Według internetowego słownika języka polskiego administratywista to specjalista w zakresie prawa administracyjnego. Według Wikipedii określenie to jest używane w stosunku do: absolwentów kierunków studiów administracja lub prawo, osób zawodowo lub naukowo zajmujących się prawem administracyjnym, materialnym lub procesowym; pracowników organów administracji publicznej jednostek państwowych lub innych podmiotów, które na podstawie ustaw lub porozumień wykonują zadania administracji publicznej. Pojęciem tym nie posługują się również akty prawne w szczególności rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
Administratywista też jest prawnikiem
Upowszechnienie określenia administratywista nastąpiło wraz z rozwojem szkolnictwa wyższego oferującego kandydatom na studentów kierunek administracja. Wcześniej, w latach 70 i 80-tych administrację można było studiować głównie na uniwersyteckich wydziałach prawa i administracji. Był to bardzo popularny, wśród osób zajmujących wysokie stanowiska w administracji państwowej, kierunek studiów wieczorowych i zaocznych. Studentów obu kierunków nazywano prawnikami. Taka praktyka była efektem braku innego określenia oraz niewielkich różnic programowych obu kierunków studiów, prowadzonych na tych samych wydziałach prawa i administracji, przez tych samych wykładowców.
W tym kontekście, można przedstawić trzy płaszczyzny zagadnienia odpowiadając na pytania:
1. Co to jest prawo administracyjne?
Prawo administracyjne to część ogółu norm prawnych obowiązujących w porządku prawnym danego państwa, która reguluje stosunki społeczne związane z działalnością organów władzy i administracji publicznej. Prawo administracyjne wyodrębniane jest praktycznie w każdej klasyfikacji gałęzi prawa, obok prawa konstytucyjnego, cywilnego, karnego i prawa pracy. Charakterystyczną cechą norm prawa administracyjnego, należących do szeroko rozumianego prawa publicznego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego w celu ich wykonania.
2. Kto to jest prawnik?
Wskazane rozporządzenie wśród zawodów prawniczych wymienia radcę prawnego, prokuratora, adwokata i sędziego, zgodnie z przepisami szczególnymi regulującymi kwestie tych zawodów. Z tego też względu należy przyjąć, że określenie prawnik nie jest formalnym określeniem zawodu lecz potoczną nazwą osoby działającej zawodowo w obszarze prawa, lub która ukończyła studia na wydziale prawa.
3. Czy administratywista to też prawnik?
Skoro nazwanie kogokolwiek prawnikiem traci walor praktyczny (formalny) i może być rozpatrywane wyłącznie w znaczeniu grzecznościowym, to jednoznaczność pojęcia administratywista pozwala jednym słowem określić zawód oraz specjalizację (którą bez wątpienia jest prawo administracyjne).
Cena promocyjna: 103.2 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 129 zł
Wykształcenie a kwalifikacje pracownika administracji
Kwalifikacje powinny być podstawowym kryterium weryfikacji kandydatów ubiegających się o pracę w urzędach administracji publicznej. Głównym, aczkolwiek nie jedynym wyznacznikiem poziomu kwalifikacji jest wykształcenie. Wykształcenie i jego poziom określa w art. 20 ustawa Prawo oświatowe, jako: podstawowy, zasadniczy branżowy, średni branżowy, średni, gimnazjalny, zasadniczy zawodowy.
Zgodnie natomiast art. 77 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ukończenie studiów wyższych (pierwszego lub drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich) oraz dalszych studiów lub badań prowadzących do uzyskania stopnia naukowego upoważnia do legitymowania się wykształceniem wyższym. Ustawa o pracownikach samorządowych w art. 6 ust. 1 stanowi, że pracownikiem samorządowym może być osoba, która m.in. (pkt 3) posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Analogiczna sytuacja występuje w korpusie służby cywilnej. Minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach są określone w aktach wykonawczych. Przy czym wyższe stanowisko w służbie cywilnej może zajmować osoba, która posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny (art. 53 ust. 1). Z kolei, ustawa o pracownikach urzędów państwowych przewiduje, że urzędnikiem państwowym (poza korpusem służby cywilnej) może być osoba, która ma odpowiednie wykształcenie i odbyła aplikację administracyjną.
Przedstawione regulacje dotyczące trzech różnych kategorii pracowników administracji posiadają wspólną cechę. Odróżniają wykształcenie i jego poziom od kwalifikacji, którymi według ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są efekty kształcenia poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję.
Ustawa ta dzieli kwalifikacje na:
- pierwszego stopnia - efekt kształcenia zakończony uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, inżyniera lub równorzędnego,
- drugiego stopnia - efekt kształcenia zakończony uzyskaniem tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub równorzędnego,
- trzeciego stopnia - uzyskanie stopnia naukowego doktora,
- kwalifikacje podyplomowe - osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych (art. 77, art. 160, art. 177).
Efektem kształcenia ta sama ustawa określa zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się. Można dodać, że ustawy zawierające przepisy upoważniające do wydania aktów wykonawczych, regulujących kwestie kwalifikacji osób zatrudnianych w administracji publicznej nie wskazują, że użyte w nich określenie kwalifikacji ogranicza się do znaczenia zdefiniowanego w konkretnym przepisie, np. w Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce.
Czytaj także: Jacek Dubois: Mam szczęście do zdolnych młodych prawników
Administratywista pilnie poszukiwany
Według art. 11 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. W służbie cywilnej nabór jest otwarty oraz konkurencyjny, ale z wyłączeniem wyższych stanowisk, które są obsadzane według uznania właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub wojewodę. Porównanie w procedurze naboru do pracy w administracji, absolwentów studiów na kierunku administracja z absolwentami na kierunku prawo nie wypada na korzyść tych pierwszych.
Faworyzowanie magistrów prawa w stosunku do magistrów administracji jest jednak niezrozumiałe. Administratywista posiada znacznie większą (specjalistyczną) wiedzę z zakresu prawa administracyjnego niż prawnik bez aplikacji. Ponadto, jeżeli istnieje coś takiego jak wykształcenie prawnicze, to program studiów zdecydowanie rozstrzyga, że ukończenie studiów na kierunku administracja jest wykształceniem prawniczym, oczywiście w zakresie prawa administracyjnego. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zbyt ogólne określenie kwalifikacji w przepisach regulujących kwestię naborów pracowników na stanowiska urzędnicze w administracji. Przepisy są niespójne, w sposób zbyt swobodny i nieprawidłowy używają pojęć typu: zawód, stanowisko, funkcja, kwalifikacje, wykształcenie czy specjalność i nie przyczyniają się do zapewnienia zawodowego, rzetelnego i bezstronnego wykonywania zadań publicznych. Zmiana przepisów we wskazanym powyżej kierunku jest zatem pożądana nie tylko przez absolwentów kierunku administracja, ale przez ogół społeczeństwa. Tylko wyraźne bowiem wskazanie kwalifikacji wymaganych do zatrudnienia danej osoby w urzędzie państwowym i samorządowym pomoże usunąć zarzuty o politycznym kryterium zatrudnienia.