Przewoźnicy likwidują mało dochodowe linie, pasażerowie pozbawiani są kolejnych połączeń autobusowych i w efekcie dostępu do publicznego transportu zbiorowego. Białe plamy powodują wykluczenie społeczne dużej części obywateli.

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, zjawisko zaczyna mieć charakter powszechny i występuje także w gęsto zaludnionych regionach o dużym stopniu zurbanizowania.

Organizatorzy publicznego transportu zbiorowego nie działają

Sprawy związane z lokalnym transportem zbiorowym są zadaniem własnym gminy. Również powiat i województwo mają w swoim zakresie zadań „transport zbiorowy”.

Zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym organizator publicznego transportu zbiorowego to właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze.

Jak wynika z analiz Ministerstwa Infrastruktury, zdecydowana większość samorządów nie podjęła się funkcji organizatora przewozów o charakterze użyteczności publicznej, co powinno wynikać z ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.

Mało pozytywnych przykładów w samorządach

Wśród województw jedynie marszałek województwa kujawsko-pomorskiego podjął decyzję o zawarciu umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Umowa ta została zawarta w drodze bezpośredniego zamówienia na ok. 40 linii komunikacyjnych. Pozostali marszałkowie nie udzielili zamówienia na świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego – wynika z uzasadnienia projektu ustawy.

Na szczeblu powiatów tylko w kilku przypadkach udzielono zamówienia publicznego na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego w drodze bezpośredniego zawarcia umowy z podmiotami własnymi, np.: powiaty: nyski, strzelecki, bielski, szczecinecki. W gminach wiejskich i miejsko-wiejskich jedynie w kilkunastu przypadkach udzielono zamówienia na przewozy o charterze użyteczności publicznej. 

Czytaj też: WSA: Gmina nie może określić przystanków na drodze powiatowej

Projekt ustawy ma zapewnić spójność komunikacyjną kraju

Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę funkcjonowania przewozów drogowych osób w transporcie publicznym, zapewnienie spójności komunikacyjnej kraju, eliminowanie białych plam transportowych, a także przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu obywateli.

Koncepcja pakietów linii komunikacyjnych, dopłaty do biletów

Projekt przewiduje powstanie pakietów linii komunikacyjnych składających się z co najmniej jednej linii komunikacyjnej „o dużym potoku pasażerskim” i co najmniej jednej linii komunikacyjnej „o małym potoku pasażerskim”. Linie o małym potoku pasażerskim to te w miejscach, do których dotychczas komunikacja publiczna nie docierała.

Sieci połączeń realizowanych w ramach przewozów o charakterze użyteczności publicznej mają być rozszerzone przez połączenie linii komunikacyjnych w pakiety zawierające co najmniej jedną linię o dużym potoku pasażerskim i co najmniej jedną linię o małym potoku pasażerskim.

Utrzymane mają zostać dopłaty do biletów ulgowych, by z przejazdów z ulgą ustawową mogli korzystać wszyscy uprawnieni obywatele.

Wprowadzony ma też zostać minimalny standard dostępności komunikacyjnej - publiczny transport zbiorowy będzie zapewniał co najmniej połączenia komunikacyjne pomiędzy miastem stanowiącym siedzibę wojewody lub sejmiku a miejscowościami stanowiącymi siedziby władz powiatów wchodzących w skład danego województwa oraz połączeń pomiędzy miejscowościami stanowiącymi siedziby władz powiatów sąsiadujących.

 

Nie będzie istotnych zmian w zakresie poziomu cen biletów

Resort infrastruktury zapewnia, że nowa koncepcja organizacji i funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego nie spowoduje istotnych zmian w zakresie poziomu cen biletów. Ceny zostaną określone przez samorządy w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia lub w warunkach koncesji, jako element podlegający ocenie oferty.

Konkurencyjne warunki wyboru operatora będą sprzyjać ograniczaniu poziomu cen biletów i zapewnią stabilizację przewozów. Na zmianę cen będzie musiał wyrazić zgodę samorząd, a rady samorządów mając na uwadze, że za bilety płacą pasażerowie,  będą według resortu bardzo ostrożnie wyrażać zgodę na podnoszenie cen biletów.

Dofinansowanie utraconych przychodów w związku z ulgami też dla przewoźników

Nowelizacja wprowadza do ustawy o publicznym transporcie zbiorowym prawo dofinansowania utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów w publicznym transporcie zbiorowym zarówno operatorowi, jak i przewoźnikowi (przedsiębiorcy wykonującego przewozy na podstawie zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym). Ma to na celu zapewnienie możliwości korzystania z przejazdów z ulgą ustawową przez wszystkich uprawnionych obywateli.

Do porządku prawnego wprowadzono pojęcie „operatora publicznego transportu zbiorowego” czyli przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania niezbędnych i koniecznych z punktu widzenia ogólnego interesu społecznego usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego na podstawie zawartej z organizatorem umowy o świadczenie takich usług.

Wprowadzono możliwość porozumień

W ustawie o publicznym transporcie zbiorowym dodano przepis przewidujący, że gmina może zawrzeć z powiatem porozumienie w sprawie organizacji przez powiat gminnych przewozów pasażerskich. Będzie też możliwość wprowadzenia rozwiązania umożliwiającego organizację przewozów wykraczających poza granice jednostek samorządu terytorialnego przez te jednostki. Obecnie problemy z organizacją tych przewozów pojawiają się na styku między miastem na prawach powiatu, a otaczającymi je jednostkami. Bez zawarcia porozumienia przewozy takie mają charakter wojewódzki – i tym samym pomimo, że mają lokalny charakter, są organizowane przez województwo.

Czytaj też: Transport to jedno z najważniejszych zadań samorządu

Obowiązek sporządzenia planu transportowego

Projekt wprowadza zobowiązanie wszystkich jednostek samorządu terytorialnego do sporządzenia plan transportowego, na podstawie którego będą tworzone pakiety linii komunikacyjnych. Ma to na celu rozszerzenie dotychczasowej siatki połączeń, zwiększenie liczby przewozów użyteczności publicznej i wzmocnienie roli samorządów w kształtowaniu transportu autobusowego na swoim terenie zgodnie z potrzebami mieszkańców.  

Uproszczony plan transportowy, każdy z organizatorów publicznego transportu zbiorowego będzie mógł wykonać samodzielnie na podstawie posiadanych danych, bez konieczności zlecania tego zadania, co znacznie ograniczy koszt ich przygotowania. Dotychczas takie plany musiały być opracowywane wyłącznie na obszarach jednostek samorządowych o dużej liczbie mieszkańców. Małe miejscowości były więc pozbawione planów, co ograniczało możliwość zaplanowania, tworzenia i rozwoju komunikacji publicznej.

Dotacja celowa na zadanie zorganizowania przewozów pasażerskich

Jak podkreśla Adrian Misiejko z Katedry Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w praktyce udzielano dotacji na opracowanie planu transportowego przez organizatora przewozów, które przechodziły przez obszar udzielających jednostek samorządu terytorialnego.

Obecnie w wykonywaniu zadań związanych z organizowaniem publicznego transportu zbiorowego dopuszczalne jest zastosowanie instytucji dotacji. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na podstawie umowy może być udzielona innym jednostkom samorządu terytorialnego pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. - Oznacza to, że zasadniczo gmina może udzielić województwu samorządowemu dotacji na zadanie zorganizowania przewozów pasażerskich, np. autobusowych lub kolejowych, o charakterze użyteczności publicznej, które połączą siedzibę tejże gminy z docelowym miastem na prawach powiatu leżącym w granicach tego samego województwa – wyjaśnia.

Projekt wraz z uzasadnieniem dostępny jest TUTAJ

Zobacz też komentarz praktyczny: Właściwość organizatora publicznego transportu zbiorowego

 

Sprawdź również książkę: Samorząd Terytorialny - Nr 10/2018 >>


 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.