Według resortu, nowelizacja obowiązującego od 12 lipca 2019 r. przepisów rozporządzenia jest konieczna, bo od tego czasu technologia i metody przestępców zmieniły się. MSWIA opiera się też na  doświadczeniach zebranych przez Komisję do spraw dokumentów publicznych oraz sygnałach płynących od emitentów oraz wytwórców dokumentów publicznych.

 

Techniki personalizacji dokumentów publicznych

Po pierwsze, nowe rozporządzenie wprowadza zmiany w zakresie technik personalizacji niektórych dokumentów publicznych. Technika personalizacji ma zapewnić przede wszystkim trwałą integrację treści dokumentu z podłożem. Chodzi o to, by jakakolwiek ingerencja w treść dokumentu pozostawiła ślad.

Nowe przepisy określają konieczność stosowania folii zabezpieczającej, czyli laminacji w przypadku personalizacji dokumentów przy wykorzystaniu urządzeń drukujących powierzchniowo. Folia ma zabezpieczyć naniesioną na dokument treść przed bezśladowym usunięciem.

Z tego obowiązku wyłączono takie dokumenty jak:

  • świadectwa dojrzałości,
  • świadectwa potwierdzające kwalifikację w zawodzie,
  • dyplomy i certyfikaty kwalifikacji zawodowych,
  • zaświadczenie o zdaniu egzaminów eksternistycznych
  • zaświadczenia o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty.

Powodem jest personalizowanie tych dokumentów przez okręgowe komisje egzaminacyjne w bardzo krótkim czasie na skalę zbliżoną do przemysłowej. Dla przykładu - Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie w 2021 r. spersonalizowała 845 100 stron dokumentów w kilka dni.

- Z analiz przeprowadzonych przez resort edukacji i nauki wynika, że zastąpienie obecnie wykorzystywanych urządzeń drukujących w ośmiu okręgowych komisjach egzaminacyjnych wysokowydajnymi urządzeniami drukującymi z  wykorzystywaniem środka kryjącego wnikającego w strukturę papieru wiązałoby się z koniecznością poniesienia bardzo wysokich kosztów. Produkcyjne urządzenia drukujące tego typu to wydatek około 2 do 3 milionów zł za jedną sztukę. Koszty serwisu i utrzymania natomiast to koszt rzędu 5 tys. zł miesięcznie – czytamy w uzasadnieniu projektu rozporządzenia.

Czytaj także: Z zastrzeżeniem utraconych dokumentów nie ma co czekać>>

Zabezpieczenia chroniące dokumenty przed działaniem odczynników chemicznych

Druga istotna zmiana to doprecyzowanie wymagań dotyczących stosowania w dokumentach wytwarzanych na podłożach papierowych zabezpieczeń chroniących dokument przed działaniem odczynników chemicznych wykorzystywanych przez fałszerzy do ingerencji w treść dokumentów. Dotychczasowe zabezpieczenia nie były wystarczające, co niekorzystnie wpływało na wytwórców blankietów dokumentów publicznych i ich emitentów.

Proponowane przepisy precyzują pojęcie papieru uczulonego na działanie odczynników chemicznych, zabezpieczonego chemicznie. Wedle nowych wytycznych papier ten powinien reagować w kontakcie z co najmniej jednym przedstawicielem z każdej spośród pięciu ustalonych grup odczynników chemicznych. Określono również precyzyjnie, jak powinna wyglądać taka poprawna reakcja.

Według dr Kamila Czaplickiego z  Katedry Prawa Informatycznego WPIA UKSW zmiana jest elementem uszczegółowienia przepisów wynikającą z zaobserwowanych problemów. Komisja ds. dokumentów publicznych, ale również inni przedstawiciele służb i PWPW prowadzą stały monitoring przypadków fałszerstw dokumentów publicznych i starają się dostosować metody zabezpieczenia do nowych form ataków.

-  Jeśli chodzi o zastosowanie papieru uczulonego na działanie odczynników chemicznych to jest to bardzo ważny punkt zmian wynikający właśnie z obserwowania działań fałszerzy. Bardzo często przestępcy przerabiają prawdziwe dokumenty. Stosowane są różne metody i techniki przerabiania - w tym właśnie z wykorzystaniem substancji chemicznych. Papier uczulony na odczynniki chemiczne będzie wykazywał plamy widoczne gołym okiem i umożliwi łatwe i szybkie ujawnienie fałszerstwa – ocenia Kamil Czaplicki.

 

Bez wątpliwości interpretacyjnych

Trzecia grupa nowych przepisów dotyczy zmian redakcyjnych i porządkowych oraz usunięcia wątpliwości, które mieli emitenci dokumentów publicznych i wytwórcy blankietów. Ma to wpływ na płynność całego procesu wytwarzania dokumentów publicznych.

Uregulowane mają być zabezpieczenia dokumentów książeczkowych drugiej kategorii ze stroną personalizacyjną w postaci naklejki. Dotychczasowe przepisy odsyłały w tym zakresie do zabezpieczeń przewidzianych dla tego rodzaju dokumentów z pierwszej kategorii. Ministerstwo uzasadnia, że rozwiązanie takie było jednak niespójne z wymaganiami w zakresie zabezpieczeń przewidzianymi dla dokumentów na podłożu papierowym zaliczonych do drugiej kategorii. Konieczne jest zatem obniżenie wymagań w zakresie zabezpieczeń dla dokumentów książeczkowych drugiej kategorii, które posiadają stronę personalizacyjną w postaci naklejki. Nie obniży to jednak bezpieczeństwa tego rodzaju dokumentów, a ma za to urealnić możliwość opracowania wzorów tych dokumentów w niższej cenie.

Przepisy obniżą także wymagania w zakresie stosowania dodatkowej farby specjalnej na stronach innych niż wyklejki i strona personalizacyjna w dokumentach książeczkowych zaliczonych do kategorii pierwszej, grupy pierwszej.

Jak podkreśla prawodawca, zmiany przepisów nie będą wpływały na dokumenty już opracowane i wytworzone. Te w dalszym ciągu będą spełniały bowiem minimalne wymagania w zakresie zabezpieczeń przed fałszerstwem. Natomiast dokumenty nowoprojektowane będą już emitowane na nowych zasadach.

Sprawdź w LEX: Kiedy bank może wykonać kopię całego dowodu osobistego klienta? >

Projekt przewiduje okres przejściowy

Zmiany będą dotyczyły 17 ministerstw, ok. 430 szkół wyższych, 6 wytwórców dokumentów publicznych oraz 8 okręgowych komisji egzaminacyjnych i dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, a także funkcjonariuszy publicznych.

Rozporządzenie ma wejść w życie 12 lipca 2022 r. Doprecyzowane wymagania w zakresie zabezpieczeń chemicznych papieru będą obowiązywały od 12 lipca 2023 roku. Ma to umożliwić wytwórcom dokumentów publicznych zaopatrzenie się w papier spełniający wszystkie niezbędne wymagania w zakresie zabezpieczeń chemicznych. Nowe wymagania będą obowiązywały w tym zakresie dokumenty wydawane po 12 lipca 2023 r.

Na razie wojewodowie mają 10 dni od dnia otrzymania pisma w tej sprawie z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na odniesienie się do projektowanych zmian. Ocena Skutków Regulacji nie podaje konsekwencji finansowych proponowanych zmian.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.