Pytanie:
Pytanie dotyczy wymagań operatu wodnoprawnego. Starosta prowadzi obecnie postępowanie z wniosku zarządcy drogi o wprowadzanie ścieków deszczowych z odwodnienia drogi (droga wojewódzka) do rzeki. Wniosek złożony został w miesiącu czerwcu br., zaś od dnia 31 maja br. obowiązuje rozporządzenie dyrektora RZGW w Warszawie. Zgodnie z § 5 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia, "Korzystanie z wód powierzchniowych polegające na wprowadzaniu ścieków do wód o stanie złym nie może pogarszać, w miejscu zrzutu ścieków, wartości tych parametrów fizykochemicznych i chemicznych wód, które zdecydowały o złym stanie wód, a warunki wprowadzania ścieków muszą uwzględniać potrzebę poprawy stanu tych wód, poprzez ustalenie w pozwoleniu wodnoprawnym wymagań zaostrzonych w stosunku do określonych w przepisach wydanych na mocy art. 45 ust. 1 pkt 1 pkt 3 i pkt 4, jednak w stopniu nie większym niż wymaganie zastosowania najlepszej dostępnej techniki oczyszczania ścieków w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska". Zgodnie z art. 132 ust. 2 pkt 4 lit. a i lit. b ustawy z 18.07. 2001 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2017r., poz. 1121 ) - dalej pr. wod., operat wodnoprawny ma zawierać ustalenia wynikające z planu gospodarowania wodami i z warunków korzystania z wód regionu wodnego, zaś nie ma tam mowy o ustaleniach wynikających z warunków korzystania z wód zlewni. Zgodnie z ustaleniami (w operacie) z planu gospodarowania wodami "ocena stanu" rzeki wskazana jest jako "zły". Czy w operacie wodnoprawnym powinny się znaleźć ustalenia z warunków korzystania z wód zlewni? Na jakiej podstawie starosta ma ustalić w pozwoleniu wodnoprawnym jakie wartości wskaźników zanieczyszczeń przyjąć?
Odpowiedź:
Warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz wód zlewni są, w rozumieniu art. 113 ust. 1 pkt 4 i pkt 5 pr. wod., podstawowymi dokumentami planistycznymi w zakresie gospodarowania wodami.Stosownie do art. 116 pr. wod. warunki korzystania z wód zlewni sporządza się dla obszarów, dla których w wyniku ustaleń ww. planu konieczne stało się określenie szczególnych zasad ochrony zasobów wodnych, a zwłaszcza ich ilości i jakości, w celu osiągnięcia dobrego stanu wód. Jak stanowi art. 115 pr. wod. warunki te powinny określać m.in.: szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód wynikające z ustalonych celów środowiskowych; ograniczenia w korzystaniu z wód na obszarze regionu wodnego lub jego części albo dla wskazanych jednolitych części wód niezbędne dla osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych, w tym w zakresie wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi. Zgodnie z art. 120 ust. 1 pr. wod., warunki korzystania z wód zlewni ustala, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor RZGW, kierując się ustaleniami odpowiedniego planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.Okoliczność, że art. 132 ust. 2 pkt4 lit. ai lit. b pr. wod. zobowiązuje do uwzględniania w części opisowej operatu wodnoprawnego ustaleń wynikających z planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i warunków korzystania z wód regionu wodnego nie musi wcale oznaczać, że w operacie tym nie można odnosić się do innych bardziej szczegółowych dokumentów planistycznych, które ww. organ sporządziłdlaobszaru danego dorzecza.W analizowanym przypadku w wyniku ustaleń wynikających z opracowanego najpierw planu dorzecza rzeki Wisły konieczne stało się określenie szczególnych zasad ochrony zasobów wodnych na obszarze tego dorzecza. W konsekwencji, rozporządzeniem dyrektora RZGW w Warszawieokreślone zostały warunki korzystania z wód zlewni rzeki. Zatem ten obowiązujący akt prawa miejscowego określa szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód, priorytety w zaspokajaniu potrzeb wodnych oraz ograniczenia w korzystaniu z wód dla tego regionu niezbędne dla osiągnięcia celów środowiskowych. Odnosząc się do sytuacji opisanej w pytaniu można mieć jedynie wątpliwości, czy w czasie opracowania operatu wodnoprawnego przedłożonego do wniosku zarządcy drogi autor operatu mógł uwzględnićustalenia wynikające z przedmiotowegorozporządzeni.
Z uwagi na złożoność sprawy nie czuję się upoważniona do wyrażania stanowiska w przedstawionym przypadku, szczególnie w kontekście zapisów § 5 ust. 2 przywołanego rozporządzenia dyrektora RZGW w Warszawie. Zwarte w nim kryteria te dotyczą m.in. wprowadzania ścieków (a są nimi takżeścieki opadowe) do wód o stanie poniżej dobrego, kiedy to nie będzie można pogarszać wartości parametrów fizykochemicznych i substancji priorytetowych, które zadecydowałyby o złym stanie wód. Jednym z przewidzianych tu działań będzie możliwość zaostrzania wymagań określanych w pozwoleniu wodnoprawnym w większym stopniu, niż ustanowiono w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 18.11. 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego - dalej r.w.ś.w.z. W tym miejscu zwracam uwagę na inny instrument wynikający z art. 41 ust. 5 pr. wod., który upoważnia organy właściwe do wydania pozwolenia wodnoprawnego do określania, w niektórych przypadkach, wartości niższych od najwyższych dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń niż określone w r.w.ś.w.z. Jednakże dokonywanie rozstrzygnięcia odnośnie określenia konkretnych dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń dla planującego wprowadzać ścieki do wód lub do ziemi pozostaje w wyłącznej gestii organu prowadzącego dane postępowanie. Organ ten dysponuje materiałem dowodowym, w tym przedstawionym operatem wodnoprawnym. Co istotne dla analizowanego przypadku, organ powinien brać pod uwagę to, że stosownie do art. 125 pkt 1 pr. wod., pozwolenie wodnoprawne nie może naruszać m.in. ustaleń warunków korzystania z wód regionu wodnego lub warunków korzystania z wód zlewni. Jeżeli projektowany sposób korzystania z wód będzie naruszał ustalenia ww. dokumentów, organ może odmówić wydania pozwolenia wodnoprawnego (art. 126 pr. wod.). Dlatego też każdy przypadek dotyczący udzielenia pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków na danym obszarze regionu wodnego musi być przeanalizowany indywidualnie.Ze względu na omówione uwarunkowania prawne uważam, że w obecnej sytuacji organ prowadzący przedmiotowe postępowanie ma podstawy do tego, aby brać pod uwagę postanowienia wynikające z obowiązującego rozporządzenia dyrektora RZGW w Warszawie, gdyż określają one szczegółowe warunki korzystania z wód zlewni rzeki (znajdującej się w regionie wodnym Środkowej Wisły). Według mojej opinii, przy określaniu warunków wprowadzania ścieków opadowych zbieranych z opisanej drogi organ powinien kierować się § 21 r.w.ś.w.z., w którym zostały określone najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla tego rodzaju specyficznych ścieków. Nie są to wartości, które automatycznie należy odwzorowywać w pozwoleniach, tym bardziej, że jak wcześniej wyjaśniłam, w niektórych uzasadnionych przypadkach organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego ma bowiem instrument prawny upoważniający go do zaostrzania tych wartości. Zawracam ponadto uwagę na to, że w przywołanym przepisie rozporządzenia dyrektora RZGW w Warszawie zastosowaniebardziej restrykcyjnych wymagań w zakresie tych wskaźników nie może powodować zastosowania najlepszej dostępnej techniki (BAT). Ocena w zakresie osiągania wyższej redukcji zanieczyszczeń w ściekach opadowych odprowadzanych z drogi zależeć będzie m.in. od możliwości zaproponowanych w operacie urządzeń oczyszczających (np. osadników czyseparatorów). Zaznaczam, że jest to wyłącznie mój podgląd na sprawę, który nie może mieć charakteru wiążącego dla organu, który będzie prowadził przedmiotowe postępowanie.
