Recepty - zasady wystawiania

Lekarz może aplikować swoim pacjentom środki farmaceutyczne i materiały medyczne bezpośrednio, podczas gdy pacjent podlega hospitalizacji w zakładzie opieki zdrowotnej, lub też przepisywać je pacjentowi do samodzielnego przyjmowania za pomocą recepty lekarskiej. Wydawaniem zapisanych przez lekarzy leków zajmują się apteki. Lekarz nie może sprzedawać środków farmaceutycznych, materiałów medycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy doraźnie dostarcza pacjentowi środek farmaceutyczny lub materiał medyczny, w związku z udzieleniem pomocy w nagłym przypadku art. 46 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857; dalej jako: u.z.l.l.d.).

(...)

2. Wystawienie recepty

Sposób i tryb wystawiania recept opisano w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 r. w sprawie recept lekarskich (Dz. U. Nr 97, poz. 646 z późn. zm.; dalej jako: rozporządzenie). Wystawienie recepty polega na czytelnym oraz trwałym naniesieniu na awersie recepty treści obejmującej dane określone w rozporządzeniu oraz złożeniu własnoręcznego podpisu przez osobę uprawnioną do jej wystawienia.
Poprawki na recepcie mogą być dokonywane wyłącznie przez osobę wystawiającą receptę. Poprawki dokonywane na recepcie wymagają dodatkowego odciśnięcia pieczątki i podpisu tej osoby, umieszczonych przy poprawionej informacji.
Osoba wydająca lek może uzupełnić lub poprawić na recepcie jedynie identyfikator oddziału wojewódzkiego Funduszu lub numer poświadczenia o prawie do świadczeń opieki zdrowotnej albo numer identyfikacyjny znajdujący się na dokumencie uprawniającym do korzystania ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji oraz symbol państwa, w którym znajduje się instytucja właściwa dla osoby korzystającej ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji. Numer poświadczenia o prawie do świadczeń zdrowotnych i symbol państwa w przypadku korzystania ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji, osoba wydająca lek ustala na podstawie okazanych dokumentów lub informacji z NFZ, wówczas umieszcza na recepcie adnotację i swój podpis. Jeżeli na recepcie wpisano mylnie lub w sposób nieczytelny numer PESEL, osoba wydająca lek może go skorygować na podstawie dokumentów przedstawionych przez osobę okazującą receptę; osoba wydająca lek umieszcza wówczas na recepcie odpowiednią adnotację oraz swój podpis. Jeżeli na recepcie wpisano w sposób nieczytelny lub niepełny adres pacjenta, osoba wydająca lek może go skorygować na podstawie dokumentów przedstawionych przez osobę okazującą receptę; osoba wydająca lek umieszcza wówczas na recepcie odpowiednią adnotację oraz swój podpis. Niedopuszczalne jest korygowanie lub dopisywanie na recepcie danych dotyczących przepisanych leków lub wyrobów medycznych przez inne podmioty niż ta osoba, która wystawiła receptę. Konsekwencje niewpisania, wpisania w sposób nieczytelny lub niezgodny z rozporządzeniem danych niezbędnych do wystawienia recepty wymienia § 16 rozporządzenia.

3. Niezbędne dane na recepcie

Zakres niezbędnych danych na recepcie uzależniony jest od tego, czy przepisywany lek ma zostać pacjentowi wydany z uwzględnieniem zniżek wynikających z refundacji ceny leku.
Podstawowe informacje, które powinny znaleźć się na każdej recepcie to:
1) Oznaczenie pacjenta, w tym jego:
• imię i nazwisko,
• adres miejsca zamieszkania lub miejsce pełnienia służby wojskowej, a w przypadku osoby bezdomnej, miejsce zamieszkania albo siedziba świadczeniodawcy, który udzielił świadczenia,
• wiek – w przypadku pacjenta do lat 18;
2) Dane dotyczące osoby wystawiającej receptę, w tym, co najmniej:
• imię i nazwisko,
• numer prawa wykonywania zawodu lekarza;
3) Dane dotyczące przepisanych leków lub wyrobów medycznych;
4) Data wystawienia recepty;
5) Data od której może nastąpić realizacja recepty, w przypadku recept odnawialnych określonych w § 8 ust. 3 rozporządzenia, a jeśli nie dotyczy to znak „X”;
6) Własnoręczny podpis osoby uprawnionej do wystawienia recepty.
Jeżeli na recepcie przepisano tylko leki i wyroby medyczne niepodlegające refundacji, osoba wystawiająca receptę może ograniczyć dane niezbędne do wystawienia recepty do wyżej wymienionych informacji.
Jeśli co najmniej jeden z przepisanych leków lub wyrobów medycznych podlega refundacji (ma być wydany za opłatą ryczałtową, za częściową odpłatnością lub bezpłatnie), wówczas na recepcie powinny być zamieszczone dodatkowo następujące dane:
1) oznaczenie upoważnionego podmiotu wystawiającego receptę, uprawnionego do wystawiania recept refundowanych na podstawie umowy upoważniającej do wystawiania recept na refundowane leki i wyroby medyczne zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia;
2) szczegółowe oznaczenie pacjenta, dla którego lek jest przeznaczony, wraz z oznaczeniem kodu przysługujących mu uprawnień do refundacji;
3) jeśli recepta wystawiana jest na drukach recept zgodnych z wzorem kuponu książeczki usług medycznych, na recepcie zamieszcza się dodatkowo numer potwierdzający identyfikację pacjenta (recepty wystawione na kuponach RUM mogą być wystawiane na dotychczasowych zasadach);
4) w przypadku wystawiania recepty na numerowanych drukach zgodnie z numeracją przydzieloną przez Fundusz – recepta zawiera numer recepty nadany przez Fundusz;
5) w przypadku korzystania ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji – numer poświadczenia o prawie do świadczeń zdrowotnych, a w razie braku poświadczenia – numer identyfikacyjny znajdujący się na dokumencie uprawniającym do korzystania ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji;
6) numer PESEL, a w przypadku dziecka do pierwszego roku życia, nieposiadającego numeru PESEL albo niemożności ustalenia tego numeru – numer PESEL jednego z rodziców, a w przypadku cudzoziemca – numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
7) identyfikator płatnika:
• oddział wojewódzkiego Funduszu właściwego dla miejsca zamieszkania pacjenta,
• znak „X” w przypadku pacjentów nieubezpieczonych w Funduszu i nieposiadających dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń zdrowotnych,
• symbol państwa, w którym znajduje się instytucja właściwa dla osoby korzystającej ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji – wykaz symboli państw stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia;
8) dane podmiotu drukującego receptę, a w przypadku, gdy wydruku dokonuje podmiot wystawiający receptę, na dole recepty umieszcza się napis „wydruk własny”.
Zasady wystawiania recept określone w rozporządzeniu nie wymagają od wystawiającego wpisywania poziomów refundacji poszczególnych leków (z wyjątkiem specjalnej grupy leków dla osób chorych przewlekle). Zadaniem lekarza jest umieszczenie na recepcie jedynie odpowiednich kodów określających uprawnienia pacjenta i informacji o przepisanych lekach. Tym samym na tej samej recepcie można przepisać leki o różnym poziomie refundacji. To aptekarz ustala najkorzystniejszy dla pacjenta poziom odpłatności wynikający z jego uprawnień.
Numer potwierdzający identyfikację pacjenta oraz numer recepty nadawany przez Fundusz na receptach podlegających refundacji przedstawia się dodatkowo na recepcie techniką służącą do ich automatycznego odczytu, a w szczególności w postaci jedno- lub dwuwymiarowych kodów kreskowych. Sposób przedstawiania danych w postaci kodu kreskowego określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

4. Oznaczenie podmiotu upoważnionego i wystawiającego receptę

W przypadku recept na leki wydawane za opłatą ryczałtową, za częściową odpłatnością lub bezpłatnie, na recepcie należy dodatkowo zamieścić dane na temat podmiotu upoważnionego do wystawiania recept refundowanych. Nie zawsze podmiot wystawiający receptę to zarazem ten, który zawarł z Funduszem umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych. Często lekarz wystawiający receptę działa na rachunek innego podmiotu – kontrahenta Funduszu. Dlatego w przypadku recept na leki refundowane, obok danych konkretnego lekarza bezpośrednio wystawiającego receptę, pojawiają się dane podmiotu upoważnionego, na którego rachunek działa lekarz, a który zarazem zawarł z Funduszem umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych. Dane podmiotu wystawiającego receptę, uprawnionego do wystawiania recept refundowanych na podstawie umowy upoważniającej, nanoszone są na receptę za pomocą nadruku lub pieczątki, albo naklejki przymocowanej do recepty w sposób uniemożliwiający jej usunięcie bez zniszczenia druku recepty, przy czym wszystkie dane muszą być czytelne. Dane identyfikujące konkretnego lekarza wystawiającego receptę zawarte są na jego pieczątce lekarskiej, lecz mogą mieć również postać nadruku lub naklejki przymocowanej do recepty w sposób uniemożliwiający jej usunięcie bez zniszczenia druku recepty, przy czym wszystkie dane muszą być czytelne.
W przypadku, gdy receptę wystawia lekarz zatrudniony w zakładzie opieki zdrowotnej, lekarz wykonujący zawód w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej, dane dotyczące upoważnionego podmiotu obejmują:
1) nazwę zakładu opieki zdrowotnej, indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej;
2) adres i numer telefonu upoważnionego podmiotu;
3) identyfikator upoważnionego podmiotu lub jego komórki organizacyjnej, jeżeli są one wyodrębnione w jego strukturze, stanowiący 9 pierwszych cyfr jego numeru identyfikacyjnego REGON.
W pozostałych przypadkach, jeżeli recepta jest wystawiana w warunkach innych niż określone powyżej, dane dotyczące upoważnionego podmiotu obejmują:
1) imię i nazwisko osoby, która zawarła z Funduszem umowę upoważniającą do wystawiania recept na refundowane leki i wyroby medyczne;
2) adres i numer telefonu tej osoby;
3) dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny określony w tej umowie, na który składają się:
a) dwie pierwsze cyfry o wartości „98”,
b) dwie następne cyfry będące identyfikatorem oddziału wojewódzkiego Funduszu, który zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept na refundowane leki i wyroby medyczne,
c) pięć pozostałych cyfr będących numerem ustalonym przez Fundusz.

5. Oznaczenie pacjenta

W ramach danych dodatkowych identyfikujących pacjenta, dla którego przeznaczony jest lek refundowany, na recepcie zamieszcza się ponadto:
a) identyfikator oddziału wojewódzkiego Funduszu, w którym ubezpieczony jest pacjent, określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia, a jeżeli pacjent nie jest ubezpieczony – znak „X”;
b) kod uprawnień dodatkowych pacjenta, określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia, a jeżeli pacjentowi nie przysługują te uprawnienia – znak „X”;
c) kod uprawnień dla pacjentów chorujących na choroby zakaźne lub psychiczne oraz upośledzonych umysłowo, a także chorujących na niektóre choroby przewlekłe, wrodzone określone w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wykazu chorób oraz wykazu leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością (Dz. U. Nr 125, poz. 807).
Kod przedstawiany jest na recepcie w postaci znaku „P”, a w przypadku pacjentów chorujących na schorzenie epidermolysis bullosa w postaci znaku „P-EB”, a jeżeli pacjentowi nie przysługują te uprawnienia – znaku „X”.
Jeżeli osoba wystawiająca receptę wystawia ją dla siebie, dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej (krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej, tj. dzieci rodzone i rodzice), w części recepty przeznaczonej na wpisanie danych pacjenta wpisuje dodatkowo adnotację: „pro auctore” lub „pro familia”. Na recepcie wystawianej z adnotacją „pro auctore” dane dotyczące pacjenta mogą nie zawierać elementów, które są już umieszczone na pieczątce lekarskiej (imię i nazwisko, adres zamieszkania).
Osoba wystawiająca receptę posiadająca uprawnienia do wystawiania recept na refundowane leki i wyroby medyczne może korzystać z druku recepty lub kuponu książeczki usług medycznych – wówczas do przepisania leku lub wyrobu medycznego niepodlegającego refundacji dodatkowo wpisuje na recepcie dane dotyczące pacjenta opisane powyżej w pkt b)–c) oraz identyfikator płatnika lub w ich miejsce znak „X”. Natomiast, gdy osoba wystawiająca receptę nieposiadająca uprawnień do wystawiania recept na refundowane leki i wyroby medyczne korzysta z druku recepty lub kuponu książeczki usług medycznych – w miejsce wspomnianych danych wpisuje znak „X” niezależnie od uprawnień pacjenta.
Recepty wystawione w innych państwach niż Rzeczpospolita Polska apteki realizują za pełną odpłatnością. Leki refundowane dla osób korzystających ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji wydaje się po dołączeniu do recepty kopii dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń – kopię tego dokumentu apteka składa w siedzibie właściwego miejscowo oddziału Funduszu. Kopii dokumentu nie dołącza się w przypadku, gdy dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji jest poświadczenie wydane przez Fundusz.
(…)