W oparciu o jakie przepisy następowały podziały geodezyjne?
W wyniku sporządzenia planu realizacyjnego został dokonany podział nieruchomości rolnej z wydzieleniem działek budowlanych i drogi. Teren przeznaczony został na budownictwo mieszkaniowe z usługami i rzemiosłem towarzyszącym. W obowiązującym w tym czasie ogólnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego teren oznaczony był symbolami "MRn - zabudowa zagrodowa z dopuszczeniem nierolniczej". W gminie brak jest dokumentów zatwierdzających podział oraz ewentualne przejęcie drogi.
Jeżeli wydzielenie drogi nastąpiło w związku z podziałem nieruchomości, to najprawdopodobniej nastąpiło to w trybie przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99 z późn. zm.) - dalej u.g.g.w.n. w brzmieniu obowiązującym w 1988 r. Należy również pamiętać, iż według przepisów obowiązujących w 1988 r. drogami gminnymi były te drogi, które zostały do tej kategorii zaliczone w drodze uchwały właściwej wojewódzkiej rady narodowej. Uchwały w tej sprawie były zamieszczane w dziennikach urzędowych województwa.
Według stanu prawnego obowiązującego w dniu 1 stycznia 1988 r. zasady dokonywania podziału nieruchomości regulował art. 12 u.g.g.w.n. Przepis ten w ust. 5 stanowił, że grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej podziałem przechodzą na własność Państwa z dniem, w którym decyzja lub orzeczenie o podziale stały się ostateczne lub prawomocne, za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. O tym, jakie drogi należą do poszczególnych kategorii dróg publicznych, mówiły natomiast przepisy ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) – dalej u.d.p. w brzmieniu obowiązującym w 1988 r. Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 1 u.d.p., do dróg gminnych oraz lokalnych miejskich zaliczano drogi położone na terenie gmin i miast inne niż drogi krajowe i wojewódzkie, stanowiące uzupełniającą sieć służącą miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg zakładowych. Zaliczenie drogi do kategorii dróg gminnych oraz lokalnych miejskich następowało w drodze uchwały wojewódzkiej rady narodowej, po zasięgnięciu opinii właściwych rad narodowych stopnia podstawowego (art. 7 ust. 2 u.d.p.). Jak stanowił art. 9 u.d.p., uchwały rad narodowych w sprawie zaliczenia dróg do poszczególnych kategorii podlegały ogłoszeniu w wojewódzkich dziennikach urzędowych. Przykładowo, na terenie ówczesnego województwa warszawskiego o tym, które drogi należały do kategorii dróg publicznych, mówiła uchwała nr 245 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 26 maja 1988 r., w sprawie zaliczenia dróg publicznych na terenie m. st. Warszawy i województwa stołecznego warszawskiego do kategorii dróg lokalnych miejskich oraz dróg gminnych (Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 17, poz. 186). Dla poszczególnych kategorii dróg właściwy zarząd drogi prowadził odrębną ewidencję według zasad określonych w zarządzeniu Ministra Komunikacji z dnia 6 czerwca 1986 r. w sprawie prowadzenia ewidencji dróg publicznych (M. P. Nr 18, poz. 122).
Uwagi
Sprawy własności nieruchomości znajdujących się w pasach drogowych dróg publicznych przez bardzo wiele lat nie były uporządkowane. Niezbędne stało się więc generalne i jednolite uporządkowanie kwestii własności nieruchomości zajętych pod drogi publiczne w różnym okresie i w zróżnicowanych okolicznościach faktycznych. Chcąc doprowadzić do uzgodnienia stanu faktycznego ze stanem prawnym, jaki przedstawiały księgi wieczyste, ustawodawca wprowadził rozwiązanie uregulowane w art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.). Przepis ten w ust. 1 stanowi, że nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Powyższy przepis znajduje zastosowanie wobec wszystkich nieruchomości spełniających warunki w nim określone, niezależnie od okoliczności, w jakich nastąpiło zajęcie nieruchomości i wybudowanie drogi publicznej. Zgodnie z ust. 3 omawianego przepisu, potwierdzenie wywłaszczenia nieruchomości zajętej pod drogę publiczną następuje w drodze decyzji wojewody. Decyzja taka charakter deklaratoryjny, tzn. nie tworzy nowego stanu prawnego, a jedynie potwierdza stan prawny istniejący w dniu 31 grudnia 1998 r.
Anna Kamińska