Ile jest definicji przedsiębiorcy w polskim prawie? Udzielenie odpowiedzi na wcale nie jest proste. Zawierają ją ustawy podatkowe, Kodeks cywilny, prawo przedsiębiorców czy ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
‒ Kiedyś je policzyłem. Było ich w sumie 16, ale nie sprawdzałem ostatnio, czy liczba ta uległa zmianie ‒ mówi Zbigniew Maciej Szymik, doradca podatkowy, dyrektor generalny i partner zarządzający w firmie GLC. I dodaje, że doradcy podatkowi są przyzwyczajeni do stosowania definicji zawartej w ustawie podatkowej jako definicji podstawowej. -Dopiero, jeśli w ustawie takiej definicji nie ma, to sięgamy do ordynacji podatkowej. Dla nas to taka oczywista oczywistość. Pytanie jednak, dla kogo prawo jest tworzone - mówi.
Mnogość definicji może utrudnić prowadzenie biznesu
‒ Niestety definicje zawarte w przepisach kodeksu cywilnego nie są kompatybilne z innymi definicjami przedsiębiorcy lub działalności gospodarczej ‒ przyznaje Przemysław Hinc, doradca podatkowy ze spółki PJH Doradztwo Gospodarcze. Może się więc zdarzyć, że osoba nie uznawana za prowadzącą działalność gospodarczą na gruncie prawa cywilnego czy prawa przedsiębiorców, na gruncie ustaw podatkowych będzie musiała rozliczać przychody właśnie jako uzyskane ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza i to nawet wówczas, gdy nie będzie miała obowiązku jej formalnego zgłoszenia. Ale nie tylko. Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego osoba może być uznawana za przedsiębiorcę, a w świetle Prawa przedsiębiorców już nie. Tak samo - w regulacji PIT jej przychody mogą być uznane za pochodzące z tzw. „innych źródeł”, ale już dla celów VAT może stać się podatnikiem i dostawa może być związana z działalnością gospodarczą i opodatkowana podatkiem od towarów i usług.
Czytaj: Nowa definicja przedsiębiorcy w kodeksie cywilnym >>
To, co jest zrozumiałe dla ekspertów podatkowych, nie zawsze jest czytelne dla przysłowiowego Jana Kowalskiego, który chce zostać przedsiębiorcą. ‒ Pojęcie przedsiębiorcy jest pojęciem ogólnym, używanym w wielu płaszczyznach, także w języku potocznym. Stąd też przepisy zarówno prawa publicznego, jak i prawa prywatnego muszą posługiwać się tym pojęciem ‒ mówi Anna Ziemnicka, adwokat, młodszy partner w kancelarii Gekko Taxens M. Sobońska-Szylińska i Wspólnicy. - Zrozumiałą rzeczą jest, że pojęcie przedsiębiorcy musi być zdefiniowane w zależności od obszaru regulacyjnego, w którym się poruszamy: czy będzie to prawo podatkowe, które charakteryzuje się dość dużą autonomią, czy regulacje sektorowe lub branżowe regulujące konkretną formę działalności czy dziedzinę gospodarki. ‒ Dlatego zgodnie z regułą wykładni, jeżeli w danym akcie prawnym pojawia się definicja legalna danego pojęcia, to należy rozumieć je dokładnie tak, jak na to ona wskazuje. Jeżeli zatem w ustawie mamy pojęcie przedsiębiorcy, to zgodnie z tą definicją, tak a nie inaczej należy tego przedsiębiorcę rozumieć ‒ podkreśla mec. Anna Ziemnicka.
Działalność gospodarcza, czyli co?
Szkopuł w tym, że różny jest zakres definicji, jakimi posługuje się Kodeks cywilny i ustawa ‒ Prawo przedsiębiorców.
‒ Sedno problemu tkwi w tym, czym jest działalność gospodarcza. Kiedyś, w myśl uchylonej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, była nią również działalność zawodowa. Obecnie ta różnica jest istotna, bo na gruncie przepisów kodeksu cywilnego przedsiębiorca to podmiot prowadzący działalność gospodarczą lub zawodową, a na gruncie prawa przedsiębiorców jedynie działalność gospodarczą, w którym to pojęciu nie uwzględniono działalności zawodowej (w przeciwieństwie do dawnych regulacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). W konsekwencji pojęcie przedsiębiorcy na gruncie k.c. wydaje się być pojęciem szerszym, niż w Prawie przedsiębiorców. Realny problem może dotyczyć działalności nieewidencjonowanej, która na gruncie Prawa przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej, co wynika wprost z przepisów tej ustawy, a więc nie jest przedsiębiorcą. Na gruncie przepisów k.c. natomiast nie można wykluczyć zaklasyfikowania takiej działalności jako zawodowej, a osoby ją prowadzącej, pomimo, że nie prowadzi działalności gospodarczej, za przedsiębiorcę – zauważa mec. Ziemnicka. Przyznaje, że pojęcia te nie są spójne i może to nastręczać wiele problemów interpretacyjnych. ‒ Zarówno przepisy kodeksu cywilnego, jak i Prawa przedsiębiorców są przepisami o charakterze uniwersalnym w prawie prywatnym i powinny więc być ze sobą spójne ‒ ocenia mec. Anna Ziemnicka.
Przepisy stosowane odpowiednio
Co więcej, jak zauważa Przemysław Hinc, na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych i Prawa zamówień publicznych odpowiednio stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Odpowiednie stosowanie przepisów prawa oznacza bądź stosowanie odnośnych przepisów bez żadnych zmian do innego zakresu odniesienia, bądź stosowanie ich z pewnymi zmianami, bądź też niestosowanie tych przepisów do innego zakresu odniesienia (uchwała Sądu Najwyższego z 23 sierpnia 2006 r., III CZP 56/06). Zawsze jednak wymaga podjęcia procesu wykładniczego. A jeszcze inaczej do tego zagadnienia odnoszą się przepisy Postępowania w sprawach pomocy publicznej (regulujące m.in. zasady przyznawania pomocy de minimis).
‒ Taki chaos, gdy na gruncie jednych przepisów jest się przedsiębiorcą, na gruncie innych nim się nie jest, ale uzyskuje się przychody ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza, a jeszcze na podstawie innych ani nie prowadzi się działalności gospodarczej, ani przychody nie pochodzą z tego źródła (vide: działalność nieewidencjonowana - Prawo przedsiębiorców) utrudnia uczciwą, rzetelną działalność. Tymczasem w relacjach biznesowych musimy wiedzieć, z kim mamy do czynienia, bo to określa nasze prawa i obowiązki ‒ podkreśla Przemysław Hinc. Jego zdaniem nie ma żadnego wytłumaczenia dla stosowania różnych definicji w obrębie prawa polskiego. Pewna różnica może wynikać z zasad prawa wspólnotowego, tak jak na przykład w przypadku podatku VAT czy prawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, jednak nawet i w takim przypadku byłoby lepiej gdyby na gruncie prawa krajowego ustawodawca dążył do takiego ujednolicenia tych definicji, by zarówno zakres krajowych jak i unijnych definicji był jak najbardziej tożsamy. A najlepiej by było, gdyby powstała jedna definicja przedsiębiorcy i działalności gospodarczej.
Cena promocyjna: 55.2 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Wybrane definicje przedsiębiorcy i działalności gospodarczej
Przedsiębiorca
Według przepisów Kodeksu cywilnego: Zgodnie z art. 431 przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Według Prawa przedsiębiorców: Zgodnie z art. 4. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Według ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym: zgodnie z art. 3. rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru.
Według ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: Zgodnie z art. 2. przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.
Według ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów: Zgodnie z art. 4 ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) przedsiębiorcy – rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646), a także:
a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,
c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13,
d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2, z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji.
Według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Zgodnie z art. 5a. ilekroć w ustawie jest mowa o:
3) przedsiębiorstwie - oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego;
Działalność gospodarcza
Według ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgdonie z art. 5a. ilekroć w ustawie jest mowa o:
6) działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:
- a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
- b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
- c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych - prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9;
Zgodnie zaś z art. 5b. ust. 1. za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
- Jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3.
Według ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 15.
2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
3. Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:
1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 i 2048 oraz z 2017 r. poz. 60, 528, 648 i 859);
2) (uchylony);
3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Według przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa:
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
9) działalności gospodarczej - rozumie się przez to każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646), w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców;
Według ustawy - O postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej:
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
17) działalności gospodarczej - należy przez to rozumieć działalność gospodarczą, do której mają zastosowanie reguły konkurencji określone w przepisach części trzeciej tytułu VI rozdziału 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
Przedsiębiorca i działalność gospodarcza według ustawy ‒ Prawo przedsiębiorców:
Według ustawy Prawo przedsiębiorców:
Art. 3. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Art. 5.
1. Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847 oraz z 2018 r. poz. 650), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
3. Jeżeli przychód należny z działalności, o której mowa w ust. 1, przekroczył w danym miesiącu wysokość określoną w ust. 1, działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
