Wprowadzone zmiany dotyczą między innymi postępowania w przypadku wystąpienia straty netto (ujemnego wyniku finansowego) samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, wprowadzenia zakazu zbywania akcji albo udziałów w spółkach Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, jeśli w wyniku zbycia podmioty te utraciłyby większościowy pakiet akcji albo udziałów; wprowadzenia zasady niewypłacania dywidendy w spółkach kapitałowych, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo uczelnia medyczna posiadają co najmniej 51 procent akcji albo udziałów, a także wzmocnienia narzędzi nadzoru podmiotu tworzącego nad utworzonym przez ten podmiot samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej.
Kolejne zmiany dotyczą określenia trybu kontroli przeprowadzanej przez wojewodę w przypadku powzięcia informacji o zbywaniu przez podmiot wykonujący działalność leczniczą produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych wbrew zakazowi wynikającemu z ustawy z 6 września 2001 roku – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. poz. 271, z późn. zm.), doprecyzowania przepisów dotyczących przeprowadzania kontroli podmiotów leczniczych, zmiany przepisu dotyczącego przekazywania nieruchomości samodzielnemu publicznemu zakładowi opieki zdrowotnej w nieodpłatne użytkowanie przez podmiot tworzący dany spzoz, uregulowania zasad współpracy podmiotów leczniczych z Policją w ramach poszukiwania osób zaginionych, a także wprowadzenia zmian terminologicznych, czyli zastąpienia określenia „przedsiębiorstwo”, określeniem „zakład leczniczy” oraz ujednolicenia terminologii polegającego na zastąpieniu określenia „ujemny wynik finansowy” określeniem „strata netto” używanym w ustawie z 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330, z późn. zm.).
Zgodnie z ustawą nie będzie obowiązku posiadania przez placówki ubezpieczenia z tytułu zdarzeń medycznych. Nowelizacja wprowadza także możliwości finansowania świadczeń opieki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego oraz dopuszczenia możliwości przekazywania pomiędzy podmiotami obowiązków i uprawnień podmiotu tworzącego samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej.
Przepisy dopuszczają także możliwości tworzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, upraszczają wykonywanie działalności leczniczej, zastępują fakultatywne upoważnienia ustawowe dla ministra właściwego do spraw zdrowia do wydania standardów postępowania medycznego upoważnieniem (także fakultatywnym) do wydania standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej.
Nowe przepisy dotyczą także objęcia specjalnymi regulacjami podmiotów leczniczych nie będących przedsiębiorcą, dla których podmiotem tworzącym są: Minister Sprawiedliwości, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu oraz Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
Zgodnie z nowelizacją strata netto jest pokrywana przez spzoz we własnym zakresie poprzez zmniejszenie funduszu o kwotę tej straty. W razie braku możliwości pokrycia straty przez spzoz w powyższy sposób podmiot tworzący jest zobowiązany w terminie 9 miesięcy od upływu terminu do zatwierdzenia sprawozdania finansowego spzoz do pokrycia straty do kwoty nie wyższej niż suma straty netto i kosztów amortyzacji. Podmiot tworzący może również w terminie 12 miesięcy od upływu terminu do zatwierdzenia sprawozdania finansowego spzoz podjąć decyzję o likwidacji spzoz.
Ponadto wprowadzono zasadę, iż w razie wystąpienia straty netto kierownik spzoz, w terminie 3 miesięcy od upływu terminu do zatwierdzenia sprawozdania finansowego spzoz, sporządza program naprawczy na okres do trzech lat i przedstawia go podmiotowi tworzącemu w celu zatwierdzenia.
Istotną zmianą w stosunku do obowiązującego stanu prawnego jest wyłączenie z dotychczasowego zakresu art. 59 ustawy o działalności leczniczej możliwości podjęcia przez podmiot tworzący decyzji o zmianie formy organizacyjno-prawnej spzoz w przypadku niepokrycia ujemnego wyniku finansowego w sposób określony w ustawie.
Zmiany polegają także na wprowadzeniu zasady, iż w spółce kapitałowej prowadzącej działalność podmiotu leczniczego, tworzonej przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego lub do której przystąpił Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, wartość nominalna udziałów lub akcji należących do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego nie może stanowić mniej niż 51 procent kapitału zakładowego spółki oraz Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego muszą dysponować bezpośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu.
Przepis ten ma zastosowanie również do już funkcjonujących spółek kapitałowych prowadzących działalność leczniczą z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego oraz uczelni medycznych, w których podmioty te obecnie posiadają udziały lub akcje o wartości nominalnej nie mniejszej niż 51 procent kapitału zakładowego spółki.
Analogiczne rozwiązanie funkcjonuje już obecnie w odniesieniu do spółek kapitałowych wykonujących działalność leczniczą, utworzonych i prowadzonych przez uczelnie medyczne. Istotne przy tym jest, iż do czynności mających na celu zbycie udziałów albo akcji spółek kapitałowych wykonujących działalność leczniczą, z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, podjętych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów będą miały zastosowanie przepisy dotychczasowe.
Zmiany dotyczą także wskazania, iż w spółkach kapitałowych, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo uczelnia medyczna posiadają co najmniej 51 procent akcji albo udziałów nie wypłaca się dywidendy, co oznacza iż wypracowany zysk jest pozostawiany w spółce kapitałowej i przeznaczany na jej potrzeby. Regulacja ta nie stosuje się do spółek kapitałowych, w których w dniu wejścia w życie ustawy Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego albo uczelnia medyczna nie były jedynymi udziałowcami albo akcjonariuszami, przez okres w którym inne podmioty będą posiadały udziały lub akcje.
Kolejna zmiana polega na wskazaniu, iż kierownicy spzoz w terminie do 31 maja każdego roku sporządzają i przekazują podmiotowi tworzącemu spzoz raport o sytuacji ekonomiczno-finansowej spzoz. Raport ten ma zawierać analizę sytuacji ekonomiczno-finansowej za poprzedni rok obrotowy oraz prognozę sytuacji ekonomiczno-finansową na kolejne trzy lata obrotowe wraz z opisem przyjętych założeń oraz informację o istotnych zdarzeniach mających wpływ na sytuację ekonomiczno-finansową spzoz. Analiza oraz prognoza powyższa będzie sporządzana na podstawie wskaźników ekonomiczno-finansowych, które zostaną określone przez ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Na podstawie powyższego raportu podmiot tworzący spzoz będzie zobowiązany do dokonania oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej spzoz.
Do kontroli dotyczącej naruszenia regulacji określonych w art. 87 ust. 5 i 6 ustawy z 6 września 2001 roku - Prawo farmaceutyczne, a więc dotyczących zakazu obrotu produktami leczniczymi, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobami medycznymi, będą miały zastosowanie przepisy art. 111 i 112 ustawy o działalności leczniczej, określające zasady kontroli przez wojewodów podmiotów wykonujących działalność leczniczą w zakresie zgodności wykonywanej działalności z przepisami określającymi warunki wykonywania działalności leczniczej.
Zgodnie z nowymi przepisami osobom przeprowadzającym kontrole podmiotów leczniczych pod względem zgodności z prawem oraz pod względem medycznym na zlecenie ministra właściwego do spraw zdrowia przysługują uprawnienia do podejmowania czynności
określonych w art. 118 ust. 2 i 3 ustawy.
Zmiany polegają także na wprowadzeniu w art. 54 ust. 1 ustawy ogólnej zasady wskazującej, iż spzoz gospodaruje posiadanym mieniem, bez wskazywania sposobu wyposażania spzoz w mienie. Ma to zlikwidować rozbieżności w orzecznictwie odnośnie zasad wyposażania spzoz w mienie. Ponadto przyjęte brzmienie zakłada swobodę podmiotu tworzącego w zakresie wyposażania spzoz w mienie (szczególnie odnośnie udostępniania nieruchomości). Obecnie będzie możliwe przekazanie nieruchomości zarówno w nieodpłatne użytkowanie jak i na własność lub na podstawie innego tytułu prawnego.
Nowelizacja wprowadza także regulacje zobowiązujące podmioty lecznicze prowadzące szpitale do informowania Policji o przyjęciu pacjenta małoletniego, z którego przedstawicielem ustawowym albo opiekunem nie można się skontaktować (w czasie 4 godzin od przyjęcia) oraz o przyjęciu lub zgonie pacjenta, którego tożsamości nie można ustalić albo potwierdzić na podstawie dokumentów potwierdzających tożsamość ( w czasie 8 godzin od przyjęcia lub zgonu).
Zastępuje także termin „przedsiębiorstwo” terminem „zakład leczniczy” jako pojęciem jednoznacznie odnoszącym się do działalności leczniczej. Ponadto ustawa dokonuje zastąpienia terminu „ujemny wynik finansowy” terminem „strata netto” jako terminem używanym w ustawie o rachunkowości.
Nowelizacja znowu dotychczasowe regulacje zobowiązujące podmioty lecznicze prowadzące szpitale do posiadania umowy ubezpieczenia na rzecz pacjentów z tytułu zdarzeń medycznych. Wprowadzenie powyższej zmiany jest uzasadnione faktem bardzo ograniczonej oferty rynku usług ubezpieczeniowych (co powodowało już kilkukrotne przesuwanie wejścia w życie powyższego obowiązku). Zmiana powyższa nie oznacza zwolnienia podmiotu leczniczego z odpowiedzialności z tytułu zdarzeń medycznych.
Kolejna zmiana dotyczy wprowadzenia możliwości finansowania świadczeń opieki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego realizowanej poprzez wprowadzenie zmian do ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - polegających na wprowadzeniu w dodawanych do ww. ustawy art. 9a i 9b możliwości finansowania przez jednostki samorządu terytorialnego świadczeń gwarantowanych dla mieszkańców danej wspólnoty samorządowej.
Świadczenia takie byłyby finansowane na podstawie umowy zawartej pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego, a świadczeniodawcą wyłonionym w drodze konkursu ofert. W razie gdy jednostka samorządu terytorialnego jest podmiotem tworzącym dla podmiotu leczniczego lub jedynym albo większościowym wspólnikiem (akcjonariuszem) w spółce kapitałowej będącej podmiotem leczniczym udzielającym świadczeń gwarantowanych umowa jest zawierana w pierwszej kolejności z tym podmiotem i wówczas nie jest przeprowadzany konkurs ofert.
Zmiany polegają także na przyjęciu nowych regulacji umożliwiających zawarcie porozumienia podmiotu dotychczas wykonującego uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego (podmiot przekazujący) z podmiotem, który przejmie te obowiązki (podmiot przejmujący). Porozumienie powinno określać zasady odpowiedzialności za zobowiązania spzoz oraz zasady przejęcia mienia spzoz, którego porozumienie dotyczy.
Ustawa wprowadza możliwość tworzenia nowych spzoz przez Skarb Państwa (reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej albo wojewodę), jednostki samorządu terytorialnego oraz publiczne uczelnie medyczne. Wprowadza także ułatwienia organizacyjne w prowadzeniu działalności leczniczej poprzez zwolnienie kierowników podmiotów leczniczych z obowiązku przekazywania Państwowej Inspekcji Pracy oraz właściwym organom samorządu zawodów medycznych informacji o liczbie osób, które wykonują zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, z którymi podmiot leczniczy zawarł umowę cywilnoprawną, odstąpienie od obowiązku przedkładania organowi prowadzącemu rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą opinii sanitarnej wydanej przez organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz przedkładania polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, na rzecz oświadczenia wnioskodawcy ubiegającego się o wpis do tego rejestru o spełnieniu wymagań w zakresie pomieszczeń i urządzeń oraz o zawarciu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, odstąpienie od obowiązku określania regulaminu organizacyjnego w przypadku indywidualnych praktyk lekarskich oraz pielęgniarskich wykonywanych wyłącznie w zakładzie leczniczym i indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich oraz pielęgniarskich wykonywanych wyłącznie w zakładzie leczniczym, wprowadzenie zasady, że konkurs na stanowisko zastępcy kierownika w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą przeprowadza kierownik tego podmiotu, a nie podmiot tworzący oraz odstąpienie od obowiązku przeprowadzania co 6 miesięcy kontroli przez uczelnię medyczną w podmiocie leczniczym, dla którego uczelnia medyczna jest podmiotem tworzącym.
Ustawa wprowadza zmiany dotyczące podmiotów leczniczych o szczególnej regulacji, czyli. takich dla których organem założycielskim są Minister Sprawiedliwości, minister właściwy do spraw wewnętrznych, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu lub Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
Ustawa wprowadza zasadę, iż do kontroli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Natomiast do postępowań dotyczących prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym uchwaloną ustawą.
Wprowadzenie powyższych zmian spowodowało zmianę regulacji szeregu innych ustaw, w zakresie mającym je dostosować do zmienianego zakresu regulacji, przede wszystkim poprzez zastąpienie używanego dotychczas terminu „przedsiębiorstwo” terminem „zakład leczniczy”.