Otwarty dostęp (Open Access) polega głównie na bezpłatnym udostępnianiu w sieci treści publikacji naukowych. "W ramach otwartego dostępu jest teraz dostępnych online ponad 40 proc. artykułów naukowych, których wyniki zweryfikowano i które zostały opublikowane na świecie w latach 2004-2011" - poinformowano w komunikacie przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. Wśród publikacji, które ukazały się w samym roku 2011 odsetek ten jest wyższy - wynosi ok. 50 proc. "To niemal dwa razy więcej niż zakładano w poprzednich analizach" - komentują autorzy komunikatu i zaznaczają, że ten gwałtowny wzrost tłumaczy się dopracowaniem metodologii i poszerzeniem definicji otwartego dostępu.

"Analiza ta potwierdza, że otwarty dostęp na dobre zakorzenił się w dzisiejszym świecie. Ogólnodostępne wyniki badań przyczyniają się do podwyższenia poziomu nauki i wzmocnienia gospodarki opartej na wiedzy" - skomentowała unijna komisarz ds. badań, innowacji i nauki Maire Geoghegan-Quinn.

W analizie przyjrzano się dostępności publikacji naukowych w 22 dziedzinach nauki. Dokument obejmuje 28 państw członkowskich UE oraz Szwajcarię, Liechtenstein, Islandię, Norwegię, Turcję, Macedonię, Izrael, Brazylię, Kanadę, Japonię i Stany Zjednoczone. W wielu krajach i dziedzinach obecnie dostępnych jest bezpłatnie ponad 50 proc. publikacji. Bezpłatnie dostępna jest większość artykułów w dziedzinach nauk i technologii ogólnych, badań biomedycznych, biologii oraz matematyki i statystyki.
Otwarty dostęp jest natomiast najbardziej ograniczony w dziedzinach nauk społecznych i humanistycznych, nauk stosowanych, inżynierii i technologii.

KE chce, by otwarty dostęp do publikacji naukowych był jedną z głównych zasad programu "Horyzont 2020". Począwszy od 2014 r. wszystkie artykuły naukowe opracowywane przy wykorzystaniu środków z programu "Horyzont 2020" będą musiały być udostępniane albo niezwłocznie online przez wydawcę ('złoty' i 'hybrydowy' otwarty dostęp), albo przez naukowców w otwartym archiwum - nie później niż sześć miesięcy (12 miesięcy w przypadku artykułów z dziedziny nauk społecznych i humanistycznych) od publikacji ('zielony' otwarty dostęp).

"Europejski podatnik nie powinien płacić dwa razy za badania opłacone ze środków publicznych. Dlatego uznaliśmy za oczywisty wymóg otwartego dostępu do publikacji, które powstały przy wykorzystaniu środków z programu Horyzont 2020 - kolejnego programu unijnego wspierającego badania i innowacje"- mówiła Maire Geoghegan-Quinn.

W ramach programu Horyzont 2020 KE chce nie tylko zapewnić szerszy dostęp do publikacji naukowych, ale i do danych zebranych podczas badań finansowanych ze środków publicznych.