Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej określa, że opiekun medyczny może wykonywać świadczenia w ramach swoich kompetencji w zespole opieki długoterminowej.

– Kluczowe jest słowo „może”, bo to oznacza, że nie musi, zatem nie ma obowiązku, by w podmiocie leczniczym był opiekun medyczny – podkreśla Bartosz Mikołajczyk, prezes zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Opiekunów Medycznych. Zabiega ono o to, by stało się standardem, że opiekun medyczny jest w zespole opieki długoterminowej razem z pielęgniarką, fizjoterapeutą i innymi zawodami medycznymi. Każdy z członków takiego zespołu miałby jasno określone kompetencje i zakres czynności, które może wykonywać.

 

Czytaj też: Czy opiekun medyczny ułatwi uzyskiwanie zgody pacjenta? >>

Opiekun medyczny w zespole opieki długoterminowej

Aktualnie w resorcie zdrowia pracuje grupa robocza, w której uczestniczą m.in. także przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Opiekunów Medycznych.

Jak informuje wiceminister zdrowia Waldemar Kraska, pracuje ona nad ustaleniem norm zatrudnienia w zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL) i pielęgnacyjno-opiekuńczych (ZPO) z uwzględnieniem także opiekunów medycznych. Grupa ma wypracować także propozycje włączenia do zespołu w opiece długoterminowej opiekuna medycznego wraz z podziałem zadań.

– Opiekun medyczny nie zastąpi pielęgniarki, ale może ją odciążyć. Czynności, które wykonuje zawierają się w czynnościach pielęgniarki, ma on wesprzeć pielęgniarki, więc jeśli włączymy do systemu opiekunów, pielęgniarki będą mogły zająć się specjalistycznymi zadaniami zgodnie z ich rozszerzanymi uprawnieniami. Zatem przesunięcie i oddanie niektórych kompetencji opiekunom medycznym, sprawi, że brak pielęgniarek w systemie będzie mniej odczuwalny i da więcej czasu na rozwiązanie tego problemu – mówi Bartosz Mikołajczyk.

Czytaj też: W jaki sposób można uzupełnić wiedzę i umiejętności opiekuna medycznego? >>

Normy zatrudnienia opiekunów medycznych

Najpóźniej do końca lipca grupa robocza w MZ ma wypracować także normy zatrudnienia opiekunów medycznych w ZOL-ach i ZPO. Z danych Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Opiekunów Medycznych wynika, że obecnie na 10 pacjentów przypada średnio 2,5 etatu opiekuna medycznego. – Mamy nadzieję, że wypracowane normy pozwolą uelastycznić liczbę opiekunów medycznych, tak by przynajmniej nie było ich w placówce mniej niż teraz. Zależy nam jednak najbardziej na wypracowaniu mechanizmów, które będą promowały wyjście poza minimum – podkreśla Bartosz Mikołajczyk.

Z danych MZ wynika, że w Polsce jest ponad 80 tys. osób z dyplomem opiekuna medycznego, faktycznie w zawodzie pracuje zaś dużo mniej niż połowa (25 – 30 tys. osób). Większość z nich pracuje w placówkach stacjonarnych - na koniec 2022 r. w podmiotach leczniczych zatrudnionych było 10 758 opiekunów medycznych, a w zakładach długoterminowej, stacjonarnej opieki 6727.

Do tego należy doliczyć opiekunów medycznych w domach pomocy społecznej – z danych Ministerstwa Pracy i Rodziny wynika, że na koniec 2021 r. w DPS-ach zatrudnionych było ok. 6 tys. opiekunów medycznych.

Dane te jednak mogą nie być miarodajne, gdyż nie ma rejestru opiekunów medycznych.

Pracodawcy po wejściu w życie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu w ochronie zdrowia (zakładające coroczne podwyżki) zmieniają nazwy stanowiska na asystent pielęgniarki czy też inne, które kwalifikują opiekunów medycznych do niższej grupy uposażenia. W DPS-ach bardzo często pracują oni na stanowisku „opiekun”. Statystyki są więc niejednoznaczne.

Ma to zmienić ustawa o zawodach medycznych obecnie procedowana w parlamencie. Środowisko opiekunów medycznych od kilku lat zabiegało o regulacje ustawowe zawodu. Jak podkreśla Bartosz Mikołajczyk, w ostatnim czasie nie zmniejsza się liczba osób z dyplomem opiekuna medycznego. – Wyzwaniem jest to, żeby znaleźli miejsce na rynku pracy. Wypracowane normy mogą pomóc zwiększyć zatrudnienie – zaznacza.

Czytaj także na Prawo.pl:  Dietetyk do południa będzie zawodem medycznym, a po południu już nie>>


Opiekun medyczny w domu pacjenta

Tymczasem resort zdrowia pracuje nad reformą opieki długoterminowej, która także uwzględnia zmiany w miejscu opiekuna medycznego w systemie ochrony zdrowia. Jak podkreśla wiceminister Kraska, zaplanowana jest ona w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Obecnie MZ określa priorytety tej reformy oraz buduje jej strategię. Pierwsze akty prawne, które będą wdrażały te zmiany zaplanowane są na 2024 r. Z kolei dokument strategiczny „Zdrowa przyszłość. Ramy strategiczne rozwoju systemu ochrony zdrowia na lata 2021–2027, z perspektywą do 2030 r.” w części poświęconej strategii deinstytucjonalizacji opieki zdrowotnej nad osobami starszymi przewiduje m.in. rozwój opieki domowej.

Udział w niej będą mieli opiekunowie medyczni. Jak podkreśla wiceminister, ma się to odbyć poprzez włączenie przeszkolonych w tym zakresie kadr medycznych, w tym opiekunów medycznych, do personelu zapewniającego opiekę długoterminową oraz opiekę paliatywną i hospicyjną udzielanych w domu pacjenta.

Czytaj też: Czy opiekun medyczny, mający przerwę w wykonywaniu zawodu, traci swoje uprawnienia? >>

Czym jest zawód opiekuna medycznego

Magdalena Osińska-Kurzywilk, prezes zarządu Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym” zwraca uwagę, że to czego najbardziej potrzebuje obecnie opieka długoterminowa, oprócz lepszego finansowania, to większa liczba kadry.

– Większość podmiotów prowadzących opiekę długoterminową boryka się z małą liczbą kadry. Poza tym zarządzający wskazują, że jest także ogromny przepływ kadry, pracownicy przychodzą i szybko odchodzą do innych miejsc – mówi.

Podkreśla, że to bardzo trudna praca, dlatego konieczne jest lepsze finansowanie, ale także edukacja społeczeństwa, czym jest zawód opiekuna medycznego.

– Niekiedy np. w domowej opiece długoterminowej zawód jest tak rozumiany, że opiekun ma sprzątać dom. To błąd, jest to zawód medyczny i ma wykonywać świadczenia medyczne – podkreśla Magdalena Osińska-Kurzywilk.

Zgadza się z tym Bartosz Mikołajczyk, który zaznacza, że wielu ludzi nie ma świadomości, że jest zawód opiekuna medycznego. – Dotąd te czynności wykonywały pielęgniarki lub salowe. Liczymy na to, że ustawa o zawodach medycznych wzmocni prestiż naszego zawodu i jego widoczność.

Czytaj też:

Kompetencje opiekunów medycznych

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 27 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego rozszerzyło uprawnienia opiekunów medycznych w zakresie wykonywanych przez nich czynności.

Program kształcenia opiekunów medycznych został poszerzony m.in. o pobieranie krwi i materiałów do badań. Oprócz tego, opiekun medyczny może m.in. dbać o pielęgnację ciała osoby niesamodzielnej, wymieniać worek stomijny i cewnik zewnętrzny, prowadzić profilaktykę i pielęgnację przeciwodleżynową czy karmić osobę niesamodzielną doustnie lub dojelitowo.

Czytaj także na Prawo.pl: Poszerzenie kompetencji opiekunów medycznych. Pielęgniarki protestują
Zawód opiekuna medycznego jest najmłodszym zawodem z profesji medycznych. Takie wykształcenie można zdobyć od lipca 2007 roku w szkołach policealnych, a jako zawód został on objęty klasyfikacją w 2008 roku. 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.