Czy od kwoty zasądzonej wyrokiem należy obliczyć i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych?

W 2003 r. spółka akcyjna zawarła z osobą fizyczną umowę zlecenia na sprawowanie funkcji likwidatora innej spółki. W umowie napisano, że zleceniobiorca otrzymywać będzie wynagrodzenia w kwocie x zł, bez wskazania czy jest to kwota brutto czy netto i bez wskazania kto ma obliczyć i odprowadzić zaliczki na podatek dochodowy.

Spółka nie płaciła tego wynagrodzenia. Zleceniobiorca poszedł do sądu i w 2012 r. uzyskał prawomocny wyrok, w którym sąd zasądził wielokrotność tego miesięcznego wynagrodzenia, tj. x razy ilość miesięcy sprawowania funkcji likwidatora (od lutego 2003 r. do września 2007 r.).
Spółka potraktowała ww. kwotę, jako przychód zleceniobiorcy i najpierw odjęła od niej koszty uzyskania przychodu (20%) potem od uzyskanej kwoty pobrano 18% podatku. Wypłacono zatem zleceniobiorcy kwotę pomniejszoną o kwotę pobranej zaliczki.

Pytanie:
Czy od kwoty zasądzonej wyrokiem należy obliczyć i odprowadzić zaliczkę na poczet podatku dochodowego?
Kto (zleceniobiorca jako podatnik czy zleceniodawca jako płatnik) powinien obliczyć i odprowadzić zaliczkę na podatek?
Czy obliczenia zleceniodawcy były prawidłowe?

Odpowiedź:
1) Wypłacana zleceniobiorcy kwota podlega zaliczkom na podatek dochodowy.
2) Spółka, jako płatnik, powinna obliczyć, potrącić podatnikowi i odprowadzić zaliczkę na rachunek urzędu skarbowego. Później podatnik będzie musiał oczywiście wykazać tę kwotę w swoim zeznaniu podatkowym.
3) Obliczenia Spółki są poprawne (przy założeniu, że nie było tutaj żadnych obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne).

Uzasadnienie:
Z pytania wynika, że podatnik wykonywał zlecenie jako osoba fizyczna. Uzyskiwał przychody z tzw. działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 oraz art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f.
Najważniejsze znaczenie w niniejszej sprawie ma fakt, że przychodami ze źródła, o którym mowa, są wyłącznie kwoty otrzymane (względnie postawione do dyspozycji) a nie kwoty należne. Sam fakt, że określone wynagrodzenie jest danemu podatnikowi należne nie oznacza powstania przychodu. Dopiero faktyczna wypłata skutkuje powstaniem przychodu podatkowego. W myśl art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Powyższe oznacza, że zleceniobiorca dopiero teraz – z chwilą faktycznej wypłaty – uzyskał przychód podatkowy.
Dla zleceniobiorcy są to przychody z tzw. działalności wykonywanej osobiście. Przychody te są otrzymywane od spółki z o.o. w likwidacji (osoby prawnej). W związku z powyższym spółka powinna pobrać zaliczkę na podatek od powyższych kwot. Obliguje ją do tego przepis art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f. Zgodnie z powołanym przepisem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18 u.p.d.o.f., osobom mającym w Polsce miejsce zamieszkania, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 u.p.d.o.f. oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenie społeczne, najniższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej.
Okoliczność, że już teraz nie łączy spółki z podatnikiem stosunek prawny (zlecenie wygasło) nie ma znaczenia dla obowiązków podatkowych spółki jako płatnika. W związku z tym, że wypłaca ona przychód z określonego źródła (działalność wykonywana osobiście) musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy. Spółka powinna zatem jako płatnik rozliczyć podatnika; on oczywiście również wykaże później powyższe dochody w swoim zeznaniu rocznym (na podstawie PIT-11, który spółka powinna wystawić i przesłać jemu – i urzędowi skarbowemu - do końca lutego 2013 r.).
Obliczenia spółki – co do kwoty zaliczki – są zasadniczo poprawne; zastrzegam wszakże, że nie znam obowiązków spółki jako płatnika składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne w związku z wykonywaniem zlecenia przez osobę, o której mowa; jeśli także składki były odprowadzane, to wówczas oczywiście zmieniać one będą prezentowane obliczenia.
W każdym razie prawidłowo zastosowano 20% zryczałtowane koszty uzyskania przychodów. W związku z tym, że przychód otrzymywany jest teraz (w 2012 r.), prawidłowo zastosowaniu 18% stawkę zaliczki; stosujemy bowiem najniższą stawkę podatkową obowiązującą w chwili wypłaty zaliczki (czyli w 2012 r.). Okoliczność, że czynności na podstawie umowy zlecenia były wykonywane w latach wcześniejszych (gdzie obowiązywały inne stawki zaliczek na podatek) nie ma znaczenia; liczy się bowiem data osiągnięcia przychodu, czyli rok bieżący (w nim zaś obowiązuje 18% stawka podatkowa dla zaliczek na podatek dochodowy).
Jeśli w umowie określono, że kwota wynagrodzenia wynosi kwotę X miesięcznie, to zasadniczo należy potraktować to jako kwotę brutto (tzn. przed potrąceniem zaliczki na podatek). Zaliczka na podatek jest bowiem odprowadzana (potrącana) przez płatnika ze środków podatnika. Jeśli zatem w umowie nieokreślony danej kwoty jako "kwoty netto" ("kwoty do wypłaty", czy też "kwoty na rękę"), to wówczas słusznie spółka powyższą kwotę potraktowała jako kwotę brutto (będącą podstawą obliczenia zaliczki na podatek).
[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 1 I 2015 r.]