Przyznawanie stypendiów określa art. 209 ustawy z 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (ustawa 2.0). Nowe zasady obowiązują od 1 października 2019 r. Stawkę stypendium powiązano z wysokością minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej określaną w rozporządzeniu - w 2023 r. wynosiła ona 7210,00 zł, w 2024 wzrosła do 9370 zł.

 

Doktoranci apelują o podwyżki

Zmian stawek nie mogli doczekać się doktoranci, którzy apelowali do posłów o wpłynięcie, by przyspieszono publikację rozporządzenia, które podwyższy ich stypendia. Zwracali uwagę na rosnące koszty utrzymania. - W rzeczywistości sytuacja finansowa i mieszkaniowa doktorantów jest tragiczna i każde dalsze opóźnianie podwyżek nawet o miesiąc może powodować dramatyczne w skutkach konsekwencje życiowe dla wielu młodych ludzi - wskazuje posłanka Krystyna Sibińska w jednej z ostatnich interpelacji skierowanych do resortu nauki. Do napisania interpelacji zainspirowała ją sytuacja rodziców trójmiejskiej doktorantki. - Przykładowo, ich córka jest na drugim roku kształcenia w szkole doktorskiej i jej stypendium na rękę wynosi zaledwie 2300 złotych miesięcznie! Z tego aż ponad 900 złotych kosztuje miejsce w dwuosobowym pokoju w uczelnianym akademiku, gdyż trójmiejska uczelnia publiczna stosuje dla doktorantów 1,5-krotność stawki studenckiej. Nie jest to jednak osobny dom doktoranta, tylko zwykły, stary akademik studencki, gdzie doktoranci mieszkają razem ze studentami. Na życie pozostaje nieco ponad 1300 złotych, podjęcie stałej pracy nie jest możliwe, a pracy dorywczej – niemile widziane - wskazuje posłanka.

 

Posłanka podkreśla, że obowiązki doktoranta po reformie nauki uniemożliwiają zatrudnienie. - Bo to nie tylko napisanie pracy i czasochłonne prowadzenie badań, ale także mnóstwo innych obowiązków. Wymagana jest także nieodpłatna działalność na rzecz uczelni, która wymaga też dyspozycyjności i poświęcenia się nauce oraz działalności na rzecz swojego wydziału - wskazuje.

 

Wysokość stypendium doktoranckiego

Rozporządzenie już opublikowano - zmiany w stawkach, z mocą od 1 stycznia 2024 r., wprowadza rozporządzenie Ministra Nauki z dnia 15 lutego 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej (poz. 235).

Minimalna wysokość stypendium doktoranckiego to (brutto):

  • 37 proc. wynagrodzenia profesora - do miesiąca, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa - ‭w 2022 r. 2 371,7‬ zł; w 2023 r.  2667,7 zł, w 2024 r. 3467 zł;
  • 57 proc. wynagrodzenia profesora - po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa -  w 2022 r. ‭3 653,7‬ zł., w 2023 r.  4109,7 zł, w 2024 r. 5341 zł.

Stypendium może zostać dodatkowo zwiększone z uwagi na osiągnięcia doktoranta w nauce - o stawce zwiększenia decydować będzie podmiot prowadzący szkołę doktorską. Wyższe stypendium dostaje również doktorant posiadający orzeczenie o niepełnosprawności, orzeczenie o stopniu, o którym mowa w art. 5 oraz art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Te osoby otrzymują stypendium doktoranckie w wysokości zwiększonej o 30 proc. pierwszej z ww. kwot.

Czytaj w LEX: Zasady przyznawania stypendium doktoranckiego w aspekcie międzyczasowym. Glosa do wyroku NSA z dnia 1 lipca 2021 r., III OSK 3552/21 >>>

 

 

Dla kogo stypendium doktoranckie?

Stypendium doktoranckie otrzymuje co do zasady każdy doktorant kształcący się w szkole doktorskiej prowadzonej przez uprawniony podmiot czyli uczelnię akademicka, instytut PAN, instytut badawczy albo instytut międzynarodowy, posiadające kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej dwóch dyscyplinach naukowych, w których posiadają kompetencję prawną do doktoryzowania.

Stypendium przysługuje doktorantowi nieposiadającemu stopnia doktora - a zatem pieniędzy nie otrzyma osoba, która już zdobyła taki stopień w innej dyscyplinie. Stypendium nie dostanie również doktorant zatrudniony na uczelni jako asystent albo pracownik naukowy, chyba że zatrudnienie będzie dotyczyć udziału w grancie badawczym. Tak restrykcyjne ograniczenie obowiązuje jedynie do czasu uzyskania pozytywnej oceny śródrocznej, gdyż po spełnieniu tej przesłanki ubieganie się o stypendium w przypadku osoby pracującej jako asystent będzie możliwe, jednak przyznane środki będą mogły maksymalnie opiewać na kwotę równą 40 proc. stawki miesięcznej stypendium.

Sprawdź też: Ministerstwo - Stypendia doktoranckie w szkołach doktorskich w myśl ustawy 2.0 >>>

 

Czy od stypendium trzeba odprowadzać ZUS?

Stypendium doktoranckie jest oskładkowane. Od roku akademickiego 2019/2020 podmiot prowadzący szkołę doktorską ma obowiązek zgłaszać doktorantów do ubezpieczenia społecznego. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne doktorantów jest kwota stypendium doktoranckiego łącznie z kosztami uzyskania i podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Składkę emerytalną finansują po połowie doktorant i płatnik składek (po 9,76 proc.). Część składki rentowej w wysokości 1,5 proc. podstawy finansuje ubezpieczony, a część w wysokości 6,5 proc. podstawy płatnik składek. Składkę wypadkową w całości płaci płatnik, a dobrowolną składkę chorobową (2,45 proc.) doktorant, jeśli na taką się zdecyduje.

W okresie zawieszenia kształcenia do ustalenia wysokości stypendium doktoranckiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustalania zasiłku macierzyńskiego, z tym że przez podstawę wymiaru zasiłku rozumie się wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego, przysługującego w dniu złożenia wniosku o zawieszenie.

 

Czy podjęcie pracy i wcześniejsze oddanie rozprawy odbiera prawo do stypendium?

Ustawa nie przewiduje zakazu zatrudnienia na umowę zlecenie czy umowę o pracę w charakterze innym niż nauczyciel akademicki lub pracownik naukowy. Dopuszczalne jest też samozatrudnienie. W takim wypadku składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne odprowadza uczelnia.

Doktorant, który złożył rozprawę doktorską w terminie wcześniejszym niż termin ukończenia kształcenia przewidziany w programie kształcenia, otrzymuje stypendium doktoranckie do dnia, w którym upływa termin ukończenia kształcenia, jednak nie dłużej niż przez sześć miesięcy.

Czytaj w LEX: Mroczkowski Przemysław, Relacje pomiędzy stosunkami zatrudnienia a statusem doktoranta szkoły doktorskiej >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.