Bartłomiej Chmielowie, rzecznik praw pacjenta oraz Jan Nowak, prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych przygotowali „Wytyczne dotyczące realizacji prawa do informacji przez osoby uprawnione na odległość”. W czasie pandemii liczba informacji udzielanych zdalnie, podobnie jak teleporad, gwałtownie wzrosła. Co prawda normy prawne określają osoby uprawnione oraz sytuacje w jakich mogą one uzyskać dostęp do informacji o stanie zdrowia pacjenta, ale dotychczas stosowano je zwykle w kontakcie bezpośrednim. Dlatego UODO I RPP tłumaczą, w jakich warunkach udostępniać informacje, aby nie naruszać zarówno prawa pacjenta jak i RODO i rekomendują konkretne rozwiązania, zarówno otyczące kontaktu na odległość z osobą upoważnioną, ale także przez osobę bliską, której pacjent z uwagi na swój stan zdrowia nie mógł upoważnić. Bartłomiej Chmielowiec, podkreśla, że żaden z przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie zakazuje komunikacji na odległość, ale potrzeba ochrony danych osobowych szczególnej kategorii – danych dotyczących zdrowia, wymagają one zachowania innych zasad ostrożności niż w przypadku kontaktu osobistego. Przedstawione wytyczne są odpowiedzią na potrzeby zgłaszane przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych. Zabezpieczają one zarówno interes pacjenta, jak i osoby bliskiej dla pacjenta. Co mówią?
Telefon prywatny nie służy do kontaktu z bliskimi pacjenta
Przede wszystkim podmioty lecznicze powinny stworzyć odpowiednie warunki techniczne oraz organizacyjne, z których pacjenci w łatwy sposób będą mogli się komunikować. Dlatego niezbędne jest przeprowadzenie analizy ryzyka dla procesu przekazywania danych na odległość pod kątem ochrony danych osobowych. Pomoże ona określić także szczegółowe zasady postępowania, według których personel medyczny będzie mógł pomóc pacjentom i ich bliskim. Dlatego też do kontaktu na odległość powinien być przygotowany dedykowany sprzęt - nie mogą być to prywatne komórki personelu medycznego, ale może nim być już telefon pacjenta. Można to zrobić w jego obecności np. poprzez zestaw głośnomówiący (przy zapewnieniu poufności rozmowy) lub zestaw słuchawek dostarczony przez podmiot leczniczy. Wytyczne zalecają jednak posiadanie dedykowanych systemów, które pozwalają na odczytanie danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta (również jako: IKP) dotyczących osób upoważnionych przez pacjenta do uzyskania informacji o jego stanie zdrowia. Co istotne ważne są procedury wewnętrzne obejmujące rozwiązania zarówno organizacyjne, jak i techniczne dotyczące odpowiednich środków pozwalających na prowadzenie rozmów z poszanowaniem poufności przekazywanych danych. W wytycznych zaleca się zastosowanie takich narzędzi, które pozwolą na zachowanie poufności i bezpieczeństwa połączeń. W przypadku wideorozmowy nie rekomenduje się jej nagrywania.
Cena promocyjna: 129 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 129 zł
Trzeba ustalić tożsamość
Rozmowa ma zmierzać do tego, aby potwierdzić tożsamość kontaktującego się jako osoby uprawnionej do otrzymania informacji o pacjencie,. Jan Nowak, prezes UODO zwraca uwagę, że przy przekazywaniu danych na odległość trzeba dochować szczególnej staranności, gdyż bardzo łatwo jest o pomyłkę, w wyniku której może dojść do ujawnienia danych innej osobie niż przez niego upoważnionej, np. członek rodziny pacjenta. Jeżeli pacjent jest przytomny, można poprosić go o weryfikacje tożsamości osoby dzwoniącej lub wskazać na możliwość bezpośredniego kontaktu z pacjentem (gdy nie istnieją wątpliwości co do stanu świadomości pacjenta). W przypadku wcześniejszego upoważnienia pacjenta, można wprowadzić system hasłowy. Jeśli go nie ma, trzeba zadać pytania kontrolne lub poprosić o okazanie dokumentu potwierdzającego tożsamość (w przypadku wideorozmowy. - Przygotowaliśmy listę przykładowych pytań, jakie przedstawiciel personelu medycznego powinien zadać osobie dzwoniącej, weryfikując jej tożsamość oraz uprawdopodobniając, że osoba ta jest osobą bliską dla pacjenta lub osobą upoważnioną. W wytycznych zwracamy także uwagę na to, by przy tej weryfikacji tożsamości osoby dzwoniącej nie doszło jednak do nadmiernego pozyskiwania danych – mówi Jan Nowak
Gdy brak upoważnienia, trzeba przygotować pytania kontrolne
Zarówno w przypadku braku upoważnienia, jak i ustalenia tożsamości, personel powinien w trakcie kontaktu na odległość uprawdopodobnić tożsamość osoby kontaktującej się, zadając pytania kontrolne. Przykładowe pytania kontrolne:
- jaki jest stopień Pana/Pani pokrewieństwa z pacjentem?
- proszę podać numer PESEL pacjenta;
- proszę wskazać miejsce urodzenia pacjenta;
- proszę podać drugie imię pacjenta;
- proszę wskazać czy pacjent posiada znaki szczególne (np. tatuaż w widocznym miejscu) lub opisać dokładny wygląd pacjenta;
- proszę podać numeru telefonu pacjenta;
- proszę opisać w co był ubrany pacjent (w przypadku kiedy osoba bliska na co dzień przebywa z pacjentem i pacjent trafił do podmiotu leczniczego w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego);
W przypadku wideorozmowy personel może poprosić o okazanie dokumentu potwierdzającego tożsamość bliskiego lub inny dokument uprawdopodobniający wspólną relacje (np. akt stanu cywilnego). W wytycznych jednak zaznaczono, że w przypadku pacjenta, który z uwagi na swój stan zdrowia nie mógł złożyć upoważnienia, należy zweryfikować czy miał możliwość udzielić upoważnienia do przekazywania informacji w innym podmiocie leczniczym (w rozmowie z dzwoniącym) lub IKP (w systemie). Złożone oświadczenie przez pacjenta zachowuje swoją moc również w innych placówkach medycznych. Takie oświadczenie można okazać w czasie wideorozmowy lub przesłać na adres e-mail wskazany przez podmiot leczniczy z zachowaniem stosownych zabezpieczeń. Bartosz Chmielowiec wskazuje, że osoby bliskie pacjentom sygnalizują również problem z pozyskaniem informacji o miejscu hospitalizacji pacjenta. Na przykład w sytuacji, gdy pacjent znajdował się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i wymagał pomocy ze strony zespołu ratownictwa medycznego. Niejednokrotnie zdarza się, że pacjenci zostają przewiezieni do szpitala odległego od miejsca zamieszkania. Jak widać udzielenie informacji w takich sytuacjach jest możliwe.