(98/C 66/04)(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE C z dnia 2 marca 1998 r.)
1. Celem niniejszego obwieszczenia jest rozwinięcie tekstu art. 1 i 5 rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89(1), ostatnio zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 1310/97(2) (dalej zwanego Rozporządzeniem w sprawie połączeń), a w konsekwencji wyjaśnienie pewnych proceduralnych i praktycznych kwestii, które zrodziły wątpliwości lub trudności.
2. Niniejsze obwieszczenie oparte jest na doświadczeniach Komisji z dotychczasowego stosowania Rozporządzenia w sprawie połączeń. Zasady zawarte w niniejszym obwieszczeniu będą stosowane i dalej rozwijane przez Komisję przy ocenie poszczególnych przypadków.
Niniejsze obwieszczenie zastępuje obwieszczenie w sprawie obliczania obrotu(3).
3. Rozporządzenie w sprawie połączeń wprowadza dwojakiego rodzaju kryteria jurysdykcji Komisji. Zgodnie z pierwszym kryterium transakcja musi stanowić koncentrację w rozumieniu art. 3(4). Drugie kryterium dotyczy progów obrotu określonych w art. 1 i służących identyfikowaniu transakcji, które mają skutki dla Wspólnoty i mogą być "przedmiotem zainteresowania Wspólnoty". Obrót wykorzystywany jest jako wskaźnik reprezentujący zasoby i działalność ekonomiczną, które zostają połączone w ramach koncentracji, i dzieli się go według kryterium geograficznego, by uzyskać rozkład geograficzny tych zasobów.
W art. 1 akapity pierwszy i drugi określone zostały, odpowiednio, dwie kategorie progów. art. 1 ust. 2 określa progi, które należy sprawdzić najpierw po to, by stwierdzić czy transakcja ma wymiar wspólnotowy. W tym zakresie próg dotyczący obrotu ogólnoświatowego ma na celu mierzenie całościowego wymiaru przedsiębiorstw uczestniczących; próg dotyczący obrotu wewnątrz Wspólnoty służy ustaleniu, czy dana koncentracja obejmuje pewien minimalny poziom działalności we Wspólnocie; a z kolei zasada dwóch trzecich ma na celu wykluczenie z jurysdykcji Wspólnoty transakcji o charakterze wyłącznie krajowym.
Artykuł 1 ust. 3 należy stosować jedynie w przypadku gdy nie są spełnione progowe limity określone w art. 1 ust. 2. Progi tej drugiej kategorii są przeznaczone dla transakcji, które nie spełniają warunku posiadania wymiaru wspólnotowego z art. 1 ust. 2, ale podlegają obowiązkowi notyfikacji zgodnie z krajowymi zasadami konkurencji w co najmniej trzech Państwach Członkowskich (tzw. "notyfikacje wielokrotne"). Do tych celów art. 1 ust. 3 przewiduje niższe progi obrotu, zarówno ogólnoświatowego, jak i w obrębie Wspólnoty, które mają być spełnione przez uczestniczące przedsiębiorstwa. Koncentracja ma wymiar wspólnotowy wtedy, gdy osiągnięte są te niższe progi, a uczestniczące przedsiębiorstwa osiągają, wspólnie oraz indywidualnie, minimalny poziom działalności w co najmniej trzech Państwach Członkowskich. art. 1 ust. 3 wprowadza również zasadę dwóch trzecich, zbliżoną do zasady podanej w art. 1 ust. 2, która ma na celu identyfikowanie transakcji wyłącznie krajowych.
4. Progi jako takie służą ustaleniu jurysdykcji, a nie ocenie pozycji rynkowej stron uczestniczących w koncentracji czy skutków operacji. W związku z tym obejmują one obroty uzyskiwane z wszystkich obszarów działalności, a zatem i zasoby przeznaczone na całą działalność, a nie tylko te obroty i zasoby, które są bezpośrednio związane z koncentracją. art. 1 rozporządzenia w sprawie połączeń określa progi, jakie należy stosować, by stwierdzić, czy istnieje koncentracja o "wymiarze wspólnotowym", natomiast art. 5 wyjaśnia, jak należy obliczać obroty.
5. Czysto ilościowy charakter progów zawartych w art. 1 rozporządzenia w sprawie połączeń - jako że są one oparte jedynie na obliczeniu obrotów a nie udziale w rynku czy innych kryteriach - świadczy o tym, że mają one służyć jako prosty i obiektywny mechanizm, który może być z łatwością stosowany przez przedsiębiorstwa zaangażowane w połączenie w celu ustalenia, czy ich transakcja ma wymiar wspólnotowy, a zatem czy podlega notyfikacji.
6. Decydującą sprawą z punktu widzenia art. 1 Rozporządzenia w sprawie połączeń jest mierzenie siły ekonomicznej uczestniczących przedsiębiorstw, którą odzwierciedla wielkość ich obrotu, niezależnie od sektora, gdzie taki obrót został uzyskany oraz od tego, czy w sektorach tych odczuwalne będą jakiekolwiek skutki danej transakcji. Tak więc, zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie połączeń priorytet ma ustalenie łącznych ekonomicznych i finansowych zasobów, które uczestniczą w połączeniu po to by zadecydować, czy połączenie stanowi przedmiot zainteresowania Wspólnoty.
7. W tym kontekście oczywiste jest, że obrót powinien jak najdokładniej odzwierciedlać siłę ekonomiczną przedsiębiorstw zaangażowanych w transakcję. Temu właśnie służą przepisy zawarte w art. 5 Rozporządzenia w sprawie połączeń, które mają zapewnić, że uzyskane w wyniku obliczeń dane stanowią prawdziwe odbicie rzeczywistości ekonomicznej.
8. Przedstawiona przez Komisję interpretacja art. 1 i 5 w zakresie obliczania obrotów pozostaje bez uszczerbku dla interpretacji, jaka może być wydana przez Trybunał Sprawiedliwości lub Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich.
I. "RACHUNKOWE" USTALENIE OBROTU
1. Obrót jako odzwierciedlenie działalności gospodarczej
1.1. Pojęcie obrotu
9. Pojęcie obrotu zawarte w art. 5 Rozporządzenia w sprawie połączeń odnosi się wyraźnie do "kwot uzyskiwanych ze sprzedaży produktów lub świadczenia usług". Sprzedaż - jako odzwierciedlenie działalności przedsiębiorstwa - jest więc zasadniczym kryterium obliczania obrotu zarówno w przypadku produktów, jak i świadczenia usług. "Kwoty uzyskiwane ze sprzedaży" wykazywane są zwykle w rachunkach przedsiębiorstwa w rubryce "przychody ze sprzedaży".
10. W przypadku produktów obrót ustalić można bez trudu, identyfikując każdą czynność handlową polegającą na przeniesieniu własności.
11. W przypadku usług, przy obliczaniu obrotu należy uwzględnić znacznie bardziej złożone czynniki, ponieważ czynność handlowa polega na przeniesieniu "wartości".
12. Generalnie, metoda obliczania obrotu w przypadku usług nie różni się od metody stosowanej w przypadku produktów: Komisja bierze pod uwagę łączną kwotę sprzedaży. Jeżeli świadczoną usługę świadczący sprzedaje bezpośrednio klientowi, obroty przedsiębiorstwa uczestniczącego stanowi łączna kwota uzyskana za świadczenie usług w ostatnim roku finansowym.
13. Z uwagi na złożoność sektora usług ta ogólna zasada może wymagać dostosowania do specyficznych warunków świadczonej usługi. Tak więc w niektórych sektorach działalności (np. turystyce i reklamie) usługa może być sprzedawana za pośrednictwem innych dostawców. Ze względu na zróżnicowanie takich sektorów wystąpić może wiele różnych sytuacji. Na przykład, obrót przedsiębiorstwa usługowego działającego jako pośrednik może składać się wyłącznie z kwot prowizji, które ono otrzymuje.
14. I podobnie, w szeregu takich dziedzin jak kredyty, usługi finansowe i ubezpieczenia, przy obliczaniu obrotu występują problemy techniczne, które zostały omówione w części III.
1.2. Zwykła działalność
15. Artykuł 5 ust. 1 stanowi, że kwoty, jakie należy włączyć do obrotu, muszą odpowiadać "zwykłej działalności" uczestniczących przedsiębiorstw.
16. Jeśli chodzi o pomoc przyznawaną przedsiębiorstwom przez instytucje publiczne, wszelką pomoc dotyczącą jednego ze zwykłych działań przedsiębiorstwa uczestniczącego należy włączyć do obliczania obrotu, jeżeli odbiorcą pomocy jest samo przedsiębiorstwo oraz jeżeli pomoc jest bezpośrednio związana ze sprzedażą produktów i świadczeniem usług przez przedsiębiorstwo, a zatem znajduje odzwierciedlenie w cenie(5). Na przykład, pomoc mająca zwiększyć spożycie danego produktu pozwala producentowi sprzedawać ten produkt po wyższej cenie niż faktycznie płacona przez konsumentów.
17. Jeżeli chodzi o usługi, Komisja bada zwykłe działania przedsiębiorstwa prowadzone w celu tworzenia zasobów wymaganych do świadczenia usługi. Podejmując decyzję w sprawie Accor/Wagons-Lits(6), Komisja uwzględniła pozycję "pozostałe przychody operacyjne" wykazaną w rachunku zysków i strat Wagons-Lits. Komisja uznała, że składniki tej pozycji, która obejmowała pewien przychód z tytułu wynajmu samochodów, uzyskane były ze sprzedaży produktów oraz świadczenia usług przez Wagons-Lits i stanowiły część zwykłej działalności przedsiębiorstwa.
2. Obrót "netto"
18. Obrotem, jaki należy uwzględnić, jest obrót "netto", po odliczeniu szeregu składników wymienionych w Rozporządzeniu. Komisji chodzi o takie skorygowanie obrotu, by mogła ona ocenić realną wagę ekonomiczną przedsiębiorstwa.
2.1. Odliczanie rabatów i podatków
19. Artykuł 5 ust. 1 przewiduje "odliczenie rabatów w sprzedaży oraz podatku od wartości dodanej i innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem". Odliczenia odnoszą się więc do komponentów związanych z działalnością gospodarczą (rabaty w sprzedaży) oraz komponentów podatkowych (podatek od wartości dodanej i inne podatki bezpośrednio związane z obrotem).
20. "Rabaty w sprzedaży" należy rozumieć jako wszystkie rabaty lub obniżki, które przedsiębiorstwa przyznają w trakcie negocjacji ze swoimi klientami i które mają bezpośredni wpływ na kwoty uzyskiwane ze sprzedaży.
21. Jeżeli chodzi o odliczanie podatków, rozporządzenie w sprawie połączeń odnosi się do podatku VAT oraz "innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem". Odliczenie podatku VAT nie stanowi na ogół problemu. Pojęcie "innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem" odnosi się wyraźnie do pośredniego opodatkowania, ponieważ jest ono bezpośrednio powiązane z obrotem - np. podatków nakładanych na napoje alkoholowe.
2.2. Odliczanie obrotu "wewnętrznego"
22. Pierwszy akapit art. 5 ust. 1 stanowi, że "łączny obrót przedsiębiorstwa uczestniczącego nie może obejmować sprzedaży produktów lub świadczenia usług pomiędzy przedsiębiorstwami, o których mowa w ust. 4", tj. tymi, które mają powiązania z przedsiębiorstwem uczestniczącym (zasadniczo - przedsiębiorstwami dominującymi lub przedsiębiorstwami zależnymi).
23. Chodzi tu o wyłączenie przychodów z transakcji w obrębie grupy, by uwzględniać jedynie realną wagę ekonomiczną każdego podmiotu. Tak więc "kwoty" uwzględniane zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie połączeń odzwierciedlają jedynie transakcje, które mają miejsce pomiędzy grupą przedsiębiorstw z jednej strony, a stronami trzecimi z drugiej strony.
3. Dostosowanie zasad obliczania obrotu dla różnych rodzajów operacji
3.1. Zasada ogólna
24. Zgodnie z art. 5 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie połączeń łączny obrót obejmuje kwoty uzyskane przez przedsiębiorstwa uczestniczące ze sprzedaży produktów i świadczenia usług w poprzednim roku finansowym. Podstawowa zasada jest więc taka, że obrotem, jaki należy uwzględniać dla każdego przedsiębiorstwa uczestniczącego, jest obrót z roku finansowego najbliższego dacie transakcji.
25. Z tego przepisu wynika, że skoro zwykle nie ma skontrolowanych sprawozdań finansowych dla roku kończącego się w dniu poprzedzającym transakcję, najbardziej reprezentatywne dla całego roku działalności danego przedsiębiorstwa są dane liczbowe o obrocie z ostatniego roku finansowego.
26. Komisja stara się opierać na najdokładniejszych i najbardziej wiarygodnych dostępnych danych liczbowych. Tak więc jako generalną zasadę Komisja przyjęła, że korzystać będzie ze skontrolowanych lub innych ostatecznych sprawozdań finansowych. Jednakże w przypadku gdy między wspólnotowymi i stosowanymi przez państwo trzecie standardami rachunkowości występują znaczne różnice, Komisja może uznać za konieczne przeformułowanie tych sprawozdań finansowych zgodnie ze standardami wspólnotowymi w odniesieniu do obrotów. Generalnie Komisja nie jest skłonna opierać się na zestawieniach przygotowywanych w ramach rachunkowości zarządczej czy innych prowizorycznych sprawozdaniach finansowych poza sytuacjami wyjątkowymi (zob. następny punkt). Jeżeli koncentracja ma miejsce w pierwszych miesiącach roku i nie są jeszcze dostępne skontrolowane sprawozdania finansowe za ostatni rok finansowy, należy wtedy brać pod uwagę dane liczbowe z poprzedniego roku. Jeśli pomiędzy dwoma zestawami sprawozdań finansowych istnieją znaczne różnice, a w szczególności, gdy dostępne są potwierdzone wstępne zestawienia liczbowe za ostatnie lata, Komisja może zdecydować się na skorzystanie z tych zestawień.
27. Nie naruszając punktu 26, należy zawsze dokonywać korekty uwzględniającej operacje nabycia lub zbycia zrealizowane po dniu skontrolowania sprawozdań finansowych. Jest to niezbędne, jeżeli zidentyfikowane mają być faktyczne zasoby, które zostają połączone w ramach koncentracji. Jeżeli więc przedsiębiorstwo zbywa część swojej działalności w dowolnym czasie przed podpisaniem ostatecznej umowy lub ogłoszeniem oferty publicznej, lub też nabyciem pakietu kontrolnego powodującego koncentrację lub jeżeli takie zbycie czy zamknięcie stanowi warunek wstępny operacji(7), część obrotów, jaką przypisuje się tej części przedsiębiorstwa, należy odjąć od obrotów strony notyfikującej wykazanych w jej ostatnich skontrolowanych rachunkach. I odwrotnie - obroty związane z aktywami, nad którymi uzyskano kontrolę po przygotowaniu ostatnich skontrolowanych rachunków, należy dodać do obrotu przedsiębiorstwa obliczanego w celach notyfikacji.
28. Przy obliczaniu obrotów pomija się inne czynniki, które mogą czasowo wpływać na wielkość obrotów, jak np. zmniejszenie się liczby zamówień na dany produkt czy zwolnienie tempa procesu produkcyjnego w okresie poprzedzającym transakcję. W ostatecznych sprawozdaniach finansowych nie będą dokonywane żadne korekty w celu ich uwzględnienia.
29. Jeśli chodzi o podział obrotów według kryterium geograficznego, z uwagi na to, że skontrolowane sprawozdania finansowe często nie przedstawiają tego rodzaju przekroju geograficznego, jakiego wymaga rozporządzenie w sprawie połączeń, Komisja będzie korzystać z najlepszych dostępnych danych liczbowych dostarczonych przez przedsiębiorstwa zgodnie z zasadą określoną w art. 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie połączeń (zob. część II.1).
3.2. Nabycie części przedsiębiorstwa
30. art. 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie połączeń stanowi, że "jeżeli koncentracja polega na nabyciu części - stanowiących lub niestanowiących podmiotów prawnych - jednego lub większej liczby przedsiębiorstw, w odniesieniu do sprzedawcy czy sprzedawców uwzględniać się będzie jedynie obroty dotyczące części, które są przedmiotem transakcji".
31. Przepis ten oznacza, że jeżeli nabywca nie kupuje całej grupy, ale tylko jedno z jej przedsiębiorstw bądź jego część, stanowiące/ą przedsiębiorstwo zależne lub niestanowiące/ą przedsiębiorstwa zależnego, przy obliczaniu obrotów należy uwzględnić jedynie obroty nabywanej części. W rzeczywistości, chociaż w kategoriach prawnych sprzedawca jako całość (wraz ze wszystkimi jego przedsiębiorstwami zależnymi) jest najważniejszą stroną transakcji, ponieważ bez niego nie można by zawrzeć umowy kupna-sprzedaży, przestaje on odgrywać jakąkolwiek rolę po zrealizowaniu umowy. Ewentualny wpływ transakcji na rynek zależeć będzie wyłącznie od połączenia ekonomicznych i finansowych zasobów, które stanowią przedmiot przeniesienia własności, z zasobami nabywcy, a nie od pozostałej części przedsiębiorstwa sprzedawcy, który pozostaje niezależny.
3.3. Operacje rozłożone
32. Czasem pewne następujące po sobie transakcje stanowią jedynie pojedyncze kroki w ramach szerszej strategii realizowanej przez te same strony. Rozpatrywanie każdej z tych transakcji oddzielnie, nawet jeśli chodziłoby tylko o określenie właściwości sądu, oznaczałoby ignorowanie rzeczywistości ekonomicznej. Równocześnie, chociaż część tych rozłożonych transakcji może być zaplanowana w taki właśnie sposób, ponieważ odpowiada to bardziej potrzebom stron, inne mogą być ustawione w takim układzie, by umożliwić obejście Rozporządzenia w sprawie połączeń.
33. Scenariusze takie zostały przewidziane w art. 5 ust. 2 drugi akapit Rozporządzenia w sprawie połączeń, stanowiącym, że "dwie lub więcej transakcji w rozumieniu pierwszego akapitu, które mają miejsce w ciągu dwóch lat pomiędzy tymi samymi osobami lub przedsiębiorstwami, będą traktowane jak jedna koncentracja następująca w dniu ostatniej transakcji."
34. W praktyce przepis ten oznacza, że jeżeli przedsiębiorstwo A kupuje przedsiębiorstwo zależne od przedsiębiorstwa B, które stanowi 50 % całej działalności B, a rok później kupuje to drugie przedsiębiorstwo zależne (pozostałe 50 % B), obydwie transakcje zostaną potraktowane jako jedna. Zakładając, że każde z przedsiębiorstw zależnych osiągnęło we Wspólnocie obroty wynoszące jedynie 200 milionów ECU, pierwsza transakcja nie podlegałaby obowiązkowi notyfikacji, jeżeli operacja nie spełniałaby warunków określonych w art. 1 ust. 3. Jednak jeśli druga transakcja ma miejsce w ciągu dwóch lat, obydwie należy notyfikować jako jedną transakcję, wtedy gdy następuje ta druga.
35. Istota tego przepisu polega na tym, że wcześniejsze transakcje (w ciągu dwóch lat) wymagają notyfikacji w momencie realizowania ostatniej transakcji, gdy kumulatywnie zostają osiągnięte progi.
3.4. Obrót grup
36. Jeżeli przedsiębiorstwo uczestniczące w koncentracji, w rozumieniu art. 1 Rozporządzenia w sprawie połączeń(8), należy do grupy, w celu ustalenia, czy zostały spełnione limity progowe należy uwzględnić obrót całej grupy. Chodzi tu o to, by ująć łączną wielkość zasobów ekonomicznych, które zostają połączone poprzez daną operację.
37. W Rozporządzeniu w sprawie połączeń nie zdefiniowano pojęcia grupy w kategoriach abstrakcyjnych, lecz skoncentrowano się na prawie zarządzania sprawami przedsiębiorstwa, w celu zdefiniowania, które z przedsiębiorstw mających pewne bezpośrednie lub pośrednie powiązania z przedsiębiorstwem uczestniczącym należy uważać za część grupy.
38. Artykuł 5 ust. 4 rozporządzenia w sprawie połączeń stanowi:
"Nie naruszając przepisów akapitu drugiego [nabycie części], łączny obrót przedsiębiorstwa uczestniczącego, w rozumieniu art. 1 ust. 2 i 3, należy obliczać przez dodanie do siebie obrotów:
a) przedsiębiorstwa uczestniczącego;
b) tych przedsiębiorstw, w których przedsiębiorstwo uczestniczące bezpośrednio lub pośrednio:
- jest właścicielem ponad połowy kapitału lub aktywów gospodarczych, lub
- ma uprawnienia umożliwiające korzystanie z ponad połowy praw głosu, lub
- ma uprawnienia umożliwiające mianowanie ponad połowy członków rady nadzorczej, zarządu lub ciał prawnie reprezentujących przedsiębiorstwa, lub
- ma prawo zarządzania sprawami przedsiębiorstwa.
c) tych przedsiębiorstw, które w przedsiębiorstwie uczestniczącym mają prawa lub uprawnienia wymienione w lit. b);
d) tych przedsiębiorstw, w których przedsiębiorstwo spełniające warunki lit. c) ma prawa lub uprawnienia wymienione w lit. b);
e) tych przedsiębiorstw, w których dwa lub więcej przedsiębiorstw spełniających warunki lit. a) - d) łącznie ma prawa lub uprawnienia wymienione w lit. b)."
Oznacza to, że obroty przedsiębiorstwa bezpośrednio zaangażowanego w transakcję (lit. a)) muszą obejmować jego przedsiębiorstwa zależne (lit. b)), przedsiębiorstwa dominujące (lit. c)), pozostałe przedsiębiorstwa zależne jego przedsiębiorstw dominujących (lit. d)) oraz wszelkie inne przedsiębiorstwa kontrolowane wspólnie przez dwa lub więcej przedsiębiorstw należących do grupy (lit. e)). W formie graficznej można to przedstawić następująco:
Przedsiębiorstwo uczestniczące i jego grupa:
..................................................Notka Wydawnictwa Prawniczego "Lex"
Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.
..................................................
grafika
a: przedsiębiorstwo uczestniczące
b: jego przedsiębiorstwa zależne oraz własne przedsiębiorstwa zależne tych przedsiębiorstw zależnych (b1 i b2)
c: jego przedsiębiorstwa dominujące oraz własne przedsiębiorstwa dominujące przedsiębiorstw dominujących
d: inne przedsiębiorstwa zależne przedsiębiorstw dominujących przedsiębiorstwa uczestniczącego
e: przedsiębiorstwa kontrolowane wspólnie przez dwa przedsiębiorstwa należące do grupy (lub więcej przedsiębiorstw grupy)
Uwaga: litery odpowiadają akapitom w art. 5 ust. 4.
Na podstawie tego rysunku przedstawić można kilka następujących uwag:
1. Jeżeli spełnione jest kryterium kontroli z lit. b), uwzględniany będzie cały obrót danego przedsiębiorstwa zależnego, niezależnie od wielkości portfela akcji faktycznie posiadanego przez spółkę kontrolującą. W podanym wyżej przykładzie uwzględnione byłby cały obrót trzech przedsiębiorstw zależnych (oznaczonych "b") przedsiębiorstwa uczestniczącego ("a").
2. Jeżeli którekolwiek z przedsiębiorstw zidentyfikowanych jako należące do grupy kontroluje również inne, należy je włączyć do obliczeń. W podanym przykładzie jedno z przedsiębiorstw zależnych "a" (oznaczone "b") ma z kolei własne przedsiębiorstwa zależne "b1" i "b2".
3. Jeżeli dwa lub więcej przedsiębiorstw wspólnie kontroluje uczestniczące przedsiębiorstwo ("a") w tym sensie, że dla zarządzania sprawami przedsiębiorstwa wymagana jest zgoda każdej z nich i wszystkich razem, należy uwzględnić obroty wszystkich tych przedsiębiorstw(9). W podanym przykładzie uwzględnione zostałyby dwa przedsiębiorstwa dominujące ("c") przedsiębiorstwa uczestniczącego ("a") oraz ich własne przedsiębiorstwa dominujące ("c1" na rysunku). Wprawdzie w Rozporządzeniu w sprawie połączeń zasada ta nie odnosi się wyraźnie do tych przypadków, gdy uczestniczącym przedsiębiorstwem jest faktycznie wspólne przedsiębiorstwo, wynika to pośrednio z treści art. 5 ust. 4 lit. c), w którym używa się liczby mnogiej w odniesieniu do przedsiębiorstw dominujących. Taka interpretacja była dotychczas konsekwentnie stosowana przez Komisję.
4. Z obrotów grupy odliczyć należy wszelkie transakcje sprzedaży w obrębie grupy (zob. pkt 22).
39. W Rozporządzeniu w sprawie połączeń przewidziano również szczególny scenariusz, który ma miejsce wtedy, gdy dwa lub więcej przedsiębiorstw uczestniczących w transakcji sprawuje wspólną kontrolę nad innym przedsiębiorstwem. Zgodnie z lit. a) art. 5 ust. 5 wyłączyć należy obrót uzyskiwany ze sprzedaży produktów lub świadczenia usług pomiędzy wspólnym przedsiębiorstwem a każdym z przedsiębiorstw uczestniczących lub jakimkolwiek innym przedsiębiorstwem mającym powiązania z którymkolwiek z nich w rozumieniu art. 5 ust. 4. Chodzi tu o uniknięcie podwójnego liczenia. Jeśli chodzi o obroty wspólnego przedsięwzięcia uzyskiwane z działalności realizowanej ze stronami trzecimi, lit. b) art. 5 ust. 5 stanowi, że należy je podzielić równo między przedsiębiorstwa uczestniczące, by odzwierciedlało to wspólną kontrolę(10).
40. Stosując zasadę z lit. b) art. 5 ust. 5 na zasadzie analogii, w przypadku wspólnych przedsięwzięć pomiędzy przedsiębiorstwami uczestniczącymi i stronami trzecimi rozwiązanie stosowane przez Komisję polega na tym, że każdemu z uczestniczących przedsiębiorstw przypisuje się obroty dzielone w równych częściach przez wszystkie spółki kontrolujące, które są zaangażowane we wspólne przedsiębiorstwo. Jednak we wszystkich tych przypadkach należy wykazać istnienie wspólnej kontroli.
Praktyka pokazuje, że nie da się w niniejszym obwieszczeniu uwzględnić wszystkich scenariuszy, które mogą wystąpić w związku z obliczaniem obrotów przedsiębiorstw stanowiących wspólne przedsiębiorstwo czy przypadków wspólnej kontroli. Jeżeli pojawiają się niejasności, w ocenie należy zawsze dawać pierwszeństwo ogólnym zasadom dotyczącym unikania podwójnego liczenia i możliwie najdokładniejszego odzwierciedlenia siły ekonomicznej przedsiębiorstw zaangażowanych w transakcję(11).
41. Należy zauważyć, że art. 5 ust. 4 odnosi się wyłącznie do grup, które już istnieją w momencie transakcji, tj. grup każdego z przedsiębiorstw uczestniczących w operacji, a nie nowych struktur stworzonych w wyniku koncentracji. Na przykład, jeżeli przedsiębiorstwa A i B, wraz ze swoimi przedsiębiorstwami zależnymi, zamierzają dokonać połączenia, uczestniczącymi przedsiębiorstwami będą A i B, a nie nowy podmiot, co oznacza, że obroty każdej z tych dwóch grup należy obliczać niezależnie.
42. W związku z tym, że przepis ten służy jedynie identyfikowaniu przedsiębiorstw należących do istniejących grup w celu obliczenia obrotu, kryterium posiadania prawa do zarządzania sprawami przedsiębiorstwa z art. 5 ust. 4(12) różni się nieco od kryterium dotyczącego kontroli z art. 3 ust. 3, które odnosi się do uzyskania kontroli poprzez transakcję podlegającą badaniu. O ile w tym pierwszym przypadku posiadanie praw prościej i łatwiej udowodnić można na podstawie okoliczności faktycznych, o tyle to drugie kryterium jest bardziej wymagające, ponieważ jeżeli nie następuje uzyskanie kontroli, nie występuje koncentracja.
3.5. Obrót przedsiębiorstwpaństwowych
43. O ile art. 5 ust. 4 określa metodę identyfikowania grupy ekonomicznej, do której należy przedsiębiorstwo uczestniczące, w celu obliczenia obrotów należy go czytać łącznie z ust. 12 rozporządzenia (EOG) nr 4064/89 w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych. W ustępie tym stwierdza się, że w celu "uniknięcia rozróżnienia pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym uwzględniać należy przedsiębiorstwa, które tworzą jednostkę gospodarczą mającą samodzielność w podejmowaniu decyzji, niezależnie od formy własności kapitału i stosujących się do nich przepisów nadzoru administracyjnego". Tak więc sam fakt, że obydwa przedsiębiorstwa stanowią własność państwową, nie powinien automatycznie prowadzić do wniosku, że są one częścią grupy dla celów stosowania art. 5. Należy raczej rozważyć, czy są podstawy do tego, by uznać, że każda z tych przedsiębiorstw stanowi niezależną jednostkę gospodarczą.
44. Jeżeli więc przedsiębiorstwo państwowe nie jest częścią branżowej firmy holdingowej, a jego działalność nie jest koordynowana z działalnością innych holdingów kontrolowanych przez państwo, należy je traktować jako niezależną grupę do celów art. 5, a obrót innych przedsiębiorstw stanowiących własność tego państwa nie należy uwzględniać. Jeżeli jednak udziały Państwa Członkowskiego są zgrupowane razem w przedsiębiorstwach holdingowych lub są łącznie zarządzane, lub też jeśli z innych przesłanek wynika jasno, że przedsiębiorstwa państwowe stanowią część "jednostki gospodarczej mającej samodzielność w podejmowaniu decyzji", to do celów art. 5 obroty tych przedsiębiorstw należy uważać za stanowiące część obrotów grupy przedsiębiorstwa uczestniczącego.
II. PODZIAŁ OBROTU WEDŁUG KRYTERIUM GEOGRAFICZNEGO
1. Zasada ogólna
45. Inne progi niż te, które zostały określone w art. 1 ust. 2 lit. a) i art. 1 ust. 3 lit. a), służą wyodrębnieniu przypadków, gdy wielkość obrotu w obrębie Wspólnoty kwalifikuje je do tego, by stały się przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, oraz gdy mają one przede wszystkim charakter transgraniczny. W tym celu ich obroty należy podzielić według kryterium geograficznego. Drugi akapit art. 5 ust. 1 stanowi, że o umiejscowieniu obrotów decyduje umiejscowienie klienta w momencie realizowania transakcji.
"Obroty we Wspólnocie lub Państwie Członkowskim będą obejmować produkty sprzedane przedsiębiorstwom lub konsumentom i usługi wykonane na rzecz przedsiębiorstw lub konsumentów we Wspólnocie bądź, zależnie od sytuacji, w tym Państwie Członkowskim."
46. Odniesienie do "produktów sprzedanych" i "usług wykonanych" nie ma wprowadzać rozróżnienia pomiędzy wyrobami i usługami, którego istotą byłoby miejsce, gdzie odbywa się sprzedaż w przypadku produktów, lecz miejsce, gdzie świadczona jest usługa (ponieważ może to być inne miejsce niż to, gdzie usługa została sprzedana) w przypadku usług. W obydwu przypadkach obroty należy przypisać miejscu, gdzie znajduje się klient, ponieważ jest to miejsce, gdzie - w większości sytuacji - dokonana została transakcja, gdzie uzyskane zostały obroty danego dostawcy i gdzie wystąpiła konkurencja z alternatywnymi dostawcami(13). W drugim akapicie art. 5 ust. 1 decydującego znaczenia nie ma miejsce, gdzie korzysta się z danego produktu lub usługi, czy też gdzie uzyskuje się korzyści z danego produktu lub usługi. Jeśli chodzi o produkty ruchome - nabywca może przejechać samochodem przez całą Europę, ale samochód ten został zakupiony tylko w jednym miejscu, np. Paryżu, Berlinie czy Madrycie. To samo dotyczy tych usług, w przypadku których możliwe jest oddzielenie sprzedaży usługi od jej wykonania. I tak w przypadku wczasów zorganizowanych rywalizacja o sprzedaż wczasów za pośrednictwem agentów ds. podróży odbywa się lokalnie, podobnie jak handel detaliczny, pomimo tego, że usługa może być wykonywana w szeregu odległych miejsc. Wpływy składające się na obrót uzyskuje się jednak lokalnie, a nie w miejscu, gdzie ostatecznie zorganizowany jest urlop.
47. To samo dotyczy nawet sytuacji, gdy korporacja międzynarodowa realizuje strategię zakupów we Wspólnocie i zaopatruje się we wszystko, co niezbędne do produkcji wyrobu czy świadczenia usługi w jednym miejscu. Jeśli nawet komponenty są następnie wykorzystywane w dziesięciu różnych zakładach w różnych Państwach Członkowskich, nie zmienia to faktu, że transakcja z przedsiębiorstwem spoza grupy odbyła się tylko w jednym kraju. Następująca po zakupie dystrybucja do innych miejsc jest czysto wewnętrzną sprawą danego przedsiębiorstwa.
48. W niektórych sektorach powstają jednak bardzo szczególne problemy przy dzieleniu obrotów według kryterium geograficznego (zob. część III).
2. Przeliczanie obrotów na ECU
49. Przy przeliczaniu wielkości obrotów na ECU należy zwrócić szczególną uwagę na stosowany kurs wymiany. Roczne obroty przedsiębiorstwa trzeba przeliczać po średnim kursie dla danych dwunastu miesięcy. Ten średni kurs można otrzymać z Komisji. Nie należy dzielić skontrolowanej wielkości rocznych obrotów na komponenty w przekroju według kwartalnych, miesięcznych czy tygodniowych wielkości obrotów, które są odrębnie przeliczane po kursach, odpowiednio, kwartalnych, miesięcznych czy tygodniowych, a następnie otrzymanych danych w ECU dodawać do siebie w celu uzyskania łącznej kwoty za cały rok.
50. Tę samą procedurę stosuje się w przypadku gdy przedsiębiorstwo prowadzi sprzedaż w szeregu różnych walut. Łączne obroty wykazane w skonsolidowanych, skontrolowanych sprawozdaniach finansowych i w walutach, w jakich dane przedsiębiorstwo prowadzi sprawozdawczość, przelicza się na ECU po średnim kursie dla dwunastu miesięcy. Sprzedaży realizowanej w lokalnej walucie nie należy bezpośrednio przeliczać na ECU, ponieważ liczby te nie pochodzą ze skonsolidowanych, skontrolowanych sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa.
III. INSTYTUCJE KREDYTOWE I INNE INSTYTUCJE FINANSOWE ORAZ PRZEDSIĘBIORSTWA UBEZPIECZENIOWE
1. Definicje
51. Specyficzny charakter działalności bankowej i ubezpieczeniowej został formalnie uwzględniony w Rozporządzeniu w sprawie połączeń, które zawiera przepisy odnoszące się konkretnie do obliczania obrotu w tych sektorach(14). Wprawdzie rozporządzenie w sprawie połączeń nie zawiera definicji terminów "instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych" w rozumieniu lit. a) art. 5 ust. 3, Komisja stosowała konsekwentnie w swoich działaniach definicje zawarte w pierwszej i drugiej dyrektywie bankowej:
– "Instytucja kredytowa oznacza przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub innych podlegających zwrotowi funduszy od klientów oraz przyznawaniu kredytów na własny rachunek(15)".
– "Instytucja finansowa oznacza przedsiębiorstwo niebędące instytucją kredytową, którego podstawowa działalność polega na nabywaniu pakietów akcji lub na prowadzeniu jednego lub większej liczby działań wymienionych w pkt 2-12 załącznika(16)".
52. Z podanej wyżej definicji "instytucji finansowej" wynika jasno, że z jednej strony za instytucje finansowe uznać należy przedsiębiorstwa holdingowe, a z drugiej strony, że przedsiębiorstwa, które jako swą podstawową działalność regularnie prowadzą jedno lub więcej działań wyszczególnionych w pkt 2-12 wyżej wymienionego załącznika, należy również uważać za instytucje finansowe w rozumieniu lit. a) art. 5 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie połączeń. Działania te obejmują:
– udzielanie pożyczek (m.in. kredytów konsumpcyjnych, kredytów hipotecznych, dostarczanie przedsiębiorstwu środków finansowych poprzez wykup jej wierzytelności [factoring]),
– leasing finansowy,
– usługi w zakresie przekazu pieniędzy,
– wydawanie instrumentów płatniczych oraz zarządzanie nimi (karty kredytowe, czeki podróżne i weksle trasowane przez bank),
– gwarancje i zobowiązania,
– prowadzenie transakcji na własny rachunek lub na rachunek klientów w zakresie instrumentów rynku pieniężnego, dewiz, kontraktów terminowych i opcji finansowych, instrumentów związanych z kursami walut i stopami procentowymi oraz zbywalnych papierów wartościowych,
– uczestniczenie w emisji udziałów i świadczenie usług związanych z takimi emisjami,
– prowadzenie doradztwa na rzecz przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitału, strategii przemysłowej i pokrewnych kwestii oraz prowadzenie doradztwa i świadczenie usług dotyczących połączeń i nabywania przedsiębiorstw,
– działalność maklerska na rynku pieniężnym,
– zarządzanie portfelem i doradztwo w tym zakresie,
– przechowywanie papierów wartościowych i administrowanie nimi.
2. Obliczanie obrotu
53. Metody obliczania obrotu dla instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych oraz przedsiębiorstw ubezpieczeniowych zostały przedstawione w art. 5 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie połączeń. Niniejsza część przedstawić ma jedynie odpowiedzi na dodatkowe pytania związane z obliczaniem obrotu przez wyżej wymienione rodzaje przedsiębiorstw, które zrodziły się w ciągu pierwszych lat stosowania Rozporządzenia w sprawie połączeń.
2.1. Instytucje kredytowe i finansowe (poza finansowymi przedsiębiorstwami holdingowymi)
2.1.1. Uwagi ogólne
54. W odniesieniu do instytucji kredytowych i innego rodzaju instytucji finansowych daje się zwykle bez problemu zastosować bankowe kryterium przychodów służące ustaleniu ogólnoświatowych obrotów. Trudności mogą pojawić się w przypadku ustalania obrotów w obrębie Wspólnoty, a także w obrębie poszczególnych Państw Członkowskich. Dla ustalania tych obrotów odpowiednie jest kryterium siedziby filii lub oddziału zawarte w drugim akapicie art. 5 ust. 3 lit. a) v) Rozporządzenia w sprawie połączeń.
2.1.2. Obroty przedsiębiorstw leasingowych
55. Należy wprowadzić zasadnicze rozróżnienie między leasingiem finansowymi i operacyjnym. Zasadniczo leasing finansowy dokonywany jest na dłuższy okres niż leasing operacyjny, a tytuł własności przechodzi generalnie na leasingobiorcę na zakończenie okresu leasingu poprzez opcję zakupu zawartą w umowie. W ramach leasingu operacyjnego sytuacja wygląda odwrotnie - tytuł własności nie przechodzi na leasingobiorcę na zakończenie okresu leasingu, a koszty konserwacji, naprawy i ubezpieczenia oddanego w leasing sprzętu są uwzględnione w płatnościach z tytułu leasingu. Tak więc leasing finansowy funkcjonuje jak pożyczka udzielona przez leasingodawcę, by umożliwić leasingobiorcy nabycie danych aktywów. Przedsiębiorstwo prowadzące leasing finansowy jest zatem instytucją finansową w rozumieniu lit. a) art. 5 ust. 3, a jej obroty należy obliczać według specyficznych zasad dotyczących obliczania obrotów dla instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych. Z uwagi na to, że prowadzenie leasingu operacyjnego nie ma tej funkcji pożyczkowej, działalności tej nie uważa się za prowadzoną przez instytucje finansowe, przynajmniej jako ich podstawowa działalność, a w związku z tym w takim przypadku należy stosować ogólne zasady obliczania obrotów zawarte w art. 5 ust. 1(17).
2.2. Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe
2.2.1. Składki brutto z tytułu przyjęcia do ubezpieczenia
56. Stosowanie pojęcia składek brutto z tytułu przyjęcia do ubezpieczenia jako miernika obrotów dla przedsiębiorstw ubezpieczeniowych zrodziło dodatkowe pytania, niezależnie od definicji zawartej w lit. b) art. 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie połączeń. Należy tu przedstawić następujące wyjaśnienia:
– składki "brutto" z tytułu przyjęcia do ubezpieczenia są sumą otrzymanych składek (które mogą obejmować otrzymane składki z tytułu reasekuracji, jeżeli uczestniczące przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie reasekuracji). Wypłacane lub docelowe składki reasekuracyjne, tj. wszystkie kwoty zapłacone lub przewidziane do zapłaty przez uczestniczące przedsiębiorstwo w celu uzyskania reasekuracji, są już wliczone w składki brutto z tytułu przyjęcia do ubezpieczenia w rozumieniu rozporządzenia w sprawie połączeń;
– jeżeli używa się słowa "składki" (składki brutto, składki netto (zarobione), wypłacane składki reasekuracyjne itp.), termin ten odnosi się nie tylko do nowych umów ubezpieczeniowych wystawionych w ciągu rozpatrywanego roku sprawozdawczego, ale także do wszystkich składek związanych z umowami wystawionymi w ciągu lat poprzednich, które pozostają w mocy w okresie branym pod uwagę.
2.2.2. Inwestycje przedsiębiorstw ubezpieczeniowych
57. W celu stworzenia odpowiednich rezerw umożliwiających spłatę roszczeń przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, które uważa się również za instytucjonalnych inwestorów, posiadają zwykle duży portfel inwestycji w udziałach, oprocentowanych papierach wartościowych, gruntach i majątku nieruchomym oraz innych aktywach przynoszących roczny dochód, którego nie uznaje się za obroty w przypadku przedsiębiorstw ubezpieczeniowych.
58. Jeśli chodzi o zastosowanie Rozporządzenia w sprawie połączeń, istotne jest rozróżnienie pomiędzy inwestycjami czysto finansowymi, w przypadku których przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe nie jest zaangażowane w zarządzanie przedsiębiorstwami, gdzie dokonane zostały inwestycje, a inwestycjami prowadzącymi do nabycia udziału dającego kontrolę w danym przedsiębiorstwie, a więc tymi, które umożliwiają przedsiębiorstwu ubezpieczeniowemu wywieranie decydującego wpływu na zachowania gospodarcze danego przedsiębiorstwa zależnego lub afiliowanego. W takich przypadkach art. 5 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie połączeń miałby zastosowanie, a w celu ustalenia, czy osiągnięte są progi określone w Rozporządzeniu w sprawie połączeń, obroty przedsiębiorstwa zależnego czy afiliowanego należałoby dodać do obrotów przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego(18).
2.3. Finansowe przedsiębiorstwa holdingowe(19)
59. Finansowe przedsiębiorstwo holdingowe jest instytucją finansową, a zatem przy obliczaniu jej obrotu należy przestrzegać kryteriów z lit. a) art. 5 ust. 3 dotyczących obliczania obrotu instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych. Jednak z uwagi na to, że głównym celem holdingu finansowego jest nabywanie i zarządzanie udziałami w innych przedsiębiorstwach, ma tu również zastosowanie (tak jak wobec przedsiębiorstw ubezpieczeniowych) art. 5 ust. 4 jeśli chodzi o te udziały, które umożliwiają finansoweemu przedsiębiorstwu holdingowemu wywieranie decydującego wpływu na zachowania gospodarcze danych przedsiębiorstw. Tak więc obroty holdingu finansowego należy zasadniczo obliczać zgodnie z art. 5 ust. 3, ale konieczne może być dodawanie obrotów przedsiębiorstw należących do kategorii wymienionych w art. 5 ust. 4 ("przedsiębiorstwa art. 5 ust. 4").
W praktyce najpierw należy uwzględnić nieskonsolidowany obrót finansowego przedsiębiorstwa holdingowego. Następnie należy dodać obroty przedsiębiorstw określonych w art. 5 ust. 4, pamiętając o odliczeniu dywidend i innych przychodów rozdzielonych przez te przedsiębiorstwa między holdingi finansowe. Poniżej przedstawiono przykład tego rodzaju kalkulacji:
|
w milionach ECU |
|
1. Obrót związany z działalnością finansową (z nieskonsolidowanych rachunków strat i zysków)
|
3.000 |
|
2. Obrót związany z przedsiębiorstwami ubezpieczeniowymi określonymi w art. 5 ust. 4 (składki brutto z tytułu
przyjęcia do ubezpieczenia)
|
300 |
|
3. Obrót przedsiębiorstw przemysłowych określonych w art. 5 ust. 4
|
2.000 |
|
4. Odliczenie dywidend i innych przychodów uzyskanych przez przedsiębiorstwo art. 5 ust. 4 z pkt 2 i 3
|
(200) |
| 5. Łączny obrót holdingu finansowego i jego grupy |
5.100 |
60. W takich obliczeniach konieczne może być uwzględnienie różnych zasad księgowania, szczególnie zasad związanych z przygotowywaniem skonsolidowanych sprawozdań finansowych, które są w pewnym zakresie zharmonizowane, ale nie są identyczne w obrębie Wspólnoty. O ile uwagi te odnoszą się do każdego rodzaju uczestniczącego przedsiębiorstwa, są one szczególnie istotne w przypadku finansowych przedsiębiorstw holdingowych(20), ponieważ liczba i różnorodność przedsiębiorstw kontrolowanych oraz stopień kontroli sprawowanej przez holding nad przedsiębiorstwami zależnymi, przedsiębiorstwami afiliowanymi i innymi, w których holding posiada udziały, wymaga dokładnego badania.
61. Obliczanie obrotu przez finansowe przedsiębiorstwa holdingowe zgodnie z powyższym opisem może okazać się uciążliwe w praktyce. Dlatego tę metodę należy stosować ściśle i szczegółowo jedynie w przypadkach, gdy wydaje się, że wielkość obrotów finansowego przedsiębiorstwa holdingowego zbliży się prawdopodobnie do progów określonych w rozporządzeniu w sprawie połączeń; w innych przypadkach może równie dobrze być oczywiste, że wielkość obrotów jest znacznie niższa niż progi podane w rozporządzeniu w sprawie połączeń, a zatem do ustalenia jurysdykcji wystarczą publikowane sprawozdania finansowe.
______
(1) Dz.U. L 395 z 30.12.1989, str. 1, wersja poprawiona: L 257 z 21.9.1990, str. 13.
(2) Dz.U. L 180 z 9.7.1997, str. 1.
(3) Dz.U. C 385 z 31.12.1994, str. 21.
(4) Patrz: obwieszczenie w sprawie pojęcia koncentracji.
(5) Patrz: sprawa IV/M.156 - Cereol/Continentale Italiana z 27 listopada 1991 r. W tym przypadku Komisja wyłączyła pomoc Wspólnoty z kalkulacji obrotów, ponieważ pomoc nie była przyznana na wsparcie sprzedaży produktów wytwarzanych przez jedno z przedsiębiorstw zaangażowanych w połączenie, ale producentów surowców (ziarna) wykorzystywanego przez to przedsiębiorstwo, które specjalizowało się w kruszeniu ziarna.
(6) Sprawa IV/M.126 - Accor/Wagons-Lits z 28 kwietnia 1992 r.
(7) Patrz: orzeczenie Sądu Pierwszej Instancji w sprawie T-3/93, Air France przeciw Komisji, [1994] Zb.Orz. II-21.
(8) Patrz: obwieszczenie Komisji dotyczące pojęcia uczestniczących przedsiębiorstw.
(9) Patrz: obwieszczenie Komisji w sprawie pojęcia przedsiębiorstw uczestniczących (pkt 26-29).
(10) Na przykład, firma A i firma B zakładają wspólne przedsiębiorstwo C. Równocześnie te dwa przedsiębiorstwa dominujące sprawują wspólną kontrolę nad przedsiębiorstwem D, chociaż A ma 60 % a B 40 % kapitału. Przy obliczaniu obrotów A i B w momencie, gdy zakładają one nowe wspólne przedsiębiorstwo C, obroty D z trzecimi stronami przypisywane są w równych częściach A i B.
(11) Zob. na przykład: sprawa IV/M.806 - BA/TAT z 26 sierpnia 1996 r.
(12) Patrz: na przykład: sprawa IV/M.126 - Accor/Wagons-Lits z 28 kwietnia 1992 r. i sprawa IV/M. 940 - UBS/Mister Minit z 9 lipca 1997 r.
(13) Jeżeli miejsce, gdzie znajdował się klient w momencie zakupu produktów lub usług, i miejsce, gdzie następnie została wystawiona faktura, stanowią dwa różne miejsca, obroty należy przypisać do tego pierwszego miejsca.
(14) Patrz: art. 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie połączeń.
(15)Artykuł 1 pierwszej dyrektywy Rady nr 77/780/EWG z dnia 12 grudnia 1977 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz.U. L 322 z 17.12.1977, str. 30).
(16) Artykuł 1 ust. 6 drugiej dyrektywy Rady nr 89/646/EWG z dnia 15 grudnia 1989 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania oraz prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz.U. L 386 z 30.12.1989, str. 1).
(17) Patrz: sprawa IV/M.234 - GECC/Avis Lease z 15 lipca 1992 r.
(18) Patrz: sprawa IV/M.018 - AG/AMEV z 21 listopada 1990 r.
(19) Zasady określone w niniejszym punkcie dla holdingów finansowych mogą stosować się w pewnym zakresie do firm zarządzających funduszami.
(20) Patrz: na przykład: sprawa IV/M.166 - Torras/Sarrio z 24 lutego 1992 r., sprawa IV/M.213 - Hong Kong i Shanghai Bank/Midland z 21 maja 1992 r., sprawa IV/M.192 - Banesto/Totta z 14 kwietnia 1992 r.
