Szacuje się, że w Polsce żyje co najmniej ok. 8 mln psów. Ale tylko ok. 1 mln zostało zidentyfikowanych i zarejestrowanych w funkcjonujących obecnie bazach danych prowadzonych przez podmioty prywatne i Krajową Izbę Lekarsko-Weterynaryjną. Ile jest kotów, nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że gminy mają problem z ustawowym obowiązkiem zwalczania i zapobiegania bezdomności zwierząt. Wielokrotnie zwracała na to uwagę Najwyższa Izba Kontroli oraz organizacje, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Tylko w 2022 r. w 226 schroniskach znajdowało się ponad 84 tys. psów i ok. 34 tys. kotów. Skokowo rosną też ogólne koszty realizacji programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, które gminy co roku muszą ustalać. Tylko w latach 2015-2023 kształtowały się one następująco:
- 2015 r. – 140 364 420 zł,
- 2016 r. – 179 707 610 zł,
- 2017 r. – 193 143 260 zł,
- 2018 r. – 209 087 920 zł,
- 2019 r. – 227 686 380 zł,
- 2020 r. – 225 896 400 zł,
- 2021 r. – 242 405 628 zł,
- 2022 r. – 275 094 150 zł,
- 2023 r. – 347 347 662 zł.
- Mamy podpisaną umowę ze schroniskiem, mamy swoje budy, realizujemy gminną adopcję i nawet nam to wychodzi. Ale mam wrażenie, że 1/3 zwierząt, którymi się zajmujemy, jest podrzucana do nas z innych gmin, właśnie dlatego, że u nas to dobrze funkcjonuje. Wprowadzenie obowiązku czipowania psów i kotów ukróciłoby ten proceder. Zresztą, od lat jako organizacje samorządowe wnioskujemy o uchwalenie takich przepisów - mówi Piotr Dragan, wójt Wisznic, przewodniczący Związku Gmin Lubelszczyzny.
Rząd ma odpowiedź na problem
Zdaniem rządu najbardziej skutecznym narzędziem w walce ze zjawiskiem bezdomności psów i kotów jest obowiązkowa elektroniczna identyfikacja tych zwierząt. Rada Ministrów przedstawiła właśnie projekt ustawy, która ma wprowadzić ten obowiązek i stworzyć Krajowy Rejestr Oznakowanych Psów i Kotów (KROPiK), za który odpowiedzialna będzie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Projektowana ustawa wprowadza znakowanie i rejestrację:
- obligatoryjnie wszystkich psów urodzonych po dniu wskazanym w komunikacie, określającym dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających rejestrację psów i kotów, oraz psów i kotów, w tym urodzonych przed tą datą, jeżeli są wprowadzane do obrotu lub zostały przyjęte do schroniska dla zwierząt albo są w tym schronisku utrzymywane;
- fakultatywnie innych psów i kotów na wniosek właściciela, o ile nie będą wprowadzane do obrotu lub nie będą przebywały w schronisku dla zwierząt.
Resort rolnictwa decyzję o tym, aby obowiązkowemu oznakowaniu i rejestracji poddawać, co do zasady, wyłącznie zwierzęta urodzone po dniu wejścia w życie tego obowiązku, uzasadnia troską o los zwierząt, których właściciele nie będą zainteresowani ich dalszym utrzymywaniem w nowej rzeczywistości prawnej. Obawia się, wzrostu przypadków przestępstw porzucania zwierząt, co pogłębiłoby problemu bezdomności zwierząt.
I to jest mankament rozwiązań.
- Przy tak sformułowanym obowiązku na efekty będziemy czekać latami. Uważamy, że lepiej, aby ustawodawca objął obowiązkiem wszystkie psy, ale wprowadzając jakiś okres przejściowy. Z obowiązku czipowania zwolniłbym koty, bo one nie są dla gmin wiejskich wielkim problemem – mówi Jacek Brygman, wójt gminy Cekcyn, wiceprzewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP.
Przeczytaj także: WSA: Wydawanie pieniędzy z programu opieki nad zwierzętami nie może być swobodne
Co trafi do bazy?
Zgodnie z projektem KROPiK będzie gromadził podstawowe dane umożliwiające identyfikację zarejestrowanego psa lub kota (niepowtarzalny numer transpondera, nazwę, rasę, umaszczenie, płeć, datę urodzenia zwierzęcia, jeśli jest znana) oraz dane identyfikujące właściciela zwierzęcia (w przypadku osoby fizycznej miejsce zamieszkania, imię, nazwisko i adres oraz numer telefonu kontaktowego oraz PESEL). W przypadku zwierząt przebywających w schroniskach dla zwierząt w KROPiK będą zarejestrowane dane podmiotu prowadzącego schronisko dla zwierząt oraz nazwa i adres tego schroniska.
W bazie znajdzie się też informacja o:
- umiejscowieniu wszczepionego transpondera;
- dacie wszczepienia transpondera, jeżeli jest znana;
- dacie rejestracji psa albo kota;
- dacie przeprowadzenia obowiązkowych ochronnych szczepień przeciwko wściekliźnie;
- niepowtarzalny numer druku jeżeli psu albo kotu został wydany paszport;
- informację o kastracji psa albo kota, jeżeli zostało przeprowadzone, w tym o dacie jego przeprowadzenia, jeżeli jest znana;
- informację o śmierci psa albo kota, w tym o jej dacie, jeżeli jest znana;
Będzie też rejestr wszczepionych transponderów i ewidencja lekarzy weterynarii dokonujących oznakowania i rejestracji psów i kotów
Z bazy bezpłatnie będą mogły korzystać gminy, policja, straż gminna (miejska), prokuratura, sądy, Inspekcja Weterynaryjna i podmioty prowadzące schronisko, w celu niezbędnym do realizacji ich ustawowych zadań lub w celu ustalenia właściciela odłowionego psa lub kota, lub w innych przypadkach uzasadniających kontakt z właścicielem. Do bazy, w ograniczonym zakresie będzie mógł zajrzeć każdy, o ile będzie znał numer transpondera, np. aby dowiedzieć się, czy pies był szczepiony, lub kto jest jego właścicielem. Dlatego baza ma być połączona z mObywatelem.
Czytaj również w LEX: Uprawnienie rad gmin do nakładania na właścicieli psów, w drodze aktu prawa miejscowego, obowiązku rejestracji psów oraz udostępnienia tym samym swoich danych osobowych > >
Nowy obowiązek dla weterynarzy
Rejestracji psa albo kota, zmiany lub uzupełnienia danych w KROPiK ma dokonać lekarz weterynarii wpisany do ewidencji prowadzonej przez Krajową Radę Lekarsko-Weterynaryjną, o ile zgłosi zamiar wykonywania takiej pracy. Dane będzie musiał wprowadzić nie później niż podczas pierwszego obowiązkowego ochronnego szczepienia przeciwko wściekliźnie, lub do dnia poprzedzającego dzień wprowadzenia do zwierzęcia do obrotu, jeżeli zdarzenie to nastąpi wcześniej, albo do dnia następującego po dniu przyjęcia do schroniska. Dane kota - nie później niż przed ukończeniem 12. miesiąca życia. Po zarejestrowaniu psa albo kota jego właściciel otrzyma stosowane zaświadczenie.
Przepisy przewidują, że także posiadacz psa lub kota będzie mógł samodzielnie zmienić w bazie numer telefonu kontaktowego oraz nazwę zwierzęcia, a także samodzielnie wprowadzić datę śmierci psa lub kota albo informację o jego śmierci.
Będą kary za niedopełnienie obowiązku
Obowiązek zapewnienia oznakowania i rejestracji psa lub kota ma spoczywać na jego właścicielu, a w przypadku psa lub kota przebywającego w schronisku dla zwierząt, na podmiocie prowadzącym to schronisko. I to właściciel ma ponosić koszt transpondera, usługi oznakowania zwierzęcia i rejestracji numeru transpondera w KROPiK. Maksymalne stawki ustali rozporządzeniem minister rolnictwa. Dziś średni koszt identyfikacji i rejestracji psa w Polsce wynosi:
- ok. 53 zł w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców,
- ok. 66 zł w miastach 20 tys. – 100 tys. mieszkańców
- ok. 85 zł w miastach powyżej 100 tys.
Za niedopełnienie obowiązku będą grozić grzywny. Kontrolą wykonania zajmą się funkcjonariusze policji, straży miejskiej (gminnej) i Inspekcji Weterynaryjnej.
Koszt budowy KROPiK szacowany jest na ok. 35,8 mln zł. Wprowadzanie danych ma zacząć obowiązywać z dniem ogłoszenia komunikatu ministra cyfryzacji, określającego dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających rejestrację psów i kotów. Komunikat ten ma być ogłoszony w terminie co najmniej 3 miesięcy przed dniem wdrożenia rozwiązań technicznych. Natomiast przepisy przewidujące grzywny za nieprzestrzeganie zapisów ustawy mają wejść w życie po upływie 12 miesięcy od dnia wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających rejestrację psa i kota, określonego w komunikacie ministra cyfryzacji.
Zobacz także w LEX: Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta pozostające pod opieką człowieka > >
Gmina ma mniej wydawać, być może nawet zyska
Ministerstwo rolnictwa wskazuje, że projektowana ustawa nie nakłada nowych zadań, a więc i wydatków na gminy. Przeciwnie - ma znacząco poprawić realizację dotychczasowych zadań, ponieważ gminy zyskają narzędzie zarówno do odnajdywania właścicieli zagubionych i odłowionych zwierząt, jak i do kontrolowania realizacji opieki nad zwierzętami przez schroniska dla zwierząt, z którymi gminy zawarły umowy. Czipowanie psów i kotów ma spowodować, że mniej z nich trafi do schronisk, a co za tym idzie gminy będą ponosić niższe koszty utrzymania odłowionych zwierząt. Dodatkowo gmina zyska możliwość ewentualnie egzekwowania opłat za posiadanie psa (dziś to 173,57 zł), co może pozytywnie wpłynąć na budżet gminy. Resort wskazuje, że przy założeniu, że opłatę te wprowadzą wszystkie gminy i zarejestrowania w KROPiK 5 mln psów, do gmin mogłoby wpływać blisko 868 mln zł rocznie.
Resort w ocenie skutków regulacji wskazuje tez, że wprowadzenie obowiązkowej identyfikacji i rejestracji psów i kotów zwiększy wpływy do budżetu państwa związane z odprowadzaniem VAT od usługi wszczepienia elektronicznego transpondera i wprowadzenia informacji o oznakowanym zwierzęciu do KROPiK. Nie jest jednak w stanie precyzyjne oszacować tych wpływów.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
