Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) w z 27 marca zawiera wytyczne dla komisarzy wyborczych dotyczące podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze i gmin na stałe obwody głosowania. Uchwała zobowiązuje komisarzy wyborczych do niezwłocznego przystąpienia do uaktualnienia opisów granic okręgów wyborczych zgodnie z wymogami znowelizowanego 26 stycznia 2023 r. Kodeksu Wyborczego. Uchwała mówi też o zmianach w podziale jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze. PKW zaleca, by - jeżeli zachodzi konieczność zmiany w podziale na okręgi - jej projekt był opracowywane w trybie roboczych konsultacji, w zależności od rodzaju jednostki samorządu terytorialnego, z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), starostą albo marszałkiem województwa.

Przeczytaj także:

 

Do 30 kwietnia informacja od wójtów i burmistrzów  

Dokument wskazuje na nowe obowiązki wójtów i burmistrzów uwzględniające nowelizację Kodeksu wyborczego. Wójt lub burmistrz będzie miał miesiąc czasu (licząc od 31 marca), aby przekazać właściwemu komisarzowi wyborczemu informacje o każdej położonej na obszarze danej gminy miejscowości, w której:

  • zamieszkuje co najmniej 200 mieszkańców;
  • nie mieścił się dotąd lokal obwodowej komisji wyborczej; 
  • istnieje możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej.

Kryteria te muszą być spełnione łącznie. Liczbę mieszkańców miejscowości ustala się na dzień wejścia w życie nowelizacji kodeksu wyborczego tj. 31 marca 2023 r. 

 

 

Jak ma wyglądać lokal wyborczy

PKW wyjaśnia, że przez możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej należy rozumieć nie tylko fakt istnienia pomieszczenia, w którym można utworzyć lokal wyborczy, ale także istniejącą infrastrukturę umożliwiającej zapewnienie funkcjonowania w tym lokalu obwodowej komisji wyborczej (m.in. dojazd, bezpieczeństwo, ogrzewanie, wyposażenie, dostęp do Internetu i telefonu).Poza tym, oceniając możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej w danej miejscowości należy wziąć pod uwagę konieczność spełnienia warunku, o którym mowa w art. 186 par 1 Kodeksu wyborczego, przewidującego, że w każdej gminie co najmniej 1/2 lokali obwodowych komisji wyborczych musi być dostosowana do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Komisarz wyborczy dokonując ustaleń w zakresie możliwości zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej w danej miejscowości powinien dokonać po konsultacji z właściwym wójtem.

Czytaj w LEX: Archiwizacja dokumentów wyborczych >

Czytaj w LEX: Prawo do głosowania osób niewidomych, słabowidzących i ociemniałych – zagadnienia wybrane >

Do końca czerwca stały obwód głosowania w małej miejscowości

Wytyczne normują, że komisarz wyborczy - uwzględniając informacje wójta:

  • w terminie dwóch miesięcy wejścia w życie nowelizacji Kodeksu wyborczego, zobowiązany jest do dokonania analizy obowiązujących podziałów gmin na stałe obwody głosowania.
  • w terminie do trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy dokonuje podziału stałego obwodu głosowania w celu utworzenia stałego obwodu głosowania obejmującego miejscowość, w której zamieszkuje co najmniej 200 mieszkańców i nie mieści się lokal obwodowej komisji wyborczej oraz istnieje możliwości jego zorganizowania.

PKW zaznacza jednocześnie, że niedopuszczalne jest dokonywanie dalej idących zmian w podziale na stałe obwody głosowania, o ile nie zachodzą ustawowe przesłanki do ich dokonania. Oznacza to, że możliwość utworzenia stałego obwodu głosowania w wyniku podziału dotychczasowego obwodu głosowania nie uprawnia do dokonywania innych zmian w podziale na stałe obwody głosowania naruszających zasadę ich stałości.

W przypadku, gdy w miejscowości, w której zamieszkuje co najmniej 200 mieszkańców i nie mieści się lokal obwodowej komisji wyborczej, ale nie ma możliwości jego zorganizowania komisarz wyborczy odstępuje od dokonania podziału obwodu i przesyła PKW informację w której przedstawia uzasadnienie wskazujące przyczynę odstąpienia od dokonania tego podziału. Państwowa Komisja Wyborcza może jednak nakazać komisarzowi wyborczemu dokonanie podziału, o ile stwierdzi, że możliwość taka istnieje.

O zasadach tworzenia nowych obwodów mówiła w rozmowie z PAP szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak. Tłumaczyła m.in., że jeśli w miejscowości zamieszkującej co najmniej 200 mieszkańców nie ma odpowiedniego miejsca na lokal wyborczy, to "po prostu taki obwód nie zostanie utworzony". 

- To nie jest tak, że będą budować nowe lokale, czy czegoś poszukiwać na siłę. Nie, gmina ma się zorientować, jakie ma w swoich zasobach możliwości: świetlice, budynki Ochotniczej Straży Pożarnej. W żadnym wypadku kościół – wyjaśniała Magdalena Pietrzak. 

Czytaj w LEX: Penalizacja czynów godzących w równość formalną wyborów i referendum >>>

Czytaj w LEX: Rejestr wyborców i spis wyborców >>>

Podział gminy na stałe obwody do głosowania

Wytyczne PKW wskazują że komisarz wyborczy dokonuje zmian w podziale na stałe obwody głosowania, jeżeli jest to konieczne ze względu na zmianę:

  1. granic gminy
  2. liczby wybieranych radnych gminy;
  3. liczby mieszkańców obwodzie głosowania, tj. o ile jest mniejsza niż 200 (a miejscowe warunki nie uzasadniają istnienia obwodu obejmującego mniejszą liczbę mieszkańców) lub większą niż 4000.
  4. granic okręgów wyborczych

Zmiana w podziale na stałe obwody głosowania dokonywana z powodu zmiany granic gminy może nastąpić wyłącznie w odniesieniu do obszaru, którego dotyczy nowy przebieg granicy gminy niezbędnym zakresie, mającym na celu jedynie doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem. Dokonanie podziału stałego obwodu głosowania przez komisarza wyborczego może nastąpić:

  • na wniosek co najmniej 5 proc. wyborców ujętych w stałym rejestrze wyborców w tym obwodzie głosowania lub
  • na wniosek wójta, jeżeli na obszarze stałego obwodu głosowania utworzonego w wyniku podziału jest możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej.

Po utworzeniu Centralnego Rejestru Wyborców komisarz wyborczy może dokonać podziału stałego obwodu głosowania z urzędu, na wniosek co najmniej 5 proc. wyborców ujętych w centralnym rejestrze wyborców w tym obwodzie głosowania lub na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jeżeli na obszarze stałego obwodu głosowania utworzonego wyniku podziału jest możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej.

Uchwała PKW wchodzi w życie z dniem 31 marca 2023 r.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.