Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawo i Zdrowie

Czy osoba w wieku 16-18 lat ma prawo podpisać sama oświadczenie o prawie do świadczeń zdrowotnych?

Czy może sama wyrazić zgodę na przeprowadzenie np. badań, zabiegu itp.?

Jeżeli tak, to czy jest jeszcze potrzebna dodatkowo zgoda opiekuna prawnego?

Jakimi innymi prawami w służbie zdrowia dysponuje osoba w wieku 16-18 lat?

Odpowiedź:

Osoba nieletnia, która ukończyła 16 rok życia (czyli ma lat 16) lecz nie ukończyła jeszcze 18 roku życia (czyli nie ma lat 18, a stan ten następuje po godz. 23.59 w dniu 18. urodzin) ma prawo, a podmiot wykonujący działalność leczniczą jest zobowiązany w tym samym zakresie, wyrazić zgodę na podjęcie wobec siebie działania medycznego. Dotyczy to w równym stopniu badania, leczenia zachowawczego, jak też interwencji w organizm (badanie inwazyjne, zabieg operacyjny, itp.). Zgoda osoby nieletniej „16-18” ma jednak charakter kumulatywny. Oznacza to, że taka osoba wyraża zgodę jednocześnie z opiekunem prawnym. Podstawą prawną dla konstrukcji zgody kumulatywnej jest art. 17 i 19 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.). Chronologicznie postępowanie polega na tym, że najpierw zgodę wyraża opiekun prawny (rodzic, rodzic zastępczy bądź inna osoba legitymująca się postanowieniem sądu w zakresie ustanowienia tej osoby opiekunem prawnym osoby nieletniej). Po wyrażeniu zgody należy uzyskać zgodę osoby „16-18”. W razie odmowy zgody ze strony nieletniego należy wystąpić do sądu opiekuńczego właściwego miejscowo dla przedsiębiorstwa leczniczego. W sytuacji gdy rodzice odmawiają zgody lekarz może także wystąpić do sądu opiekuńczego o zgodę zastępczą. Osoba nieletnia w żadnym wypadku nie zyskuje jednak samodzielności. Jeżeli chodzi o usprawnienie opieki nad osobą nieletnią autorka jako praktykujący radca prawny dopuszcza przyjęcie pisemnej zgody od opiekunów prawnych na samodzielne przyjmowanie nieletniego np. w poradni POZ. Zawsze jednak pozostaje problem należytego wykonania zaleceń w stosunku do nieletniego.

Agnieszka Sieńko, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie

Odpowiedzi udzielono 2.07.2015 r.