Dotąd zawody związane z ochroną zdrowia, jak np. asystentka stomatologiczna, higienistka stomatologiczna, opiekun medyczny, optometrysta czy terapeuta zajęciowy, nie podlegały uregulowaniom prawnym i zaliczały się do kategorii zawodów medycznych nieregulowanych.
– To zawody posiadające uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych, które są nabyte w dziedzinach zgodnych z zakresem zawodowych umiejętności zdobytych w toku odpowiedniego kształcenia – tłumaczy Oktawia Zarzecka, radca prawny, właściciel Kancelarii Radcy Prawnego Oktawia Zarzecka.
Regulacja zasad wykonywania zawodu przekłada się na jakość w ochronie zdrowia
Ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych, która obecnie czeka na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (wejdzie w życie pół roku później), obejmuje wyżej wymienione zawody. Oprócz tego reguluje także takie zawody jak: dietetyk (jednak jedynie dla pracujących na kontraktach z Narodowym Funduszem Zdrowia), elektroradiolog, instruktor terapii uzależnień, ortoptystka, podiatra, profilaktyk, protetyk słuchu, technik farmaceutyczny, technik masażysta, technik ortopeda, technik sterylizacji medycznej.
Czytaj także na Prawo.pl: Prezydent podpisał ustawę o niektórych zawodach medycznych
Nadrzędnym celem wprowadzenia tej ustawy jest zapewnienie, że do wykonywania zawodu medycznego będą uprawnieni jedynie profesjonaliści, którzy posiadają wykształcenie zdobyte w ramach systemu szkolnictwa wyższego i nauki lub posiadają wymagane kwalifikacje z systemu oświaty lub inne kwalifikacje, niezbędne do sprawowania danego zawodu medycznego.
- Nowe regulacje stanowią ważny mechanizm, który zapewni, że świadczenia medyczne będą udzielane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach oraz wiedzy, co przyczyni się do podniesienia jakości opieki zdrowotnej – podkreśla Oktawia Zarzecka.
Zawodem nieregulowanym nadal pozostaną np.: technik dentystyczny, technik elektroniki i informatyki medycznej, technik sterylizacji medycznej.
Zobacz procedurę: Ustalanie aktualności uprawnień pracowników medycznych >
Czytaj także na Prawo.pl: Technik dentystyczny nie będzie jednak zawodem medycznym
Szereg zawodów nieregulowanych
Jak wyjaśnia Oktawia Zarzecka, w dalszej kolejności do osób wykonujących zawody medyczne nieregulowane kwalifikuje się osoby, które zdobyły tytuł specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w obszarze ochrony zdrowia. Ta kategoryzacja opiera się na ustawie z 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia oraz na akcie wykonawczym do tej ustawy (rozporządzenie ministra zdrowia z 13 czerwca 2017 r. w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia). Specjalizacje objęte tym rozporządzeniem to:
- Epidemiologia,
- Fizyka medyczna,
- Inżynieria medyczna,
- Neurologopedia,
- Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna,
- Psychologia kliniczna,
- Zdrowie publiczne,
- Zdrowie środowiskowe,
- Mikrobiologia,
- Toksykologia,
- Przemysł farmaceutyczny,
- Radiofarmacja,
- Surdologopedia,
- Psychoseksuologia,
- Embriologia kliniczna,
- Psychoterapia dzieci i młodzieży,
- Chirurgiczna asysta lekarza,
- Psychoterapia uzależnień,
- Medyczna genetyka molekularna,
- Psychoterapia.
- Co więcej, do świadczenia wybranych usług zdrowotnych, włącznie z gwarantowanymi, dopuszcza się osoby nieposiadające wykształcenia medycznego, takie jak psychologowie czy psychoterapeuci – dodaje radca prawny. Zgodnie bowiem z postanowieniami rozporządzenia ministra zdrowia z 19 czerwca 2019 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych w obszarze opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, wśród personelu uprawnionego do realizacji usług wyróżnia się psychologa oraz „osobę prowadzącą psychoterapię”.
- Podobna sytuacja ma miejsce, jeżeli weźmiemy pod uwagę przepisy rozporządzenia z 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej – dodaje mecenas Zarzecka.
Podkreśla, że w polskim systemie prawnym obok uregulowanych zawodów medycznych istnieje znaczna grupa innych zawodów medycznych, które pozostają poza takimi dedykowanymi uregulowaniami.
- Taki stan prawny powoduje, że brakuje jednolitych zasad dotyczących zdobywania kwalifikacji, prawa do wykonywania zawodu, kształcenia podyplomowego, zasad wykonywania zawodu oraz staży podyplomowych. Dla tych zawodów nie istnieją ramy prawne pozwalające na stosowanie analogicznych regulacji jak w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz innych pokrewnych ustawach - zauważa.
Cena promocyjna: 98.99 zł
|Cena regularna: 110 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Kto wykonuje zawód medyczny regulowany
Do osób wykonujących zawody medyczne regulowane przepisami ustaw zawodowych, które precyzują wymagania kwalifikacyjne i zasady wykonywania zawodu, zaliczamy:
- lekarza - ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
- lekarza dentystę - ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
- pielęgniarkę - ustawa z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej,
- położną - ustawa z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej,
- fizjoterapeutę – ustawa z 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty,
- farmaceutę - ustawa z 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty,
- ratownika medycznego – ustawa z 1 grudnia 2022 r. o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych,
- diagnostę laboratoryjnego – ustawa z 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej,
- felczera - ustawa z 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera.
Definicja zawodu medycznego
Definicję legalną zawodu medycznego określa art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. - Ustawodawca posługuje się w tym przypadku sformułowaniem „osoba wykonująca zawód medyczny”. W świetle wskazanej definicji, to osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny – przypomina Oktawia Zarzecka.
Istotna jest tutaj także definicja świadczeń zdrowotnych, również zawarta w ustawie o działalności leczniczej. Wskazuje ona, że są to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. - Zatem pojęcie świadczeń zdrowotnych jest bardzo szerokie.
Obejmuje z jednej strony czynności lecznicze, a z drugiej świadczenia nieterapeutyczne oraz takie, które mają na celu poprawę lub polepszenie wyglądu zewnętrznego – zaznacza mec. Zarzecka. Przywołuje także słuszny, w jej ocenie, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie (z 8 października 2013 r. sygn. akt: I SA/Sz 464/13).
– Sąd zauważył, że w definicji osoby wykonującej zawód medyczny zawarta jest kluczowa dyrektywa, która obejmuje zarówno jednostki uprawnione do udzielania świadczeń zdrowotnych na mocy dedykowanych przepisów (regulowane zawody medyczne), jak i osoby posiadające specjalistyczne kwalifikacje umożliwiające świadczenie opieki zdrowotnej w wyznaczonym obszarze lub dziedzinie medycyny (nieregulowane zawody medyczne).
- Stanowiąc tę definicję, ustawodawca racjonalnie założył, że pewne zawody medyczne podlegają ściśle określonym regulacjom prawno-administracyjnym, podczas gdy inne mogą funkcjonować bez konkretnych przepisów w tej kwestii – komentuje mec. Zarzecka.
Otwarty katalog zawodów medycznych
Jak podkreśla, ustawa o działalności leczniczej, nie zawiera zamkniętego katalogu zawodów medycznych. Pośrednio taką klasyfikację zawodów medycznych znajdziemy także w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
- Dział 22 tego aktu prawnego wymienia „Specjalistów do spraw zdrowia”, gdzie pod numerem 2299 zostali wskazani także „Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani” – zauważa mecenas.
To potwierdza, że zawody medyczne reprezentują jedną z wielu podgrup w ramach rozległej i zmiennej sfery zawodów związanych z opieką zdrowotną.
- Każdy zawód medyczny jest zarazem zawodem opieki zdrowotnej i zawodem ochrony zdrowia, jednak nie każdy zawód opieki zdrowotnej, a w konsekwencji nie każdy zawód ochrony zdrowia, będzie jednocześnie spełniał kryteria definiujące go jako zawód medyczny – zaznacza Oktawia Zarzecka.
Zawód medyczny a bezpieczeństwo pacjenta
Przynależność do zawodu medycznego jest kluczowym mechanizmem zapewnienia wysokiej jakości opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjentów.
- Praktykowanie zawodu medycznego wymaga spełnienia licznych wymagań, w szczególności w zakresie zawodów medycznych regulowanych oraz świadczonych w ramach gwarantowanej opieki zdrowotnej. Obejmuje to uzyskanie odpowiedniego wykształcenia, zdobycie uprawnień, rejestrację np. w izbach zawodowych, specjalizacje, przestrzeganie kodeksu etycznego i ciągłe doskonalenie – zauważa mec. Zarzecka.
Dzięki temu osoby wykonujące zawód medyczny mogą skutecznie realizować swoją rolę w społeczeństwie.
- Z drugiej strony, przy uwzględnieniu istnienia skutecznych mechanizmów regulujących wykonywanie zawodu, wyraźnie określone są zasady odpowiedzialności takich osób. Co z kolei, gwarantuje bezpieczeństwo i stabilność wykonywania zawodu dla specjalistów, jak i pacjentów - dodaje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.