Jeśli medyk ma płacić za badania, to nie zechce ich zlecać

Lekarz pracujący w poradni nie może ponosić kosztów badań zlecanych pacjentowi, bo jest to naruszenie zbiorowych prawa pacjenta – uznał Rzecznik Praw Pacjenta w decyzji dotyczącej jednej z placówek medycznych z województwa mazowieckiego. Zdaniem Rzecznika stawia to lekarza w sytuacji konfliktu interesów.

Od listopada 2019 r. Rzecznik Praw Pacjenta  badał sprawę obciążania lekarzy przez placówki medyczne, w których byli oni zatrudnieni na kontraktach cywilnych, kosztami zlecanych i wykonywanych u pacjentów badań. Według doniesień medialnych, lekarz zlecający badania miałby zarobić mniej, gdyż z własnego wynagrodzenia musi pokryć koszty zleconych pacjentom badań. Zatem im mniej zleciłby badań, tym jego wynagrodzenie byłoby wyższe. W skrajnych przypadkach koszty zleconych badań były wręcz wyższe niż wynagrodzenie lekarza.

Czytaj w LEX: Teleporady - co można w ramach umowy z NFZ >

Rzecznik Praw Pacjenta wnikliwie analizował sprawę  w jednej z placówek w województwie mazowieckim, dochodząc do przekonania, że ta praktyka może skutkować ograniczeniem praw pacjenta z kilku powodów.  Uznał też, że takie postanowienia w umowach z lekarzami nie powinny w ogóle się znajdować, gdyż koszty zlecanych pacjentom badań musi pokrywać placówka medyczna.

Czytaj w LEX: Dostosowanie przychodni do standardów akredytacyjnych >

Za badania zlecane pacjentom przez specjalistę płaci poradnia

Tak stanowi rozporządzenie Ministra Zdrowia z 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz zarządzenie Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 182/2019/DSOZ. Co istotne w tej sprawie, lekarze nie są podwykonawcami świadczeniodawcy,  nie są stroną umowy z NFZ w myśl przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a wykonują w tej placówce medycznej zawód.  Byli w niej pracownikami. Ponadto placówki medyczne podnoszą często, że wynagrodzenie lekarzy jest powiązane z wyceną świadczeń przez NFZ i jeżeli lekarz zleci wykonanie u pacjenta badań - udzieli tym samym wyżej wycenionego świadczenia, dzięki czemu otrzyma także wyższe wynagrodzenie.

Sprawdź w LEX: Ilu pacjentów na jedną godzinę pracy może przyjmować lekarz kardiolog? >

Rzecznik stwierdził, że nie zawsze  jednak tak będzie i zlecanie pacjentowi kolejnych badań może skutkować pomniejszeniem wynagrodzenia lekarza. Dodatkowo, w ocenie Rzecznika Praw Pacjenta, samo brzmienie stosowanych przez placówkę medyczną postanowień umownych zostało ukształtowane w taki sposób, że jego wydźwięk jest negatywny i może mieć wpływ na decyzję lekarza co do wykonania u pacjenta określonych badań. W tej sprawie lekarz zobowiązywał się do poniesienia kosztów wykonania niezbędnych badań diagnostycznych, przeprowadzonych w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego. W ocenie Rzecznika,  może to wywołać w odbiorze u lekarza przekonanie, że jego wynagrodzenie będzie pomniejszone, w wyniku większej liczby zlecanych pacjentom badań, których koszty musi przecież finalnie ponieść.

Czytaj w LEX: Udzielanie czynności w ramach porady pielęgniarskiej >

Badania zlecane przez lekarza specjalistę źródłem konfliktu interesów

Zdaniem rzecznika te okoliczności świadczą o tym, że postanowienia umowne, obciążające lekarzy kosztami zleconych pacjentom badań nie powinny być stosowane. Jest to nieprawidłowy sposób organizacji procesu udzielania świadczeń zdrowotnych. Jego konsekwencją może być decyzja lekarza o powstrzymaniu się od zlecenia pacjentowi badań, które w świetle aktualnej wiedzy medycznej i należytej staranności, powinny być wykonane, w obawie o pomniejszenie wysokości należnego lekarzowi wynagrodzenia.

Czytaj w LEX: Bezpłatne leki dla kobiet w ciąży - podmioty uprawnione do przepisywania leków i warunki ordynowania >

Zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta nie można lekarza stawiać w sytuacji potencjalnego konfliktu interesów – interesu jego własnego i interesu pacjenta. - Lekarz wykonuje szczególny zawód zaufania publicznego, którego celem jest ochrona wartości najwyższych, czyli życia i zdrowia ludzkiego. Warunki współpracy i realizacji świadczeń zdrowotnych powinny być w tym zakresie dla lekarza jasne. Co również ważne, dla zakwalifikowania danego sposobu postępowania placówki medycznej jako praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów, wystarczające jest wykazanie potencjalnego charakteru zagrożenia naruszenia praw pacjenta. Takie naruszenie może się zrealizować w sferze uprawnień każdego pacjenta, pozostającego pod opieką lekarza, który zawarł umowę z podmiotem leczniczym zawierającą postanowienie o kosztach zleconych badań - czytamy w opinii Rzecznika.

Czytaj w LEX: E-recepty w praktyce funkcjonowania podmiotów leczniczych >

Rzecznik Praw Pacjenta nakazał zaprzestanie stosowania wskazanej praktyki. Niewykonanie decyzji Rzecznika Praw Pacjenta jest podstawą do nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 500 tys. zł.