Kiedy mieszkańcy nie głosują na wójta

Do pośredniego wyboru wójta, co jest wyjątkiem od zasady bezpośredniości, dochodzi m.in. wtedy, kiedy nikt nie kandyduje. Wtedy zamiast mieszkańców włodarza wybiera rada gminy.

Jeśli w terminie zgłoszenia kandydatów na wójta, czyli najpóźniej w 25. dniu przed dniem wyborów, nie zgłoszono żadnego kandydata lub zgłoszono tylko jednego kandydata, gminna komisja wyborcza wzywa do dokonania dodatkowych zgłoszeń przez rozplakatowanie obwieszczeń – pisze w publikacji poradniczej „Wybory samorządowe 2018. Zagadnienia praktyczne i schematy działań” Monika Augustyniak. 

Wyboru wójta dokonuje rada gminy

Wówczas termin zgłaszania kandydatów ulega z ustawy przedłużeniu o pięć dni, licząc od dnia rozplakatowania. Jeśli pomimo podjęcia tych działań nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat, wyboru wójta dokonuje rada gminy. Odbywa się to w drodze uchwały, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. De facto dochodzi wtedy do pośredniego wyboru wójta, co jest wyjątkiem od zasady bezpośredniości jego wyboru.

W sytuacji, gdy przedłużono termin zgłoszenia kandydata na wójta, i zostanie zarejestrowany tylko jeden kandydat, wybory przeprowadza się z zastrzeżeniem, że tego kandydata uważa się za wybranego, jeżeli w głosowaniu uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. 

Jeśli nie uzyskał więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, wyboru wójta dokonuje rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

Uchwała do publicznej wiadomości

Jeśli w wyborach ma być przeprowadzone głosowanie tylko na jednego kandydata, gminna komisja wyborcza stwierdza ten fakt w drodze uchwały, którą podaje do publicznej wiadomości. Regulacja ta znajdzie odpowiednie zastosowanie również w przypadku braku kandydatów.

W przypadku gdy rada gminy nie dokona wyboru wójta, prezes Rady Ministrów wyznacza na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej osobę pełniącą obowiązki wójta do końca kadencji. Premier ma na to dwa miesiące od dnia wyborów.
Ta pośrednia procedura wyboru wójta ma zapewnić – w skrajnych przypadkach braku chęci zgłoszenia się kandydatów na wójta – zapewnienie funkcjonowania obu organów gminy, stanowiącego i wykonawczego.

Autorka w opracowaniu  kompleksowo omawia zagadnienia dotyczące wyborów samorządowych – od przedstawienia podstaw prawnych i zasad ich przeprowadzania, po omówienie poszczególnych etapów wyborczych i środków zaskarżania, jakie przysługują wyborcy, w tym m.in. tworzenie obwodów głosowania oraz rejestru i spisu wyborców, protesty wyborcze i procedurę zgłaszania kandydatów na wójta, burmistrza i prezydenta miasta.