WSA: Cmentarze komunalne w gestii radnych, rzadko burmistrza

Potrzeba wprowadzenia regulaminu korzystania z cmentarzy gminnych nie jest z reguły kwestią naglącą. Burmistrz nie może zatem bez powodu wyręczać w tej sprawie rady gminy - podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu. Dodał, że regulamin jako akt prawa miejscowego należy formalnie ogłosić, a nie tylko podać do wiadomości mieszkańców.

Burmistrz Głubczyc wydał zarządzenie, w którym ustalił regulamin cmentarzy komunalnych w gminie i nakazał jego wywieszenie na tablicy ogłoszeń poszczególnych cmentarzy. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Głubczycach zaskarżył je, wskazując, że jako akt prawa miejscowego zarządzenie powinno być opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa. Zarządzenie zawiera bowiem normy o charakterze powszechnie obowiązującym, których adresatem nie jest sama administracja, lecz wszystkie podmioty prawa, zewnętrzne wobec administracji. A takie akty normatywne mają określony tryb ogłaszania, odmienny od przyjętego przez burmistrza. Organ uznał racje prokuratora i poinformował, że radni na najbliższej sesji podejmą uchwałę w sprawie regulaminu, która zostanie następnie ogłoszona.

Sąd uwzględnił skargę

W pierwszej kolejności wyjaśnił jednak, że w orzecznictwie nie ma zgodności czy akty regulujące kwestie opłat za świadczenie usług komunalnych o charakterze użyteczności publicznej oraz korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (w tym cmentarzy komunalnych) stanowią akty prawa miejscowego. Zgodnie z jedną linią są one wyłącznie aktami o charakterze kierownictwa wewnętrznego (np. wyrok NSA z dnia 20.10.2005 r., sygn. II OSK 138/05; z dnia 24.02.2010 r., sygn. II GSK 1103/08 oraz z dnia 6.04.2006 r., sygn. OSK 19/06). W opozycji pozostaje nurt, który widzi w nich akty prawa miejscowego, wobec ich powszechnie obowiązującego charakteru oraz kierowania do szerokiego grona adresatów, zewnętrznych wobec administracji (tak wyrok NSA z dnia 15.06.2015 r., sygn. I OSK 662/15; z dnia 7.07.2011 r., sygn. II GSK 1022/10).

Zdaniem sądu orzekającego w tej sprawie, zarządzenie burmistrza bez wątpienia posiada charakter generalny, dotyczy szerokiego grona odbiorców korzystających z cmentarzy zarządzanych przez gminę (a nie wskazanego podmiotu), określając pożądane przez gminę zachowania w pewnych powtarzalnych okolicznościach, a nie w jednej konkretnej sytuacji, przez co ma charakter normatywny. Dlatego zarządzenie, jako akt prawa miejscowego o charakterze porządkowym, powinno opublikowane, zgodnie z przepisami ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych. Formalnego ogłoszenia nie może zastąpić forma wybrana przez burmistrza - wywieszenie na tablicy ogłoszeń poszczególnych cmentarzy. Również chwilę wejścia w życie określa ustawa, a nie samodzielnie burmistrz.

Czytaj: Będzie nowa ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych>>

Tylko przypadki niecierpiące zwłoki

Zgodnie z art. 41 ust. 1 i 2 u.s.g. akty prawa miejscowego ustanawia, w formie uchwały rada gminy. Wyjątkowo, w przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie zarządzenia. Wymaga ono następnie zatwierdzenia na najbliższej sesji rady gminy, a w razie odmowy albo nieprzedstawienia do zatwierdzenia - traci moc. Z przypadkiem nie cierpiącym zwłoki musi być zatem związane realne, już istniejące lub wysoce prawdopodobne i bliskie naruszenie dobra chronionego ustawowo, o których mowa w art. 40 ust. 3 u.s.g. Ustawodawca nie wskazuje wprost o jakie sytuacje chodzi. W orzecznictwie jako przykłady zdarzeń, które nie wymagają natychmiastowej interwencji wskazano wprowadzenie zakazu używania fajerwerków i innych środków pirotechnicznych czy uregulowanie działalności dyskotek.

Określenie sposobu korzystania z cmentarzy w gminie Głubczyce również nie było sprawą wymagającą natychmiastowej interwencji, a zatem akt burmistrza wydany w zastępstwie rady gminy, był nielegalny.

Wyrok WSA w Opolu z 12 października 2021 r. II SA/Op 424/21