Zgodnie ze współczesną definicją opieki paliatywnej jest to działanie, które poprawia jakość życia chorych i ich rodzin, stojących wobec problemów związanych z zagrażającą życiu, postępującą chorobą, poprzez zapobieganie i znoszenie cierpienia dzięki wczesnej identyfikacji oraz ocena i leczenie bólu i innych problemów:

  • somatycznych
  • psychologicznych
  •  socjalnych i duchowych
  • stan terminalny dotyczy osób, wobec których zakończono leczenie przyczynowe.

Obecnie w związku z pandemią COVID-19 mamy do czynienia ze szczególnie trudną sytuacją pacjentów leczonych właśnie w opiece paliatywnej. Osoby te często nie mają możliwości kontaktu z bliskimi, będąc nawet w stanie terminalnym. Należy oczywiście podkreślić, że ta grupa pacjentów jest obciążona bardzo dużym ryzykiem zakażenia SARSCo-V2 i rozwojem pełnoobjawowej choroby COVID-19 o ciężkim przebiegu klinicznym prowadzącym do zgonu. Dlatego też trzeba uznać za całkowicie uzasadnione działania mające uchronić przed ich zakażeniem. Jednak być może właśnie tutaj obecnie warto rozważyć sięgnięcie po rozwiązania teleinformatyczne. Przy czym nie chodzi tutaj o dodatkowe angażowanie lekarzy i pielęgniarek, ale jedynie o wzmocnienie opieki psychologicznej i duszpasterskiej.

Jedynie na marginesie warto wspomnieć, że z punktu widzenia personelu medycznego istotne byłoby zastosowanie narzędzi komunikacji alternatywnej tam gdzie ze względu na wiek bądź stan pacjenta komunikacja z nim może być utrudniona.

Opieka duszpasterska zapewniona przez prawo

Przypomnijmy, że zgodnie z przepisem art 33 ustawy z 6 listopada o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2019 r. poz. 1127, dalej u.p.p.) pacjent ma prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami. Oczywiście w obecnej sytuacji prawa te mogą być znacząco ograniczone na podstawie przepisu art. 5 u.p.p., w którym ustawodawca bardzo wyraźnie przewidział możliwość ograniczenia korzystania z praw pacjenta, a więc także do utrzymywania więzi rodzinnych oraz opieki duszpasterskiej (art. 36 u.p.p.) m.in. ze względu na wystąpienie zagrożenia epidemicznego. Tym bardziej więc, wobec ogłoszenia obecnie stanu pandemii COVID19 oznacza, że przepis ten będzie miał zastosowanie.

 

Ograniczenia takie mogą zostać wprowadzone przez kierownika podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych bądź upoważnionego przez niego lekarza. Brzmienie tego przepisu wskazuje jednak, że może to być ograniczenie, a nie całkowite pozbawienie tych praw. Mając to na uwadze może warto byłoby sięgnąć w szerszym zakresie po rozwiązania teleinformatyczne dla tej szczególnej kategorii pacjentów pomimo pandemii COVID19. W wielu bowiem przypadkach tego typu pacjenci mogą nie dożyć odwołania tego stanu pandemii.

Opieka duszpasterska za pomocą internetu

W tym kontekście trzeba też zwrócić uwagę na przepis art. 6 u.p.p. zgodnie, z którym pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych, a więc także do opieki psychologicznej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz.U.2018.742 t.j. z dnia 17.04.2018) wskazuje, jako świadczenie gwarantowane opiekę psychologiczną nad świadczeniobiorcą i jego rodziną. Co więcej przewidziana jest tutaj realizacja porad i wizyt z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności tych świadczeń, jednak tylko w warunkach domowych.

Dlatego do rozważenia pozostaje  udzielanie tych świadczeń, jako gwarantowanych również w warunkach opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej. Wielu psychologów mogłoby za pomocą teletransmisji objąć opieką odizolowanych obecnie takich pacjentów. Trzeba tylko zorganizować odpowiednie warunki techniczne. W tym miejscu znowu pojawiają nam się konkretne zadania do realizacji przez administracje publiczną. Znaczącą rolę mogą tutaj także odegrać, przedsiębiorstwa z obszaru IT oraz produkujące sprzęt komputerowy, czy też służący do komunikacji zdalnej.

Autorzy:
dr n. praw. Sebastian Sikorski, adwokat, adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego i Samorządu Terytorialnego, Wydziału Prawa i Administracji, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

dr n. med. Michał Florczak, lekarz systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne. Starszy asystent Kliniki Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Kierownik medyczny Oddziału Medycyny Wyjazdowej, Ambulatoryjnej Pomocy Doraźnej i Telemedycyny Centrum Medycznego Enel-Med. S.A.

Mateusz Kruczkowski, doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.