W toku postępowania ustalono, że skarżący Zakład Rehabilitacji Leczniczej prowadzi rehabilitację stacjonarną. Spółka zawarła z Narodowym Funduszem Zdrowia umowę na realizację świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju rehabilitacja lecznicza.
Spółka za dobę pobytu w Zakładzie pobierała kwotę 80 zł od pacjenta. Zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta doszło do stosowania w podmiocie leczniczym praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, o których mowa w art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta.
Zobowiązanie do złożenia oświadczenia
Pacjent przebywający w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej, który udziela świadczeń całodobowych, ponosi koszty wyżywienia i zakwaterowania. Miesięczną opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej 250% najniższej emerytury, z tym że opłata nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca 70% miesięcznego dochodu pacjenta w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.
Zobacz w LEX: Świadczenie usług komercyjnych w placówkach a kontrakt z NFZ >>
Z uwagi na to, że w podmiocie leczniczym uiszczano opłaty za zakwaterowanie i wyżywienie według obowiązującego w spółce cennika, w ocenie RPP, zasadne było nałożenie na podmiot leczniczy działań mających na celu usunięcie skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów. Samo zaniechanie stosowanie praktyk w postaci podjęcia działań, do których podmiot leczniczy jest zobowiązany, nie przyczyni się do usunięcia skutków, które już nastąpiły.
Zobacz w LEX: Postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów >>
Podmiot leczniczy został więc zobowiązany do złożenia stosownego oświadczenia, w którym przeprosi za stosowanie niezgodnych z prawem zasad ustalania ww. opłat oraz do zwrotu bezprawnie pobranych kwot przewyższających kwotę odpowiadającą 70% miesięcznego dochodu pacjenta w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.
Ponadto RPP nałożył na skarżącego obowiązek złożenia informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk, które naruszają zbiorowe prawa pacjentów, oraz usunięcia skutków naruszenia tych praw - w terminie 30 dni.
Czytaj także:
Niefrasobliwy kuracjusz dopłaci do pobytu w sanatorium>>
Sanatorium dla bogatych? Resort zapowiada i... wycofuje się z kontrowersyjnych planów>>
Skarga do WSA
W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, nieuwzględnienia całokształtu okoliczności, to jest:
- pominięciu możliwości składania przez każdego pacjenta zakładu dobrowolnego oświadczenia "Świadoma zgoda pacjenta", w którym pacjent deklarował, że posiada dochody, które pokrywają jego zobowiązania wobec skarżącej oraz oświadczał, że nie jest uprawniony i nie będzie korzystał z ustawy o pomocy społecznej;
- przyjęciu, że w zakładzie obowiązywał cennik dopłat do zakwaterowania i wyżywiania z pominięciem obowiązującej w tym zakładzie procedury indywidualnego wyliczenia dochodu pacjenta na podstawie przepisów o pomocy społecznej, określonej w Załączniku nr 10.1. "Dopłaty do zakwaterowania i wyżywienia" do Regulaminu Organizacyjnego skarżącej;
- pominięciu argumentacji skarżącej, która zadawała niezwykle istotne pytanie: jak powinien zachować się zakład leczniczy w przypadku odmowy przez pacjenta udzielenia informacji na temat wysokości jego dochodów, czy powinien odmówić przyjęcia do zakładu;
Czytaj w LEX: Zagadnienia z zakresu funkcjonowania, działania zakładów opiekuńczo-leczniczych >>
WSA oddala skargę zakładu
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę spółki. Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie. Zatem u.ś.o.z. określa dwie granice wysokości opłat. Pierwszą jest opłata stała 250% najniższej emerytury, drugą jest wartość 70% dochodu świadczeniobiorcy.
Za trafne Sąd uważa stanowisko RPP, że nie ma podstaw prawnych do żądania od pacjentów opłat za usługi "ponadstandardowe", np. "lepsze" wyżywienie i "bardziej komfortowe" zakwaterowanie. Warunki finansowania świadczeń ze środków publicznych realizowanych w zakładach rehabilitacji leczniczej wyznaczają: z jednej strony umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta z Funduszem, a z drugiej maksymalna kwota kosztów pobytu finansowana przez świadczeniobiorcę, na zasadach określonych w art. 18 u.ś.o.z. A 80 zł za dobę pobytu w podmiocie leczniczym stanowi ograniczenie w dostępie do świadczeń zdrowotnych.
Sprawdź w LEX: Czy w przypadku braku dochodu świadczeniobiorcy ZOL ma prawo odmówić jego przyjęcia? >>
Zdaniem WSA trafnie wywiódł rzecznik praw pacjenta błędny sposób wyliczenia możliwej do pobrania kwoty przedstawiony przez podmiot leczniczy, który nie uwzględniał granicy górnej 70% dochodu osiągniętego przez pacjenta. Sąd zgadza się przy tym ze stwierdzeniem organu, iż ustawa nakłada na podmiot leczniczy sztywne ramy pobierania opłat za zakwaterowanie i wyżywienie w ramach świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakłady rehabilitacji leczniczej.
Słusznie też wywiódł RPP, że przyjęta przez podmiot leczniczy w akcie wewnętrznym praktyka pobierania opłaty 80 zł za wyżywienie i zakwaterowanie w Zakładzie Rehabilitacji Leczniczej przy braku uwzględnienia wysokości miesięcznego dochodu pacjenta (w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), ustalana jako opłata ryczałtowa jest bezprawna. Zgodzić się należy ze spostrzeżeniem organu, że ustanowienie takiej procedury w akcie wewnętrznym przemawia za zorganizowanym charakterem zachowania. Wskazać tu należy, że uregulowanie w akcie wewnętrznym zarządzeniu nr [...], wprowadzenia opłaty 80 zł za wyżywienie i zakwaterowanie było przekroczeniem obowiązujących przepisów prawa. Również regulamin organizacyjny jest aktem wewnętrznym regulującym funkcjonowanie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych oraz prawa i obowiązki pacjentów. Zawarte w regulaminie treści nie mogą wprowadzać zapisów obchodzących prawo (obowiązujących ustaw i rozporządzeń).
Sprawdź w LEX: Czy z zasiłku pielęgnacyjnego z MOPS-u można potrącać 70% za pobyt pacjenta w ZOL? >>
NSA: Opłata bez podstawy prawnej
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przyjęta przez skarżącą wykładnia, polegająca na dopuszczalności wprowadzenia opłat wynikających z zarządzenia nie ma podstaw prawnych.
Akcentowanie przez skarżącą "woli pacjenta" w zakresie ustalania opłaty, nie może prowadzić do obejścia prawa, a tym samym naruszenia praw pacjenta w dostępie do zakładu rehabilitacji leczniczej. Za nieusprawiedliwioną Sąd uznaje argumentację skarżącej w tym zakresie.
W nawiązaniu do zarzutu skargi odnoszącego się do naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 12 ustawy 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej poprzez nieuwzględnienie, iż podmiot leczniczy ma obowiązek w regulaminie organizacyjnym określić wysokość opłat za świadczenia zdrowotne, w tym aspekcie sąd przychylił się do stanowiska RPP.
Konkludując, sąd II instancji nie podzielił zarzutów skargi i uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem tj. art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 65 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Sąd nie stwierdził również naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, które dawałoby podstawę do wyeliminowania rozstrzygnięcia z obrotu prawnego.
Sygnatura akt II OSK 1434/20, wyrok NSA z 25 kwietnia 2023 r.
Cena promocyjna: 143.2 zł
|Cena regularna: 179 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 134.25 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
