jako podstawy do powstrzymania się lub odmowy wykonania zleconej przez pracodawcę (przełożonego) czynności należy rozpatrywać indywidualnie.

Dowiedz się więcej z książki
	Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

Z pewnością polecenie np. kierowania pojazdem mechanicznym wydane osobie nieposiadającej do tego stosownych uprawnień (prawa jazdy), o których mowa w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 627 z późn. zm.) lub np. wykonania określonych czynności przy urządzeniach elektrycznych, do eksploatacji których wymagane są kwalifikacje określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 z późn. zm.), byłoby nie tylko sprzeczne z prawem, ale również narażałoby pracownika, a być może inne osoby, na niebezpieczeństwo. Trzeba przypomnieć, że co prawda pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, ale tylko tych, które nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 § 1 k.p.).
Zgodnie z art. 237³ § 1 k.p., pracodawcy nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp. Tym bardziej nie wolno mu żądać wykonywania takiej pracy.
Niedopełnienie tego obowiązku może narazić osobę odpowiedzialną nie tylko na konsekwencje wynikające z art. 283 k.p. (karę grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł), ale nawet na odpowiedzialność karną, o której mowa w art. 220 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 1137).