NIK: Polscy żołnierze w coraz słabszej kondycji fizycznej

W 2022 roku 9 proc. żołnierzy otrzymało oceny niedostateczne z egzaminu ze sprawności fizycznej. Tymczasem dbałość o kondycję jest jednym z ustawowych obowiązków żołnierzy zawodowych. Z kontroli przeprowadzonej przez NIK wynika, że Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych niewłaściwie realizowało zadania dotyczące wychowania fizycznego, współzawodnictwa sportowego oraz obozów kondycyjno-szkoleniowych.

Obowiązek dbałości o sprawność fizyczną żołnierzy zawodowych wynika bezpośrednio z ustawy o obronie Ojczyzny. Za kondycję fizyczną żołnierzy odpowiedzialni są dowódcy jednostek wojskowych. Do ich zadań należy zapewnienie odpowiednich warunków do utrzymania i rozwijania sprawności zgodnie z obowiązującymi przepisami, zarówno w godzinach służbowych, jak i pozasłużbowych. Zajęcia z wychowania fizycznego dostosowane są do specyfiki zadań wykonywanych przez jednostkę wojskową. A ocena indywidualnej sprawności żołnierzy weryfikowana jest poprzez coroczne egzaminy sprawności fizycznej, z których należy uzyskać pozytywny stopień.

NIK opublikowała właśnie raport z kontroli przeprowadzonej w wojsku. Miała ona na celu sprawdzenie realizacji zadań w zakresie wychowania fizycznego, współzawodnictwa sportowego oraz obozów kondycyjno-szkoleniowych w Dowództwie Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych oraz wybranych jednostkach podległych DG RSZ. Kontrolerzy zbadali, czy żołnierzom zapewniono warunki do zajęć z wychowania fizycznego oraz czy były one realizowane zgodnie z założeniami. Sprawdzono, czy uczestnictwo żołnierzy DG RSZ i podległych jednostek wojskowych we współzawodnictwie sportowym zostało ograniczone w związku z epidemią COVID-19, a także ich zaangażowaniem w sytuacje kryzysowe na granicy z Białorusią. Istotne było także to, czy udział żołnierzy w zajęciach sportowych wpływał na proces szkolenia, wymaganego na zajmowanych stanowiskach. Do kontroli wytypowano cztery jednostki różnego szczebla dowodzenia, które realizowały zróżnicowane zadania w obszarze wychowania fizycznego i przygotowania kondycyjnego żołnierzy: Dowództwo Generalne RSZ w Warszawie, 11 Lubuską Dywizję Kawalerii Pancernej w Żaganiu, 3 Brygadę  Rakietową Obrony Powietrznej w Sochaczewie i 6 Brygadę Powietrznodesantową w Krakowie.

Raport pokontrolny nie napawa optymizmem. Z kondycją żołnierzy nie jest dobrze. W skontrolowanych jednostkach w latach 2020-2022 nie zapewniono żołnierzom porannego rozruchu, obowiązkowego wymiaru zajęć z wychowania fizycznego oraz niezbędnej infrastruktury do ćwiczeń. Zdarzało się, że zamiast instruktorów, zajęcia prowadziły osoby bez odpowiednich kwalifikacji. Nie dziwi zatem fakt, że w 2022 roku do egzaminu ze sprawności fizycznej nie przystąpiło 17 procent żołnierzy, a 9 procent otrzymało z niego oceny niedostateczne. NIK za jedną z podstawowych przyczyn wymienionych nieprawidłowości uznała niewłaściwy nadzór Dowódcy Generalnego RSZ, a także brak narzędzi, umożliwiających wyegzekwowanie udziału żołnierzy w sprawdzianie, w tym m.in. brak możliwości oddziaływania dyscyplinarnego na żołnierzy, którzy ze sprawdzianu sprawności fizycznej otrzymali ocenę negatywną.

Czytaj też: Wojsko może sięgnąć po prywatny pojazd. Problem, gdy go uszkodzi >

Negatywna ocena dla Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła wypełnianie zadań przez Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych w zakresie wychowania fizycznego, współzawodnictwa sportowego oraz obozów kondycyjno-szkoleniowych. Jednostki wojskowe podległe Dowódcy Generalnemu RSZ realizowały te zadania jedynie w ograniczonym zakresie. NIK jako zasadniczą nieprawidłowość uznała nierealizowanie w Dowództwie Generalnym RSZ i jednostkach podległych obowiązkowego wymiaru zajęć z wychowania fizycznego zgodnego z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej. W dokumencie zapisano, że zajęcia wychowania fizycznego i sportu prowadzone są w odniesieniu do żołnierzy zawodowych – co najmniej cztery godziny tygodniowo (DG RSZ, 3. BR OP, 11. DKPanc) lub żołnierzy zawodowych jednostek aeromobilnych – minimum 6 godzin tygodniowo (6. BPD). NIK ustaliła, że w okresie objętym kontrolą żadna z wymienionych jednostek nie realizowała wymaganego wymiaru zajęć.

W 11. DKPanc najczęstszą przyczyną nieobecności na zajęciach z wychowania fizycznego (w 43 proc. przypadków) było szkolenie specjalistyczne w innej grupie. NIK zaznacza, że planowanie dwóch różnych szkoleń w tym samym czasie uniemożliwiało żołnierzom realizację pełnego zakresu zajęć programowych. Ponadto Dowódca Generalny RSZ nie zabezpieczył niezbędnej infrastruktury sportowej do realizacji programu szkolenia z wychowania fizycznego oraz nie realizował obowiązkowego porannego rozruchu w latach 2021–2022. Negatywnie oceniono, że zajęcia z wychowania fizycznego w podległych Dowództwu Generalnemu RSZ jednostkach prowadzone były przez osoby niewykwalifikowane, odnotowano również ich nierzetelną ewidencję.

Nieobowiązkowe przedsięwzięcia sportowe podczas COVID-19

NIK zwraca uwagę na niekonsekwencję działania Dowództwa Generalnego RSZ i podległych mu jednostek. W latach 2020–2021 Minister Obrony Narodowej z powodu epidemii COVID-19 zwolnił żołnierzy zawodowych z egzaminu sprawności fizycznej. W tym czasie odwołano wiele ćwiczeń dowódczo-sztabowych, zajęć poligonowych oraz ćwiczeń międzynarodowych z udziałem polskich jednostek. Pomimo odwołanych przedsięwzięć szkoleniowych w SZ RP, wydania szeregu zakazów, wytycznych oraz rekomendacji związanych z epidemią, Dowództwo Generalne RSZ organizowało dodatkowe, nieobowiązkowe zajęcia sportowe i zgrupowania kondycyjno-szkoleniowe, które stwarzały niepotrzebne ryzyko zachorowania żołnierzy.

Z całym raportem NIK można zapoznać się tutaj >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.