NIK:  odpady medyczne w Wielkopolsce zagrażają zdrowiu i środowisku

Naczelna Izba Kontroli stwierdziła, że system unieszkodliwiania odpadów medycznych w szpitalach województwa wielkopolskiego funkcjonuje nieprawidłowo, a szpitale nie wykonują ustawowych obowiązków, szczególnie w zakresie dokumentowania odpadów. Nie przestrzegają własnych przepisów, ani warunków określonych w umowach z usługodawcami. 

NIK zwróciła uwagę, że stosowany w wielkopolskich szpitalach sposób postępowania z odpadami medycznymi zagraża zdrowiu ludzi oraz środowisku.
W związku z magazynowaniem zakaźnych odpadów medycznych z naruszeniem obowiązujących wymagań oraz nieprzechowywaniem dokumentów potwierdzających ich unieszkodliwienie, a także brakiem ewidencji niektórych z tych odpadów, poznańska delegatura NIK skierowała do Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia wykroczeń.

Kontrole NIK w szpitalach

W 2014 roku NIK przeprowadziła kontrole postępowania z odpadami medycznymi w wybranych jednostkach na terenie kilku województw. Oceniono wówczas negatywnie funkcjonowanie systemu unieszkodliwiania tych odpadów. Poza tym ostatnio ukazały się także liczne publikacje medialne wskazujące na duże ryzyko występowania nieprawidłowości w postępowaniu z odpadami medycznymi. W wyniku analizy przedkontrolnej delegatura NIK w Poznaniu podjęła i przeprowadziła kontrolę na temat postępowania z odpadami medycznymi w podmiotach leczniczych województwa wielkopolskiego.

Kontrolę przeprowadzono w sześciu placówkach: w Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej Szpital Powiatowy w Czarnkowie; Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Gostyniu; Ostrzeszowskim Centrum Zdrowia, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ostrzeszowie; Szpitalu Średzkim spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Środzie Wielkopolskiej; Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Turku oraz w  Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Wolsztynie.

Ustalenia kontroli przeprowadzonej w tych podmiotach dały podstawę do stwierdzenia, że system unieszkodliwiania odpadów medycznych w Wielkopolsce nie funkcjonuje prawidłowo. Istotne nieprawidłowości dotyczyły postępowania z odpadami medycznymi zarówno na etapie ich segregowania i magazynowania, jak i ewidencjonowania oraz wywiązywania się z obowiązków sprawozdawczych. Szczególnie niepokojące jest to, że w każdym ze skontrolowanych szpitali wystąpiły zaniedbania. 
W szpitalach: w Gostyniu, Ostrzeszowie, Środzie Wielkopolskiej oraz w Turku skala oraz charakter stwierdzonych nieprawidłowości uzasadniły sformułowanie oceny negatywnej kontrolowanej działalności.

Dokumentacja i ewidencja odpadów niewłaściwa

NIK stwierdziła, że najczęściej niewłaściwie realizowano ustawowe obowiązki dokumentowania oraz ewidencjonowania odpadów medycznych, były one wykonywane niesystematycznie i nierzetelnie. Brakowało też potwierdzenia unieszkodliwienia zakaźnych odpadów medycznych, podczas gdy jego posiadanie stanowi warunek zwolnienia szpitala z odpowiedzialności za ich zbieranie i przetwarzanie. Wytwarzane były też odpady medyczne w ilości przekraczającej wielkości określone w pozwoleniu.

Na przykład w szpitalach w Gostyniu i w Wolsztynie - wbrew warunkom określonym w umowach z odbiorcami - dokonywano zapłaty za usługę unieszkodliwienia odpadów pomimo braku udokumentowania tej czynności lub płacono za ilości odpadów medycznych odebranych, a nie za ilości odpadów, których unieszkodliwienie potwierdzone zostało w dokumentach. W szpitalu w Turku - mimo ustawowego zakazu - dopuszczono do unieszkodliwiania odpadów poza obszarem województwa wielkopolskiego. Z kolei szpital w Ostrzeszowie przekazywał odpady, w celu ich transportu do miejsca unieszkodliwienia, nieuprawnionemu podmiotowi.

Nieprawidłowe magazynowanie odpadów zakaźnych

Inne stwierdzone rażące zaniedbania dotyczyły sposobu magazynowania zakaźnych odpadów medycznych, nieprzestrzegania zakazu mieszania odpadów medycznych niebezpiecznych różnych rodzajów lub odpadów niebezpiecznych z innymi odpadami oraz przekroczenia dopuszczalnego czasu magazynowania przeterminowanych leków. 
Na przykład w szpitalu w Turku nie zapewniono bezpiecznego przechowywania wykorzystywanego kontenera na odpady medyczne, a worki na odpady medyczne były niewłaściwie oznakowane. Natomiast szpitale w Gostyniu, Środzie Wielkopolskiej i Ostrzeszowie w rocznych sprawozdaniach informowały marszałka województwa wielkopolskiego o ilości i rodzajach odpadów medycznych niezgodnie ze stanem faktycznym.

Jako przykład dobrych praktyk, pomimo stwierdzonego nieegzekwowania i nieprzechowywania dokumentów potwierdzających unieszkodliwienie odpadów  za okres pięciu miesięcy 2014 roku, NIK wskazuje Szpital Powiatowy w Czarnkowie. 

Sposób postępowania z opadami medycznymi był uregulowany tutaj odpowiednimi procedurami stosowanymi przez personel medyczny, a ilości odpadów medycznych nie przekroczyły limitów określonych w pozwoleniu na wytwarzanie odpadów. Ewidencja odpadów medycznych prowadzona była rzetelnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Rzetelnie wykazane zostały także dane o wytworzonych odpadach i o gospodarowaniu nimi w rocznych sprawozdaniach. Także zawarte umowy na odbiór, transport i utylizację odpadów medycznych zapewniały prawidłowe ich unieszkodliwianie.

W celu wyeliminowania nieprawidłowości, NIK skierowała do kierowników jednostek kontrolowanych wnioski pokontrolne, dotyczące między innymi uregulowania zasad transportu wytworzonych odpadów medycznych do miejsca ich unieszkodliwiania oraz zapewnienia przekazywania tych odpadów podmiotom posiadającym wymagane zezwolenia, a także rzetelnego i zgodnego z obowiązującymi przepisami prowadzenia ewidencji odpadów medycznych.

 [-OFERTA_HTML-]

Nakazała też wyegzekwowanie dokumentów potwierdzających unieszkodliwienie wytworzonych w szpitalu zakaźnych odpadów medycznych, uporządkowanie i przestrzeganie procedur wewnętrznych, zapewnienie funkcjonowania skutecznych mechanizmów kontroli zarządczej, naliczenie i wyegzekwowanie od usługodawcy kar umownych z tytułu przekroczenia terminów odbioru odpadów medycznych oraz rzetelne sporządzanie sprawozdań o ilości i rodzajach wytworzonych odpadów medycznych.

W związku z wystąpieniem nieprawidłowości w podmiotach leczniczych w: Gostyniu, Turku i Wolsztynie, Delegatura NIK w Poznaniu skierowała pięć zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia wykroczeń do Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska.  

Odpady medyczne

Odpady medyczne to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Szpitale są zobowiązane do prowadzenia ewidencji odpadów medycznych wytwarzanych i przekazywanych do utylizacji. 

Złe praktyki transportowania tych odpadów po całym kraju w poszukiwaniu najtańszego odbiorcy miały zostać zakończone poprzez wprowadzenie tzw. zasady bliskości. Poza określonymi ustawowo wyjątkami obowiązuje zakaz unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych poza obszarem województwa, na którym zostały wytworzone. 
Odpady należy unieszkodliwiać w instalacjach, spełniających wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii albo w miejscach położonych najbliżej miejsca ich wytworzenia. 

Unieszkodliwianie zakaźnych odpadów medycznych może następować wyłącznie poprzez ich termiczne przekształcanie w spalarniach odpadów niebezpiecznych. Do czasu uzyskania dokumentów potwierdzających unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych szpitale są za nie odpowiedzialne.

Źródło: www.nik.gov.pl