Nowela jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2016 roku o maksymalnej wysokości opłat za egzekucję administracyjną. TK uznał w nim za niezgodne z konstytucją przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, które nie określają górnej granicy opłaty manipulacyjnej i jednej z opłat za czynność egzekucyjną: za zajęcie wierzytelności pieniężnych, a ponadto nakazują pobieranie opłat egzekucyjnych w pełnej wysokości również w przypadku dobrowolnej zapłaty przez zobowiązanego. TK w uzasadnieniu wyroku wskazał też na konieczność analizy całego systemu kosztów egzekucyjnych przy wprowadzaniu nowelizacji, przy czym wyrok nie uchylił niekonstytucyjnych przepisów, ale nakazał ich zmianę.
Czytaj: RPO skarży do TK brak górnej granicy opłat w postępowaniu egzekucyjnym>>
Według nowych przepisów koszty rozpatrzenia wniosków i przygotowania egzekucji będą zależne od tego, jakie faktycznie organy wykonują czynności i to będzie policzone według podejmowanych działań. Ponadto wysokość opłaty egzekucyjnej ma być związana z efektem działania organu egzekucyjnego, tj. z wyegzekwowaniem lub zapłatą należności. Oznacza to, że jeżeli organ nic nie wyegzekwuje, lub nic nie uzyska, to opłata egzekucyjna nie powstanie.
Według znowelizowanych przepisów wysokość opłaty egzekucyjnej będzie wynosiła 10 proc. od wyegzekwowanych środków pieniężnych; wprowadzono nieistniejące obecnie ograniczenie, że nie może przekroczyć 40 tys. zł. Opłaty egzekucyjnej nie liczy się od kosztów egzekucyjnych i odsetek, czyli nie rośnie ona po ustaleniu kwoty głównej. W przypadku dobrowolnej wpłaty wprowadziliśmy regulację, że opłata będzie wynosić tylko 5 proc. wpłaconych przez zobowiązanego środków pieniężnych i nie więcej niż 20 tys. zł.
Nowa ustawa rozszerza również katalog wydatków egzekucyjnych, które ponosi organ egzekucyjny, takie jak np. koszt dojazdu poborcy, wysyłki korespondencji, transportu zajętych ruchomości oraz z tytułu pokrycia opłaty sądowej za wpis w księdze wieczystej czy opłaty sądowej za wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.