Rzecznikowi Praw Obywatelskich przestawiony został problem braku pełnego dostępu do nauki w szkole wyższej cudzoziemców, którym wydano zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w związku z pozostawaniem w związku małżeńskim z obywatelem polskim.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r., poz. 572 ze zm.; dalej: ustawa) osoby niebędące obywatelami polskimi (cudzoziemcy), mogą podejmować i odbywać studia, studia doktoranckie oraz inne formy kształcenia, a także uczestniczyć w badaniach naukowych i pracach rozwojowych na zasadach określonych w ustawie.
Do tej kategorii nie zostali jednak zaliczeni cudzoziemcy - obywatele państwa trzeciego, niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej, ani stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy jako osoby pozostające w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem polskim.
W konsekwencji takiego rozwiązania na terenie Polski małżonkowie obywateli polskich będący cudzoziemcami są nierówno traktowani w porównaniu do małżonków nie-obywateli polskich, przy czym ta druga grupa może korzystać z szerszych uprawnień w zakresie podejmowania i odbywania kształcenia. Takie traktowanie dotyczy także pośrednio obywateli polskich tworzących rodzinę, bowiem bariery utrudniające zdobycie wysokich kwalifikacji rzutują negatywnie na sytuację ich małżonków na rynku pracy.
Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się o przedstawienie przez MNiSW stanowiska w tej sprawie.