Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone uznał postanowienia wzorców umów stosowane przez Bank Spółkę Akcyjną za niedozwolone.
Nieprawidłowości wystąpiły we wzorcach umów, aneksach do umów kredytów i pożyczek hipotecznych denominowanych do walut obcych. Były to niedozwolone postanowienia umowne. Prezes urzędu stwierdził, że stanowiło to naruszenie art. 23a ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów i zakazał ich wykorzystywania.
SO uchyla decyzję prezesa
Bank wniósł odwołanie od tej decyzji, domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji w całości, względnie o jej zmianę. Twierdził, że postanowienia objęte zaskarżoną decyzją nie stanowią postanowień niedozwolonych.
Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję. Stwierdził, że została ona wydana z rażącym naruszeniem prawa, ani bez podstawy prawnej w rozumieniu art. 478(31a) k.p.c. Wobec tego zasądził od prezesa UOKiK na rzecz banku kwotę 1737 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Apelację od tego wyroku wnieśli Prokurator Okręgowy w Warszawie i prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Prokurator Okręgowy w Warszawie zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie szeregu przepisów postępowania.
Także prezes UOKiK zarzucił wydanemu orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku.
Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że:
- obniżono nałożoną na bank karę do 1 745 536,25 zł,
- zasądzono od banku na rzecz prezesa UOKiK 2720 zł tytułem kosztów procesu.
Bank 7 lipca 2023 r. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 lutego 2023 r.
Nieważność postępowania?
Skarżący bank zgłosił zarzut naruszenia szeregu przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia prawa materialnego. Jednocześnie skarżący wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 398(9) par. 1 pkt 1, 2 i 3 k.p.c., wskazując, że w sprawie występuje nieważność postępowania. Także występuje poważne zagadnienie prawne wymagające wykładni.
I sformułował trzy istotne pytania:
- Czy klauzula odsyłająca do tabeli kursowej, która opisuje sposób ustalania kursu walutowego w taki sposób, że bank pozbawiony jest jakiejkolwiek dowolności czy arbitralności przy ustalaniu kursu walutowego, może być mimo to uznana za abuzywną?
- Czy można - w świetle wymogu transparentności wzorca oraz wymogu jednoznaczności postanowień określających główne świadczenie stron - uznać za jednoznaczne i zrozumiałe odwołanie się do obiektywnie weryfikowalnej oraz powszechnie stosowanej w obrocie wartości w postaci kursu rynkowego określonej waluty na rynku walutowym (FOREX), choć samo pojęcie to nie jest ustawowo zdefiniowane?
- Czy i ewentualnie w jakim zakresie w ramach abstrakcyjnej kontroli wzorców umownych należy stosować model przeciętnego konsumenta rozwinięty w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej? I na kim - w trybie aktualnie obowiązującym systemie abstrakcyjnej kontroli wzorców - spoczywa ciężar wykazania niejednoznaczności i niejasności sformułowania danego postanowienia?
W odpowiedzi na skargę kasacyjną prezes UOKiK wniósł o odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej powoda do rozpoznania.
Odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej
Sąd Najwyższy uznał, że w realiach tej sprawy, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie jest trafny. Odmówił zatem przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Podstawą zawartą we wniosku banku była potrzeba wykładni przepisów wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, „gdyż klauzule oceniane przez Sąd Apelacyjny były przedmiotem odmiennej oceny przez inny skład tego samego Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz inne sądy, choć z drugiej strony pojawiły się również wyroki, w których wyrażono podobną ocenę prawną do przedstawionej w zaskarżonym wyroku.”
- W rzeczywistości skarżący wskazał na odmienną ocenę stanu faktycznego przez różne składy tego samego sądu, co nie mieści się w granicach przesłanki przedsądu – stwierdziła sędzia sprawozdawca. Jak podkreśliła sędzia Maria Szczepaniec, wnoszący skargę kasacyjną, formułując zagadnienie prawne, powinien przedstawić argumentację jurydyczną, uzasadniającą tezę o możliwości rozbieżnych ocen prawnych. A samo zagadnienie powinno być ponadto „istotne” dla systemu prawa.
Jednak – według SN - autor rozpatrywanej skargi kasacyjnej nie przedstawił istotnych zagadnień prawnych w rozumieniu przepisu art. 398(9)par. 1 pkt 1 k.p.c. Postawione zagadnienia nie stanowią skomplikowanego problemu o charakterze prawnym, którego rozwiązanie miałoby bezpośredni wpływ na wynik tej sprawy.
Odnosząc się w pierwszej kolejności do pytania o klauzulę odsyłającą do tabeli kursowej, Sąd Najwyższy wskazał, że nie jest ono sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy. Klauzule odsyłające do tabeli kursowej w tej sprawie nie są sformułowane w taki sposób, że, bank pozbawiony jest jakiejkolwiek dowolności czy arbitralności przy ustalaniu kursu walutowego, co dokładnie opisał Sąd Apelacyjny.
Odnosząc się do drugiego zagadnienia prawnego Sąd Najwyższy wskazał, że zagadnienie prawne nie może mieć charakteru kazuistycznego i służyć uzyskaniu przez skarżącego odpowiedzi odnośnie do kwalifikacji prawnej.
Co do zagadnienia trzeciego, to nie stanowi ono skomplikowanego problemu o charakterze prawnym. Ochrona przewidziana w dyrektywie Rady 93/13/EWG z 15 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przysługuje każdemu konsumentowi, a nie tylko temu, którego można uznać za „właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta” (tak postanowienie TSUE z 10 czerwca 2021 r., C-198/20.).
Postanowienie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 27 czerwca 2024 r., sygn. akt II NSK 111/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
