Zmęczenie w pracy

Uczucie zmęczenia jest rezultatem m. in. niedotlenienia organizmu na skutek bezczynności mięśni wspomagających funkcjonowanie krwiobiegu. Ta sama przyczyna jest powodem zmęczenia psychicznego - zapotrzebowanie bowiem mózgu na tlen jest kilkanaście razy większe niż mięśni. Dlatego tak ważne są, wymagane przepisami, regularne, cogodzinne 5-minutowe przerwy w pracy przy komputerze, które powinny być przeznaczone na ruch. Wiele badań i obserwacji wskazuje, że poważny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie w związku z pracą biurową mają czynniki psychiczno-organizacyjne: stosunki przełożony - podwładny, kontakty urzędnik - petent, stosunki koleżeńskie, adekwatność obowiązków i wymagań do kompetencji i kwalifikacji, poczucie (lub brak) sprawiedliwej oceny wykonywanej pracy, organizacja pracy oraz sprawność działania i profesjonalizm całej instytucji. Nieprawidłowości w jednej z tych dziedzin prowadzą do pojawiania się stresu - podstępnego i najczęściej negatywnego (czasami mobilizującego) zjawiska w funkcjonowaniu naszego organizmu.

Dlatego bardzo ważna jest umiejętność znalezienia odpowiedzi na pytanie jak, dobrze pracując, płacić za to jak najniższą cenę psychofizyczną?

Szczegółowe wymagania dotyczące warunków środowiska pracy biurowej są określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. Nr 148, poz. 973). Pamiętajmy, że przepisy bezpieczeństwa pracy nie stawiają wymagań na wyrost, przesadnych ani tym bardziej nieuzasadnionych - zwykle są to wymagania minimalne, których niespełnienie powoduje duże ryzyko wypadku lub pojawienia się dolegliwości zdrowotnych u pracownika. Dlatego rozsądek nakazuje, by znać te minimalne, określone przepisami, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy i do nich się stosować. Pracownik administracyjno-biurowy ma do czynienia z wieloma urządzeniami wspomagającymi pracę biurową m.in. z komputerem, drukarką, kopiarką, faksem, niszczarką, dzbankiem elektrycznym, wentylatorem itp. Wszystkie te urządzenia są zasilane prądem elektrycznym, który jest głównym zagrożeniem dla człowieka w pomieszczeniu biurowym. Każde z tych urządzeń powinno więc mieć instrukcję obsługi, a w niej określone najważniejsze wymagania bezpiecznego użytkowania. Jeżeli po raz pierwszy przystępujemy do pracy w danym biurze i jego wyposażenie jest dla nas nowe, nasz przełożony podczas instruktażu stanowiskowego powinien pokazać nam prawidłową obsługę poszczególnych urządzeń i sprawdzić czy umiemy właściwie się z nimi obchodzić. Jeżeli tego z jakiegoś powodu nie robi, nie krępujmy się poprosić, żeby pokazał nam, jak sprawdzać stan techniczny danego urządzenia przed użyciem oraz jak bezpiecznie i prawidłowo obsługiwać dane urządzenie.
Zwykle najwięcej czasu w ciągu dnia pracy przeznaczamy na obsługę komputera. Literatura fachowa dotycząca pracy przy komputerach zwraca uwagę, że może to być praca co najwyżej uciążliwa, lecz nie jest to praca wykonywana w warunkach zagrożenia. Uciążliwość jest powodowana przez monotonię pozycji siedzącej i monotonię wykonywanych ruchów, co prowadzi do zmęczenia (zwłaszcza wzroku) i znużenia, a także jest przyczyną dolegliwości mięśniowo-szkieletowych, dosyć jednoznacznie kojarzonych z pracą przy komputerze. Stanowiska pracy z komputerem również podlegają ocenie ryzyka zawodowego, jednak ocena taka nie musi być dokonywana odrębnie na każdym stanowisku pracy - wystarczające jest przeprowadzenie oceny na jednym ze stanowisk komputerowych o podobnym przeznaczeniu i wyposażeniu. Jeśli w firmie mamy wiele takich samych stanowisk komputerowych, wystarczy przeprowadzić ocenę ryzyka na jednym z nich i rezultaty oceny zastosować do pozostałych.
Nieodłączną częścią stanowiska komputerowego jest z reguły drukarka, którą najwygodniej (najergonomiczniej) jest ustawić po prawej stronie stanowiska komputerowego, ale w zasięgu ręki. Jeżeli myszkę obsługujemy prawą ręką (są osoby, które robią to lewą) i na wyposażeniu mamy również skaner – najlepiej postawić go po lewej stronie, tak żeby jednocześnie lewą ręką obsługiwać skaner, prawą zaś komputer (za pomocą myszki lub klawiatury). Zdecydowanie odradzamy używania do stałej pracy komputerowej, a więc trwającej ponad 4 godziny dziennie, komputerów przenośnych, potocznie zwanych laptopami. Ergonomia obsługi laptopów pozostawia bowiem wiele do życzenia i dlatego są one dobrym wyposażeniem, ale tylko do prac doraźnych, krótkotrwałych lub wykonywanych w różnych miejscach.
Współczesne biura są wyposażane - poza komputerami i urządzeniami z nimi związanymi - także w inne, bardzo przydatne w pracy urządzenia, jak kopiarki, telefaksy, telefony bezprzewodowe oraz komórkowe. Dotychczasowe badania i obserwacje nie wskazują, aby urządzenia te miały jakiś wyraźnie negatywny wpływ na nasze zdrowie. Jednak, podobnie jak przy wszystkich innych urządzeniach elektrycznych, trzeba pamiętać w szczególności o niebezpieczeństwie porażenia prądem elektrycznym. Dlatego producenci dokładnie określają warunki, w jakich mogą być instalowane i eksploatowane te urządzenia. Zasadą bezpieczeństwa jest wymóg zapoznania się z instrukcją obsługi oraz podłączanie tych urządzeń do gniazdek z kołkiem uziemiającym i bez pośrednictwa dodatkowych przedłużaczy lub rozgałęziaczy. Potwierdzeniem przez producenta, że urządzenie spełnia wymagania bezpieczeństwa, jest umieszczenie na urządzeniu (w sposób trwały) znaku “CE”.