Fryderyk M. zwrócił się do Urzędu Stanu Cywilnego o wydanie kopii dokumentów stanowiących akta zbiorowe do aktów zgonu jego pradziadków. Wyjaśnił, że otrzymaną dokumentację zamierza wykorzystać w swojej pracy dyplomowej. Kierownik USC najpierw wezwał go do wykazania interesu prawnego w uzyskaniu dostępu, a następnie wydał decyzję odmowną.

Organ nie zakwestionował jego powiązania rodzinnego z osobami, których dotyczył wniosek. Jednakże, jego zdaniem, samo pokrewieństwo nie przesądza o interesie prawnym, którego istnienia wymaga od każdego zainteresowanego wglądem do akt przepis art. 26 ust. 4 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego. Wojewoda utrzymał tę decyzję w mocy, dlatego sprawa trafiła do sądu administracyjnego.

 

Dostęp do akt zbiorowych wymaga interesu prawnego

Sąd administracyjny uznał rację skarżącego i uchylił obie decyzje. Analizując przebieg postępowania, sąd przypomniał, że akta zbiorowe rejestracji stanu cywilnego to dokumenty stanowiące podstawę sporządzenia aktu stanu cywilnego lub dokumenty później złożone stanowiące podstawę dołączenia wzmianki dodatkowej (art. 26 ust. 1 ustawy). Są to zatem dokumenty potwierdzające okoliczności życiowe i rodzinne danej osoby. Zdaniem organów administracyjnych samo pokrewieństwo z osobami, których dotyczą te akta, nie wystarcza, by przyjąć, że wnioskodawca ma interes prawny w zapoznaniu się z nimi albo uzyskaniu poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii tych akt. W ocenie sądu tak nie jest. Zgodnie bowiem z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Przepis ten gwarantuje osobie bliskiej również ochronę prawa do kultywowania pamięci zmarłego członka rodziny, które powszechnie jest już uznawane za dobro osobiste. W zależności od sytuacji danej osoby, a zwłaszcza jej potrzeb i przekonań, składa się ono z uprawnień o różnym charakterze, których realizacji uprawniony można domagać się od organu administracyjnego. Jedną z form jaką może przybrać prawo do kultu pamięci osoby zmarłej jest uprawnienie do pozyskania dokumentów dotyczących zmarłego krewnego.

Przeczytaj także: WSA: Testament nie uprawnia do wystąpienia o cudzy odpis stanu cywilnego

Jednak wystarczy wykazanie pokrewieństwa ze zmarłym

W sytuacji gdy do kierownika USC wpływa wniosek o wydanie kopii dokumentów z akt zbiorowych aktu zgonu i wnioskodawca powołuje się na pokrewieństwo ze zmarłym, organ powinien ustalić, czy taka relacja faktycznie istnieje. Dlatego dołączenie do wniosku albo w odpowiedzi na wezwanie organów dokumentów, które takie pokrewieństwo potwierdzają, powinno być dla nich wystarczające, by ustalić, że taki interes w rozumieniu art. 26 ust. 4 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego po stronie wnioskodawcy istnieje. Skoro skarżący w tej sprawie od początku powoływał się na swój interes prawny i dołączył akta stanu cywilnego wykazujące jego relację ze zmarłymi, bezpodstawne było wzywanie go do wykazania interesu prawnego związanego z celem badawczym i przedstawienia oryginału zaświadczenia o odbywaniu studiów podyplomowych. Odmawiając skarżącemu wydania żądanych dokumentów, organy bezprawnie ograniczyły zatem jego prawo do "pamięci prawdziwej", czyli formy kultu pamięci osoby zmarłej. Dlatego sąd uchylił obie decyzje administracyjne w tej sprawie.

Wyrok WSA w Bydgoszczy z 15 listopada 2023 r. II SA/Bd 612/23

  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.