Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk wniósł w ramach konkursu OPUS 9, organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki, wniosek o przyznanie finansowania projektu badawczego -"Standardy ochrony prawnej i prawo do rzetelnego procesu przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej".

Po przeprowadzeniu postępowania konkursowego Dyrektor Narodowego Centrum Nauki wydał decyzję 6 października 2015 r., odmawiającą przyznania Instytutowi środków finansowych na realizację projektu. Instytut znalazł się na 27 miejscu, a fundusze otrzymało 26 instytucji.

Odwołanie od decyzji dyrektora NCN

Od decyzji wnioskodawca wniósł odwołanie do Komisji Odwoławczej Rady Narodowego Centrum Nauki. W odwołaniu Instytut zarzucił Zespołowi Ekspertów m.in:

  •  naruszenie art. 87 Konstytucji RP, poprzez oparcie oceny wniosku na regulaminie,
  • wydanie decyzji bez podstawy faktycznej i prawnej,
  • nieuwzględnienie poziomu naukowego badań, nowatorskiego charakteru oraz dorobku naukowego twórców (naruszenie art. 30 ust. 1- 3 ustawy o Narodowym Centrum Nauki),

Komisja Odwoławcza uznała decyzję dyrektora za prawidłową.

Oddalenie skargi Instytutu

Wobec tego Instytut złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w której zwrócono uwagę na nieprawidłowy skład Komisji Odwoławczej. Zasiadało w niej czterech, a nie pięciu naukowców.

Zdaniem sądu skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Czytaj: Bezpłatne warsztaty w kancelarii dla studentów i aplikantów>>

Według WSA zarzut naruszenia prawa przez niewłaściwy skład Komisji Odwoławczej rozpatrującej odwołanie strony skarżącej nie jest uzasadniony. Ani ustawa o NCN, ani statut ani też regulamin działania Rady NCN nie przewidują, aby poza wymogami by członkowie Komisji Odwoławczej reprezentowali różne grupy dziedzin nauki.

Skład Komisji był prawidłowy

W skład Komisji wchodziła osoba reprezentująca tę naukę, w ramach której kandydat przedstawia wniosek o sfinansowanie projektu badawczego, a ponadto w decyzji brało udział co najmniej 3 członków Komisji Odwoławczej. Przy stałym składzie pięciu osób, przedstawiony w skardze postulat jest nie tylko nierealny, ale przede wszystkim niecelowy, gdyż naukowcy przyjeżdżają z całej Polski i często mają inne obowiązki.

Układanie list rankingowych

Według sądu I instancji w decyzji dyrektora Centrum nie mogła znaleźć się np. ocena opinii ekspertów kwalifikujących poszczególne projekty lub samodzielne przyznanie przez Dyrektora punktów (np. dodatkowych punktów dla danego projektu badawczego zgłoszonego w danym konkursie).

Dyrektor Narodowego Centrum Nauki jest związany przedłożoną mu listą rankingową projektów badawczych. To Koordynator Dyscypliny Nauki przedkłada dyrektorowi do zatwierdzenia list rankingowe przygotowane przez Zespoły Ekspertów. Dyrektor je zatwierdza i na tej podstawie wydaje decyzje o przyznaniu środków finansowych lub o odmowie.  

Dyrektor Centrum został pozbawiony prawa do decydowania merytorycznego o projekcie przedłożonym przez wnioskodawcę, więc nie można czynić mu zarzutu, że pracy sam nie ocenił.

Czytaj: Pieniądze na badania naukowe pod kontrolą ministra>>

Sąd zastrzegł, że sam nie może merytorycznie oceniać projektu. Kontrola sądowa zgodności z prawem zaskarżonej decyzji nie obejmuje weryfikacji prawidłowości ocen ekspertów oceniających wniosek strony skarżącej - dodał.

Skargę kasacyjną do NSA złożył Instytut Nauk Prawnych, przedstawiając osiem zarzutów, w tym - uchylenie się WSA od merytorycznej oceny wniosku o przyznanie stypendium.

NSA uchyla wyrok, bo naruszono Konstytucję

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 września br. przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd uznał, że skład Komisji był prawidłowy, natomiast błędnie WSA przyjął, że sam nie może kontrolować merytorycznie wniosku.

- Sąd pierwszej instancji wadliwie przyjął, że przekroczyłby zakres swojej kognicji, gdyby kontrolował procedurę konkursową, nie tylko pod kątem wymogów formalnych - powiedział sędzia Jan Tarno. - Jeśli sąd nie bada kryteriów merytorycznych konkursu, to jego kontrola jest iluzoryczna, a więc sprzeczna z zasadą dwuinstancyjności, gwarantowaną w Konstytucji RP - dodał sędzia sprawozdawca.

Sygnatura akt I OSK 2827/16, wyrok z 4 września 2018 r.