Jak obliczyć podatek dochodowy od zawartej z nianią umowy uaktywniającej?

Zatrudnienie niani na podstawie umowy uaktywniającej w żaden sposób nie wpływa na możliwość korzystania przez nianię z ulgi na wychowanie dzieci (określonej przepisami art. 27f u.p.d.o.f.).

Pytanie:
Jak obliczyć podatek dochodowy od zawartej z nianią umowy uaktywniającej?
Czy w przypadku, gdy przy wynagrodzeniu minimalnym, niania opłaca składkę chorobową podatek wyniesie 18%?
Jeżeli niania chce wpłacać zaliczki, kogo określić jako płatnika podatku nianię, czy rodziców?
Czy należy wystawić PIT-4, czy PIT-5?
Czy w rozliczeniu rocznym, przy założeniu, że niania będzie odprowadzała podatek co miesiąc będzie mogła skorzystać z ulgi na swoje dzieci?
Czy przedstawione poniżej rozliczenie jest prawidłowe?
1500 zł x 20% (KUP) = 1200 zł - 36,75 (składka chorobowa) = 1163,25 zł
podstawa opodatkowania: 1163 zł * 18% = 209,34 zł
podatek do zapłaty: 209 zł.

Odpowiedź:
Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych dla dochodów wynikających z umów uaktywniających wynosi 18% lub 32% (zależnie od tego czy dochody niani przekroczą próg podatkowy w wysokości 85.528 zł).

Uzasadnienie:
Z dniem 1 października 2011 r. weszły w życie przepisy pozwalające zatrudniać nianie na podstawie tzw. umów uaktywniających. Umowy te są umowami o świadczenie usług, do których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (zob. art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz. U. Nr 45, poz. 235 z późn. zm.).
Na gruncie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., przychody z takich umów zaliczane są do tzw. przychodów z innych źródeł (zob. art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.). Do przychodów tych stosuje się zryczałtowane koszty uzyskania przychodów w wysokości 20% uzyskanego przychody, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika lub opłacone przez podatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.d.o.f., których podstawę wymiaru stanowi ten przychód (zob. art. 22 ust. 9 pkt 6 u.p.d.o.f.).
Dochody wynikające z przychodów z innych źródeł nie są, co do zasady, opodatkowane w ciągu roku. Dochody te opodatkowane są łącznie z innymi dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej po zakończeniu roku. A zatem stawka podatku dochodowego od osób fizycznych dla dochodów wynikających z umów uaktywniających wynosi 18% lub 32% (zależnie od tego czy dochody niani przekroczą próg podatkowy w wysokości 85.528 zł – zob. art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f.).
Jak jednak stanowi art. 44 ust. 1c u.p.d.o.f., podatnik uzyskujący przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f., na podstawie umowy, do której stosuje się przepisy prawa cywilnego dotyczące umowy zlecenia lub o dzieło, może w ciągu roku podatkowego wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej, czyli stawkę 18%. Przy obliczaniu zaliczki podatnik może stosować wyższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej, czyli stawkę 32%. Za dochód podlegający opodatkowaniu uważa się przychód uzyskany w danym miesiącu pomniejszony o koszty uzyskania określone w art. 22 ust. 9 pkt 6 u.p.d.o.f.
A zatem niania zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej może – jeżeli tego chce – wpłacać w ciągu roku zaliczki na podatek (pamiętając, że jeżeli zacznie wpłacać takie zaliczki w trakcie roku, będzie obowiązana do ich wpłacania aż do końca tego roku – zob. art. 44 ust. 1d u.p.d.o.f.). Podkreślić przy tym należy, że zaliczki takie wpłacane są przez nianię, a nie przez rodziców (nie pełnią oni roli płatników). Od niani zależy czy zaliczki będzie obliczała według stawki podatku 18% czy 32%. Wpłacaniu takich zaliczek nie towarzyszy obowiązek składania żadnych deklaracji podatkowych, w tym obowiązek składania deklaracji podatkowych po zakończeniu roku.
Przykładowo zatem, w przypadku miesięcznego wynagrodzenia z tytułu umowy uaktywniającej w wysokości minimalnego wynagrodzenia (a więc w sytuacji, gdy całość składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne opłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych) i wyboru przez nianię objęcia ubezpieczeniem chorobowym (jest to ubezpieczenie dobrowolne) zaliczki na podatek obliczane według stawki 18% wynoszą w 2012 r. 211 zł (nie jest zatem prawidłowe rozliczenie wskazane w pytaniu), gdyż:
1) przychód wynosi 1.500 zł (minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2012 r.),
2) koszt uzyskania tego przychodu wynosi 292,65 zł; kwota ta stanowi wynik przemnożenia 1463,25 zł (przychodu pomniejszonego o składkę na ubezpieczenie chorobowe obliczoną według stawki 2,45%, czyli o kwotę 36,75 zł) przez 20%,
3) podstawa obliczenia zaliczek wynosi 1170,60 zł (1500 zł – 292,65 zł – 36,75 zł),
4) 1170,60 zł x 18% = 210,71 zł, czyli po zaokrągleniu 211 zł.
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że zatrudnienie niani na podstawie umowy uaktywniającej w żaden sposób nie wpływa na możliwość korzystania przez nianię z ulgi na wychowanie dzieci (określonej przepisami art. 27f u.p.d.o.f.). A zatem niania zatrudniona na podstawie takiej umowy może po zakończeniu roku skorzystać z takiej ulgi (niezależnie od tego czy będzie wpłacać w trakcie roku zaliczki na podatek czy nie).
[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest nieaktualna od 1 I 2013 r.]