Referencje można nabyć w drodze spadku

Zmarła osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, żona przyjęła cały spadek i postanowiła kontynuować tą działalność. Czy można posługiwać się referencjami potwierdzającymi doświadczenie firmy, nabytymi w drodze spadku? - pyta użytkownik programu LEX Zamówienia Publiczne.

Problematyka związana z możliwością posługiwania się przez wykonawców referencjami potwierdzającymi doświadczenie innego podmiotu w przypadku gdy podmiot ten został przejęty została poruszona w opinii Urzędu Zamówień Publicznych pt. Możliwość powoływania się na referencje wykonawcy, a zbycie przedsiębiorstwa.

Usługa świadczona na rzecz zamawiającego nie wymaga przedstawiania referencji >>>

Zgodnie z jego treścią w przypadku zbycia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym (np. sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki w formie wkładu niepieniężnego - aportu), nabywca przedsiębiorstwa może posługiwać się w toku postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego referencjami wystawionymi na zbywcę przedsiębiorstwa. W tym celu wykonawca (nabywca przedsiębiorstwa) powinien przedstawić dokumenty wskazujące na nabycie określonego przedsiębiorstwa, z którego działalnością związane jest doświadczenie, na które powołuje się w toku postępowania, albowiem ciężar wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia publicznego spoczywa na wykonawcy (arg. z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164) dalej p.z.p.).

W zacytowanej opinii wskazana została także dość jednolita linia orzecznictwa w przedmiotowej kwestii. UZP przywołuje wyrok KIO z dnia 22 lutego 2008 r. (KIO/UZP 99/08), zgodnie z którym, powszechnie przyjmuje się dopuszczalność posługiwania się przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną referencjami wystawionymi na spółkę przejmowaną lub spółki łączące się (arg. z art. 494 § 1 k.s.h.). W konsekwencji, na zasadzie analogii, należy opowiedzieć się za możliwością posługiwania się, będącymi emanacją doświadczenia organizacyjnego lub/i zawodowego, referencjami przynależnymi przedsiębiorstwu w znaczeniu przedmiotowym - przez podmiot, na który - w drodze odrębnej czynności prawnej - przedsiębiorstwo to zostało przeniesione. Odmowa takiej możliwości w wypadku zbycia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w innej formie niż spółka, naruszałoby podstawową zasadę wynikającą z art. 7 ust. 1 p.z.p., tj. uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.

Zamawiający ma prawo odmówić wystawienia referencji >>>

Kwestią przedmiotową zajmował się także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 października 2008 r. (III CZP 87/08) stwierdzając, że nie może ulegać wątpliwości, że w przypadku skutecznego nabycia przedsiębiorstwa składniki niematerialnej w tym związane z wiedzą i doświadczeniem przechodzą na nabywcę. Konieczne jest zatem w każdym wypadku rozstrzygnięcie, czy doszło do nabycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 552 k.c. Nabycie przedsiębiorstwa ma miejsce bowiem wówczas, gdy możliwe jest kontynuowanie dotychczasowej działalności gospodarczej. W każdym zatem przypadku zbycia przedsiębiorstwa dochodzi do przejścia na nabywcę także składnika niemajątkowego, jakim jest wiedza i doświadczenie.

Odniesienie do kwestii podniesionej w pytaniu można natomiast odnaleźć w wyroku Zespołu Arbitrów z dnia 21 czerwca 2006 r. (UZP/ZO/O-1572/06), w którym stwierdzono, iż dopuszczalność posługiwania się przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną referencjami wystawionymi na spółkę przejmowaną lub spółki łączące się przy jednoczesnej odmowie takiej możliwości w wypadku zbycia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w innej formie niż spółka, naruszałoby zasadę uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców (art. 7 p.z.p.). Stanowiłoby to także dyskryminację takich uczestników obrotu gospodarczego. Nadto z faktu, że ma miejsce nabycie przedsiębiorstwa w formie aktywów bez zobowiązań, wobec których stosuje się koncepcje przystąpienia do długu, nie można wywieść wniosku, iż jest to sukcesja syngularna, bo sam fakt przejmowania aktywów bez zobowiązań jest znany prawu polskiemu także przy sukcesji uniwersalnej (nabycie praw do spadku).

Podsumowując zatem powyższe można przyjąć, że w sytuacji będącej przedmiotem pytania, prowadząca działalność gospodarczą, może posługiwać się referencjami potwierdzającymi doświadczenie zdobyte przez przedsiębiorstwo prowadzone przez jej zmarłego męża. Skoro bowiem w drodze postępowania spadkowego nabyła przedsiębiorstwo rozumiane jako wyodrębniony składnik majątkowy związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, nabyła także składniki niematerialnej, w tym także te związane z wiedzą i doświadczeniem.

Złożenie oświadczenia zamiast referencji tylko w drodze wyjątku >>>

Jak wynika z przytoczonej wcześniej opinii UZP przez "doświadczenie" należy natomiast rozumieć wiedzę i umiejętności nabyte w ramach zrealizowanego już świadczenia usług, dostaw lub robót budowlanych na bazie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, które w odniesieniu do zamówień publicznych pokrywają się z przedmiotem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Ściśle z wyżej wymienionym doświadczeniem łączy się renoma (goodwill), czyli dobra reputacja przedsiębiorstwa wykonawcy.

Trzeba mieć jednak na uwadze ważne zastrzeżenie, że w pewnych przypadkach "wiedza i doświadczenie mogą być też związane, nie tyle z przedsiębiorstwem, ile z osobą samego przedsiębiorcy albo z pracownikami przedsiębiorstwa i w efekcie należy je zaliczać do dóbr osobistych zbliżonych do wymienionych w art. 23 k.c. dóbr, takich jak twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska ". W takiej sytuacji podmiot, do majątku którego weszło przedsiębiorstwo zbywcy, nie może posługiwać się referencjami w celu wykazania się wiedzą i doświadczeniem w tym zakresie.