Ustawa z 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania jest jedną z kluczowych inicjatyw legislacyjnych mających realizować priorytety „Narodowego Programu Mieszkaniowego”. Określa on główne kierunki i cele polityki mieszkaniowej państwa, co wiąże się z wdrażaniem programu „Mieszkanie +”.

Rekomendowane w ustawie rozwiązanie - w formie dopłat do czynszu - realizuje 2 główne cele:
1) cel społeczny, przez adresowanie dopłat do osób o dochodach uniemożliwiających samodzielny zakup mieszkania o odpowiednim standardzie na obecnym rynku mieszkaniowym, z preferowaniem gospodarstw domowych o większej liczbie członków (zakładana prorodzinność rozwiązań);
2) cel inwestycyjny, przez adresowanie dopłat do osób zasiedlających nowe budynki, których realizacja zwiększa wolumen inwestycji mieszkaniowych.

Dopłaty mogą zostać udzielone, jeżeli najemca jest osobą fizyczną. W dniu złożenia wniosku o dopłaty najemca nie może być właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, lub budynku, jeżeli jego udział w przypadku zniesienia współwłasności obejmowałby co najmniej jeden lokal mieszkalny. Nie może mu również przysługiwać w całości lub w części spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny.

Poza tytułami umożliwiającymi władanie nieruchomością jako właściciel ograniczono również prawo do ubiegania się o dopłaty najemcom innych określonych rodzajowo lokali mieszkalnych (innych niż lokale objęte prawem do dopłat), a także osobom, którym przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu.

Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz >>

Dopłaty do czynszów są adresowane do gospodarstw domowych o określonym poziomie dochodów (uzależnionym od liczby osób w gospodarstwie domowym) i niedysponujących innym mieszkaniem. Wysokość dopłat zależy od kosztów budownictwa mieszkaniowego na danym terenie oraz powierzchni mieszkania (ograniczonej z kolei liczbą członków gospodarstwa domowego: im bardziej liczne gospodarstwo domowe tym wyższe dopłaty). Dopłaty mogą być stosowane w okresie nie dłuższym niż 20 lat. Dopłaty przysługujące danemu najemcy mieszkania stosuje się przez okres 15 lat. Dodatkowo co roku beneficjenci są weryfikowani, czy nadal spełniają kryteria dochodowe uprawniające do otrzymywania dopłat. W sytuacji braku spełniania kryteriów dochodowych, prawo do dopłat jest wygaszone. Możliwe jest jednak wznowienie otrzymywania dopłat.

Dopłaty mogą zostać udzielone, jeżeli średni miesięczny dochód gospodarstwa domowego nie przekracza:
1)    w przypadku gospodarstw domowych jednoosobowych – 60%,
2)    w przypadku pozostałych gospodarstw domowych – 60% zwiększonego o dodatkowe 30 punktów procentowych na każdą kolejną osobę w gospodarstwie domowym
– przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270).

Rada gminy w drodze uchwały (stanowiącej akt prawa miejscowego) określa kryteria pierwszeństwa, na podstawie których odbywa się nabór wniosków o zawarcie umowy najmu mieszkań objętych inwestycją mieszkaniową.

Ustawa zawiera przepisy regulujące zasady przyznawania i wypłacania dopłat. Środki przeznaczone na dopłaty są wypłacane ze środków Funduszu Dopłat, obsługiwanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego, na wniosek gminy.

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem art. 7, art. 8, art. 11–13 i art. 31, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.