Skargi do Trybunału zostały złożone przez osiem Polek, które zarzuciły, iż publikacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. w sprawie K 1/20 (drastycznie ograniczająca prawo do przerwania ciąży w przypadku wad płodu) stanowiła naruszenie ich prawa do poszanowania życia rodzinnego, chronionego w art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka, a także naruszenie zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania z art. 3 Konwencji. Trybunał uznał skargi za niedopuszczalne i nie przyjął ich do rozpatrzenia.

Czytaj: TK otworzył aborcyjną puszkę Pandory - przepisy z luką, więc praktycznie martwe>>

Skarga do Trybunału musi być zindywidualizowana

Do Trybunału wpłynęło w sumie około 1000 podobnych skarg, które zostały sporządzone na podstawie wzorca opublikowanego w styczniu 2021 r. przez Fundację na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA na stronie internetowej Fundacji. Każda ze skarg zawiera analogiczne uzasadnienie prawne, a jedynie podstawowe informacje na temat konkretnej skarżącej są uzupełniane indywidualnie. Skargom nie towarzyszyła żadna dokumentacja medyczna ani innego rodzaju dowody na indywidualny wpływ nowego prawa na sytuację osobistą każdej ze skarżących. Część skarżących wskazywała, że w chwili złożenia skargi była w ciąży i obawiała się potencjalnych komplikacji w ciąży, a pozostała część skarżących wskazywała na swoje obciążenia zdrowotne, które w przypadku zajścia w ciążę mogłyby oznaczać potencjalne komplikacje i wady płodu. Trybunał uznał, iż tak sformułowane skargi są niedopuszczalne ze względu na brak statusu "ofiary naruszenia praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach", czego wymaga art. 34 Konwencji.

Czytaj też: O charakterze prawnym przerwania ciąży (rozważania de lege lata i de lege ferenda w związku z artykułem M. Małeckiego) >>

 

Ryzyko przyszłego naruszenia tylko wyjątkowo

Trybunał podkreślił, iż jedynie w wyjątkowych okolicznościach osoba może twierdzić, iż jest ofiarą naruszenia Konwencji ze względu na ryzyko przyszłego naruszenia jej praw podstawowych. Aby przeciętna Polka w wieku rozrodczym mogła twierdzić, że jest ofiarą naruszenia swych praw z art. 8 i art. 3 Konwencji ze względu na ograniczenie dostępu do aborcji ze względu na wady płodu, musi przedstawić Trybunałowi racjonalne i przekonujące argumenty uprawdopodobniające bezpośrednie, osobiste naruszenie jej prawa podstawowego. Samo podejrzenie lub przypuszczenie możliwości naruszenia jest w tej mierze niewystarczające.

Czytaj także: Śmierć kolejnej kobiety mobilizuje ministra do ogłoszenia warunków przerywania ciąży>>

Czytaj też: Spór o dopuszczalność przerywania ciąży z perspektywy etycznej i filozoficznoprawnej (komentarz do wyroku TK w sprawie K 1/20) >>

Tylko ofiara bezpośredniego naruszenia Konwencji może wnieść skargę do ETPC

Skarżące tymczasem nie przedstawiły żadnych przekonujących dowodów, iż faktycznie znajdowały się w stanie rzeczywistego zagrożenia życia lub zdrowia wskutek publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. w sprawie K 1/20. W szczególności nie przedstawiły żadnej dokumentacji medycznej wskazującej na rzeczywiste ryzyko wystąpienia wad płodu w ich przypadku. Nie przedstawiły również żadnych dokumentów dotyczących ich innych okoliczności osobistych, co uniemożliwiło Trybunałowi zbadanie ich indywidualnych sytuacji. Nadto Trybunał wskazał na brzmienie art. 4a ust. 1 lit. a) ustawy z 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, zgodnie z którym w przypadku zagrożenia dla życia i zdrowia kobiety ciężarnej przerwanie ciąży jest dopuszczalne. W tym stanie rzeczy, skargi zostały uznane za niedopuszczalne wobec braku statusu "naruszenia praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach" po stronie skarżących.

Czytaj też: Wyrok czy "niewyrok". Glosa do wyroku TK z dnia 22 października 2020 r., K 1/20 >>

Warunki formalne skargi muszą zostać spełnione

Omawiane decyzje Trybunału w Strasburgu stanowią cenną wskazówkę interpretacyjną dla wszystkich osób, które noszą się z pomysłem wniesienia skargi na naruszenie praw podstawowych. W świetle art. 34 i art. 35 Konwencji, skarga taka jest dopuszczalna wyłącznie w przypadku indywidualnego i bezpośredniego naruszenia praw podstawowych. Sama potencjalna możliwość takiego naruszenia nie wystarcza, ponieważ nie spełnia formalnych warunków wniesienia skargi do ETPC.

M.H. i inni przeciwko Polsce - decyzja ETPC z dnia 8 czerwca 2023 r. w połączonych sprawach 4188/21, 4957/21, 5014/21, 5523/21, 5876/21, 6114/21, 6217/21 i 8857/21.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.