Jeśli pacjent przebywając w placówce medycznej uzna, że jest poszkodowany lub uznał uszczerbku na zdrowiu lub źle załatwiono jego sprawę medyczną i czuje się poszkodowany, ma prawo dochodzić zadośćuczynienia lub rekompensaty od placówki, która na ogół jest ubezpieczona. Pomocy w dochodzeniu swoich praw może szukać u Rzecznik Praw Pacjenta, Rzecznika Finansowego lub wojewódzkiej komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych lub na drodze sądowej.
Recznik Praw Pacjenta ma stać na straży praw pacjentów w związku z udzielaniem świadczeń przez placówki lecznicze.
- Gdy dochodzi do błędu medycznego, pacjent może dochodzić roszczeń od podmiotu leczniczego lub od zakładu ubezpieczeń, który w ramach obowiązkowego ubezpieczenia ma podpisaną umowę z podmiotem leczniczym – mówił Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta, podczas konferencji „Rekompensata za utratę zdrowia i życia – praktyczne aspekty dochodzenia roszczeń. - Rzecznik Praw Pacjenta może ocenić proces diagnostyczny i leczniczy, czego nie zrobi Rzecznik Finansowy, bo nie ma instrumentarium.
Rzecznik Praw Pacjenta może prowadzić postępowanie indywidualne oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
Więcej o naruszeniu zbiorowych praw pacjentów czytaj tutaj>>
Jeśli zostały naruszone lub niewłaściwie realizowane prawa pacjenta, RPP może wszcząć postępowanie wyjaśniające. Postępowanie takie zostanie wszczęte, gdy Rzecznik otrzyma informacje co najmniej uprawdopodabniające naruszenie praw pacjenta: bezpośrednio od pacjenta, od rodziny lub bliskich pacjenta lub innej osoby działającej w jego imieniu lub z innych źródeł, np.: materiałów prasowych.
Wniosek kierowany o RPP na adres Biura nie wymaga szczególnej formy, jednak powinien zawierać dane osobowe osoby kierującej wniosek do Rzecznika, dane osobowe pacjenta, którego sprawa dotyczy i zwięzły opis zaistniałej sytuacji, w której – zdaniem wnioskodawcy - zostały naruszone prawa pacjenta. Wniosek jest wolny od jakichkolwiek opłat.
Jeśli ktoś potrzebuje porady lub szuka informacji na temat praw pacjenta czy opieki zdrowotnej, może się skontaktować z pracownikami Biura Rzecznika Prawa Pacjenta, bezpłatna infolinia RPP 800 190 590 (z telefonów stacjonarnych i komórkowych, czynna od pon.-pt. w godz. 8-20).
Co to jest „błąd medyczny”?
Chmielowiec podkreśla, że „błąd medyczny” nie został zdefiniowany w powszechnie obowiązujących przepisach prawa.
- Ta definicja wykształciła się w drodze orzecznictwa i doktryny – podkreśla Chmielowiec. - Żeby mówić o błędzie medycznym, musimy mieć do czynienia z zawinionym działaniem osób wykonujących zawód medyczny, to postępowanie musi mieć związek z nienależytą starannością i być niezgodne z aktualną wiedzą medyczna. Musi wystąpić szkoda pacjenta oraz związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem pielęgniarki lub lekarza a powstałą szkodą.
RPP podkreśla, że naruszenie praw pacjenta jest pojęciem szerszym. Wtedy stwierdza się tylko obiektywny fakt naruszenia prawa pacjenta.
- Każdy błąd medyczny będzie związany z naruszeniem któregoś z praw pacjenta, ale nie każde naruszenie praw pacjenta będzie błędem medycznym – podkreśla Chmielowiec.
Powikłanie jest to sytuacja, która jest niepożądana, ale nie wynika z zawinionego działania personelu medycznego.
- Nawet wzorcowo przeprowadzona operacja może doprowadzić do powikłania – podkreśla Chmielowiec. – W sytuacji, gdy mamy do czynienia z powikłaniem, nie możemy mówić o błędzie medycznym.
Ze statystyk postępowań sądowych wynika, że ok. 60 proc. roszczeń dotycząca błędów medycznych jest oddalana.
RPP może wszcząć postępowanie i korzysta z własnych ekspertów lub może zwrócić się po opinię do konsultantów wojewódzkich i krajowych.
- Gdy Rzecznik zbada sprawę, może wydać rozstrzygnięcie o stwierdzeniu naruszenia praw pacjenta - Chmielowiec. - To rozstrzygnięcie będzie stanowiło dla pacjenta asumpt do dochodzenia roszczeń cywilno-prawnych. Wówczas pacjent może dochodzić roszczeń bezpośrednio od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych albo od bezpośrednio od ubezpieczyciela, z którym dany podmiot medyczny zawarł umowę o odpowiedzialności cywilnej.
Kiedy zgłosić się do Rzecznika Finansowego?
Pacjent do Rzecznika Finansowego może się zgłosić dopiero wtedy, gdy szpital nie uzna jego roszczeń lub ubezpieczyciel szpitala zaproponuje wysokość odszkodowania, które nie będzie satysfakcjonująca dla pacjenta. Rzecznik może się włączyć do postępowania tylko na wniosek poszkodowanego.
- Rzecznik Finansowy może ocenić, na ile jest to wina instytucji ubezpieczenia placówki zdrowotnej i czy w umowie ubezpieczenia tejże placówki z ubezpieczycielem takie roszczenia, jakich oczekuje pacjent, są uwzględnione – mówi Aleksandra Wiktorow, Rzecznik Finansowy i dodaje, że pacjent może wystąpić o różną formę rekompensaty: zadośćuczynienie, rentę, odszkodowanie.
Dla Rzecznika Finansowego dużym ułatwieniem będzie opinia RPP, że pacjent został poszkodowany z winy placówki opieki zdrowotnej. – Rzecznik Finansowy może pacjenta reprezentować w rożnych formach np.: może dojść do porozumienia na drodze wymiany dokumentów lub w sądzie polubownym - mówi Aleksandra Wiktorow. - Zakres i wysokość odszkodowania może pomóc ustalić sąd polubowny. Możemy także pomóc klientowi pomóc mu napisać wniosek do sądu.
O czym pamiętać przy składaniu wniosku do komisji ds. błędów medycznych?
Swoich praw pacjent może dochodzić także przed wojewódzkimi komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych lub na drodze sądowej.
Wniosek do komisji może złożyć: pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub spadkobiercy pacjenta - w przypadku śmierci pacjenta.
Ważne są terminy. Wniosek należy złożyć w terminie 1 roku od dnia, w którym podmiot składający wniosek dowiedział się o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo nastąpiła śmierć pacjenta; jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące zakażeniem, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia albo śmiercią pacjenta (w przypadku śmierci pacjenta terminy powyższe nie biegną do dnia zakończenia postępowania spadkowego).
Postępowanie prowadzone przez komisję to pozasądowa droga dochodzenia roszczeń. Składając wniosek do komisji można ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za zdarzenia medyczne (tzw. błędy medyczne), które były skutkiem udzielania świadczeń zdrowotnych wyłącznie w szpitalu i tylko po 1 stycznia 2012 r.
Komisja nie orzeka o winie personelu medycznego, stwierdza jedynie, że dane zdarzenie medyczne miało miejsce. Siedzibą każdej komisji jest właściwy urząd wojewódzki.
Więcej o tym, jak działają wojewódzkie komisje ds. zdarzeń medycznych czytaj tutaj>>
Z jakimi sprawami można iść do komisji?
Jeśli doszło do zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta albo jego śmierci będącej następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną.
Komisja rozpatruje także sprawy związane z diagnozą, jeśli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby albo leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego lub zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
Co powinien zawierać wniosek do komisji?
Dane pacjenta: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli posiada, imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego, jeżeli dotyczy, imiona i nazwiska wszystkich spadkobierców, jeżeli dotyczy; wskazanie, który ze spadkobierców reprezentuje pozostałych w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych; adres do doręczeń; dane podmiotu leczniczego prowadzącego szpital (firmę, adres siedziby oraz adres szpitala); uzasadnienie wniosku zawierające uprawdopodobnienie zdarzenia, którego następstwem było zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta oraz szkody majątkowej lub niemajątkowej; dokładny opis, co jest przedmiotem wniosku, jaki skutek i szkodę wywołało dane zdarzenie medyczne; wskazanie, czy przedmiotem wniosku jest zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta.
Wniosek powinien zawierać także dowody uprawdopodabniające okoliczności wskazane we wniosku oraz propozycję wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, nie wyższą niż maksymalna wysokość świadczenia (odszkodowania i zadośćuczynienia) która w przypadku:
- a) zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta – wynosi 100 000 zł,
- b) śmierci pacjenta – wynosi 300 000 zł – w odniesieniu do jednego pacjenta.
Przepisy prawa nie regulują szczegółowo kwestii jakie dowody należy dołączyć do wniosku – będą to wszelkie materiały, które uprawdopodobnią wniosek, np. dokumentacja medyczna, która wskaże że pacjent miał udzielane świadczenia zdrowotne konkretnego rodzaju w danym podmiocie leczniczym lub też, że pacjent w okresie objętym wnioskiem był hospitalizowany.
Do wniosku trzeba dołączyć także, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w przypadku śmierci pacjenta oraz pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych spadkobierców, w przypadku złożenia wniosku przez co najmniej jednego z nich.
Trzeba także złożyć potwierdzenie uiszczenia opłaty za złożenie wniosku w wysokości 200 zł. Opłatę uiszcza się na rachunek właściwego urzędu wojewódzkiego. Wniosek trzeba zaadresować do właściwej komisji (województwo właściwe ze względu na siedzibę szpitala).
Warto pamiętać o tym, że jeśli zaakceptujemy kwotę zadośćuczynienia i odszkodowania, to nie ma możliwości wystąpienia w tej samej sprawie z powództwem do sądu cywilnego. W przypadku, gdy propozycja nie zostanie zaakceptowana lub pojawią się nowe objawy, okoliczności związane ze zdarzeniem już rozpatrzonym przez komisję, można dochodzić swoich praw na drodze postępowania cywilnego.
W przypadku orzeczenia o braku zdarzenia medycznego, koszty postępowania przed komisją ponosi wnioskodawca. W przypadku orzeczenia o istnieniu zdarzenia medycznego koszty ponosi podmiot leczniczy prowadzący szpital (nawet w sytuacji, gdy wnioskodawca nie zaakceptuje przedstawionej propozycji wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia).
W przypadku nieprzedstawienia przez ubezpieczyciela w terminie propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia – koszty ponosi ubezpieczyciel.