Jeżeli powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, dostrzeże, że obiekt budowlany został wybudowany bez wymaganych formalności, może nakazać jego rozbiórkę, jeżeli nie złoży się wniosku o wszczęcie postępowania legalizacyjnego. Niestety takie postępowanie wiąże się z przedłożeniem złożonej dokumentacji oraz obowiązkiem zapłaty opłaty legalizacyjnej. Co gorsza, nawet jeżeli do samowoli nie doszło z naszej winy, a jesteśmy właścicielami obiektu, to na nas będzie spoczywał obowiązek, by go zalegalizować.
Czytaj też: Wykrywalność samowoli budowlanych jest niska, a kara nawet po 50 latach
Kiedy dochodzi do samowoli
Art. 48 prawa budowlanego wskazuje, kiedy dochodzi do samowoli budowlanej: jeżeli obiekt (lub jego część) jest w budowie albo został wybudowany bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę (pkt 1) albo bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia. Natomiast zgodnie z art. 28 ust. 1 prawa budowlanego zasadą jest, że roboty budowlane można rozpocząć na podstawie pozwolenia na budowę. Od tej zasady są wyjątki. W wielu wypadkach wystarczy samo zgłoszenie (art. 29 prawa budowlanego).
Jeżeli więc wykonano roboty budowlane bez formalności (pozwolenia lub zgłoszenia), będziemy mieli do czynienia z samowolą budowlaną. Sankcją w takim wypadku jest wydanie przez organ nadzoru budowlanego, w drodze postanowienia, nakazu wstrzymania budowy (zgodnie z art. 48 ust. 5 prawa budowlanego nakaz taki wydaje się również po zakończeniu budowy).
Jak zalegalizować
Całe szczęście, że prawo budowlane przewidziało również możliwość „naprawienia” uprzedniego błędu, polegającego na budowie obiektu budowlanego bez wymaganych formalności. Zgodnie z art. 48a ust. 1 prawa budowlanego w terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wstrzymaniu budowy inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego może złożyć wniosek o legalizację.
Po złożeniu wniosku, organ nadzoru budowlanego nakłada w drodze postanowienia obowiązek przedłożenia dokumentów, określając do tego termin, nie krótszy niż 60 dni od dnia doręczenia tego postanowienia. W art. 48b ust. 2 prawa budowlanego zostały wymienione dokumenty, które będzie trzeba w takim przypadku przedłożyć. Jeżeli organ stwierdzi, że przedłożona dokumentacja jest prawidłowa, organ wyda postanowienie o ustaleniu opłaty legalizacyjnej.
Po uregulowaniu opłaty legalizacyjnej, organ wyda decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego albo projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz zezwoli na wznowienie budowy, jeżeli nie została ona zakończona. Po przejściu całej, powyżej opisanej procedury, obiekt budowlany, stawiany w warunkach samowoli, nie będzie już zagrożony rozbiórką.
Samowola nie ulega przedawnieniu
Samowola budowlana nie ulega przedawnieniu. We wcześniejszym stanie prawnym ustawodawca przewidział pięcioletni termin przedawnienia samowoli, jednakże aktualnie nie istnieje taka możliwość. Istotne jest to, żeby uchronić się przed obowiązkiem rozbiórki, wniosek o legalizację samowoli będzie trzeba wnieść nawet wtedy, jeżeli samowoli dopuścił się poprzedni właściciel nieruchomości. Należy jednak mieć na uwadze, że jeżeli od zakończenia budowy minęło co najmniej 20 lat, wszczyna się uproszczone postępowanie legalizacyjne. Główną różnicą w tym wypadku jest fakt, że w uproszczonym postępowaniu wymagana jest mniejsza ilość dokumentów, niż w standardowym postępowaniu legalizacyjnym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
