1. Wstęp
Dnia 1 lipca 2011 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654) – dalej u.dz.l. Obok wielu znaczących zmian ustawa o działalności leczniczej modyfikuje także tryb zawierania umów między podmiotami wykonującymi działalność leczniczą. Ustawodawca odnalazł w istniejącym systemie prawnym regulację dotyczącą zawierania umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Regulacją tą jest instytucja postępowania w sprawie zawarcia umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych między świadczeniodawcami.

2. Przedmiot umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Artykuł 26 u.dz.l. w porównaniu z art. 35 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) – dalej u.z.o.z. – znacząco doprecyzowuje kilka kwestii związanych z zawieraniem umów na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Podobnie jak w poprzednim stanie prawnym, tak i aktualnie przedmiotem umowy jest udzielanie świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie. Problemem, który dotąd zawsze się wyłaniał, było pytanie o to, czy świadczenia zdrowotne określone umową między podmiotami muszą być objęte wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą (dawniej zakładów opieki zdrowotnej). Artykuł 26 ust. 2 u.dz.l. stanowi natomiast wprost, że przedmiot zamówienia nie może wykraczać poza rodzaj działalności leczniczej oraz zakres świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez udzielającego zamówienie i przyjmującego zamówienie, zgodnie z wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100 u.dz.l.

Przykład 1
Podmiot prowadzący działalność leczniczą zgodnie z wpisem w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą może prowadzić działalność w trybie ambulatoryjnym w następujących dziedzinach medycyny:
1. alergologia;
2. dermatologia;
3. ginekologia.
Podmiot chce rozszerzyć swoją działalność o świadczenia z zakresu laryngologii z wykorzystaniem cudzego potencjału i w tym celu ogłasza konkurs na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Rozwiązanie takie narusza przepis art. 26 ust. 2 u.dz.l., albowiem podmiot nie poprzedził postępowania konkursowego zmianą treści wpisu w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Przykład 2
Podmiot prowadzący działalność leczniczą zgodnie z wpisem w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą może prowadzić działalność w trybie ambulatoryjnym w następujących dziedzinach medycyny:
1. alergologia;
2. dermatologia;
3. ginekologia.
Podmiot chce rozszerzyć swoją działalność o świadczenia z zakresu laryngologii i w tym celu podejmuje niezbędne działania, wskutek których dokonuje zmiany wpisu w rejestrze podmiotów prowadzących działalność leczniczą, rozszerzając go o świadczenia z zakresu laryngologii, a następnie ogłasza konkurs na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Rozwiązanie takie jest zgodne z art. 26 ust. 2 u.dz.l., albowiem podmiot poprzedził postępowanie konkursowe zmianą treści wpisu w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

3. Miejsce wykonywania umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Nie można w tym miejscu pominąć treści art. 22 u.dz.l., który stanowi, że pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych. Oznacza to, że skoro ustawa o działalności leczniczej oczekuje od zamawiającego wpisu do rejestru w zakresie objętym przedmiotem zamówienia, to zamawiający musi spełniać wymagania sanitarne i fachowe dla prowadzenia zamawianej działalności. Warto rozważyć także w tym miejscu treść art. 20 u.dz.l., który stanowi, że miejscem wezwania w przypadku praktyk zawodowych zarejestrowanych „wyłącznie w miejscu wezwania” nie może być przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego. Przepis ten zakazuje zawierania na podstawie art. 26 i 27 u.dz.l. umowy z praktyką zawodową, zgodnie z którą świadczenia mają być udzielane w siedzibie zamawiającego, a przyjmujący udziela świadczeń wyłącznie w tym podmiocie. Innymi słowy, prawo zabrania zarejestrowania praktyki zawodowej z oznaczeniem „wyłącznie w miejscu wezwania” po to, by umożliwić sobie zawieranie kontraktów zamiast umowy o pracę. Tak autorka rozumie sens tego zapisu. W ocenie autorki pozostałe przepisy ustawy o działalności leczniczej są jednak niekonsekwentne i wypaczają ewentualny „zysk” z przepisu art. 20 u.dz.l. Oto bowiem można – studiując art. 20 u.dz.l. a contrario – zawrzeć umowę z praktyką lekarską, która ma wskazane miejsce udzielania świadczeń, i oznaczyć – z mocy art. 27 ust. 4 pkt 2 u.dz.l. – miejsce wykonywania świadczeń także poza siedzibą praktyki. W porównaniu z poprzednim stanem prawnym nastąpił postęp, albowiem teraz wiadomo, że to zamawiający sam musi dysponować infrastrukturą i pomieszczeniami stosownymi do zakresu świadczeń (inaczej nie uzyska wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a takowy jest niezbędny, by można w ogóle zawrzeć umowę na udzielanie świadczeń), które są objęte przedmiotem umowy. Niemniej nie został rozwiązany problem dopuszczalności udzielania świadczeń zdrowotnych przez praktykę czy przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego poza lokalizacją przyjmującego zamówienie. Wiadomo jedynie, że nie można kontraktować świadczeń zdrowotnych udzielanych w siedzibie przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego z podmiotem zarejestrowanym „wyłącznie w miejscu wezwania” – o ile w ogóle przepis tego dotyczy.

Autorka wskazuje, że w poprzednim stanie prawnym stała na stanowisku, że udzielanie w zakładzie opieki zdrowotnej świadczeń przez osobę prowadzącą (na przykład) indywidualną praktykę lekarską stoi w sprzeczności z przepisami określającymi miejsce udzielania świadczeń w ramach tejże praktyki lekarskiej. Analiza przepisów ustawy o działalności leczniczej – mimo istnienia przepisu art. 20 u.dz.l. – problemu tego nie rozwiązuje, a wręcz rodzi jeszcze więcej pytań. Rzeczywistość zapewne ustali reguły obrotu i najprawdopodobniej – niestety – będą one znowu niekompatybilne z istniejącymi przepisami o miejscu wykonywania działalności leczniczej. W ocenie autorki powinna obowiązywać reguła: „każdy działa we własnej lokalizacji”.
(...)