Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał w czwartek, 7 września 2023 r., wyrok w sprawie C-162/22 | Lietuvos Respublikos generalinė prokuratura.

Czytaj również: NIK krytycznie o Rządowym Programie Przeciwdziałania Korupcji>>

Tło sprawy

Litewski prokurator został odwołany ze swojego stanowiska przez litewską prokuraturę generalną. Ta kara dyscyplinarna została na niego nałożona, ponieważ miał on w sposób niezgodny z prawem dostarczyć informacje podejrzanemu i jego adwokatowi w trakcie dochodzenia. Decyzję tę podważa on przed sądami litewskimi.

Przewinienie dyscyplinarne zarzucane temu prokuratorowi zostało stwierdzone na podstawie danych zatrzymanych przez dostawców usług łączności elektronicznej. Jego zdaniem, wykorzystanie danych pozwalających ustalić źródło i odbiorcę komunikatu telefonicznego pochodzącego z telefonu stacjonarnego lub komórkowego osoby podejrzanej w sprawach dotyczących przewinień dyscyplinarnych stanowi nieuzasadnioną ingerencję w prawa podstawowe ustanowione w prawie Unii.

Czytaj też w LEX: Sygit Bogusław, Wąsik Natalia, Odpowiedzialność dyscyplinarna prokuratora w świetle aktualnego orzecznictwa sądowego >

Zwalczanie poważnych przestępstw może, zgodnie z orzecznictwem Trybunału w dziedzinie warunków dostępu do danych dotyczących łączności elektronicznej przewidzianych w dyrektywie o prywatności i łączności elektronicznej (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/58/WE z dnia 12 lipca 2002 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej, Dz.U. 2002, L 201, s. 37, dalej: dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej), uzasadniać ingerencję w prawa podstawowe ustanowione w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych UE.

W niniejszej sprawie najwyższy sąd administracyjny Litwy, rozpatrujący odwołanie, chce w istocie dowiedzieć się, czy wykorzystanie, dla celów dochodzenia w sprawie przewinień dyscyplinarnych związanych z korupcją, danych osobowych dotyczących łączności elektronicznej, które zostały zatrzymane przez dostawców usług łączności elektronicznej, i które zostały następnie udostępnione na podstawie tego środka organom właściwym do zwalczania poważnej przestępczości, jest zgodne z tą dyrektywą.

 

Sprawdź również książkę: Instrumenty antykorupcyjne w samorządzie terytorialnym >>


Dyrektywa a dochodzenia dotyczące korupcji w służbie publicznej

W wydanym w czwartek, 7 września 2023 r., wyroku Trybunał stwierdził, że wspomniana dyrektywa stoi na przeszkodzie temu, aby dane osobowe dotyczące łączności elektronicznej, które zostały zatrzymane przez dostawców usług łączności elektronicznej i które zostały następnie udostępnione organom właściwym do zwalczania poważnej przestępczości, mogły być wykorzystywane w ramach dochodzeń dotyczących korupcji w służbie publicznej.

Trybunał wskazał, że w celu zwalczania poważnej przestępczości przepisy ustawowe mogą przewidywać:

  • ukierunkowane zatrzymywanie danych o ruchu i danych dotyczących lokalizacji, którego granice zostają wyznaczone na podstawie obiektywnych i niedyskryminacyjnych przesłanek w zależności od kategorii osób, których dane dotyczą lub za pomocą kryterium geograficznego, przez okres ograniczony do tego, co ściśle niezbędne;
  • uogólnione i niezróżnicowane zatrzymywanie adresów IP przydzielonych źródłu połączenia, przez okres ograniczony do tego, co ściśle niezbędne;
  • uogólnione i niezróżnicowane zatrzymywanie danych dotyczących tożsamości cywilnej użytkowników środków łączności elektronicznej; oraz
  • posłużenie się skierowanym do dostawców usług łączności elektronicznej, w drodze decyzji właściwego organu poddanej skutecznej kontroli sądowej, nakazem szybkiego zatrzymania przez określony czas danych o ruchu i danych dotyczących lokalizacji, którymi dysponują ci dostawcy usług.

Trybunał przypomniał też, że zgodnie z zasadą proporcjonalności jedynie walka z poważną przestępczością i zapobieganie poważnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego mogą stanowić uzasadnienie poważnych ingerencji w prawa podstawowe, takich jak te, które są związane z zatrzymywaniem danych o ruchu i danych o lokalizacji. W tym względzie wyjaśnił, że w oparciu o jego orzecznictwo dotyczące celów interesu ogólnego mogących uzasadniać ograniczenie praw, zwalczanie poważnej przestępczości i zapobieganie poważnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego mają mniejsze znaczenie niż ochrona bezpieczeństwa narodowego, ale ich znaczenie jest większe niż znaczenie zwalczania przestępstw kryminalnych w ogólności.

Zdaniem Trybunału, dane o ruchu i o lokalizacji zatrzymane przez dostawców na podstawie środka przyjętego na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej dla celów zwalczania poważnej przestępczości i udostępnione właściwym organom dla celów zwalczania poważnej przestępczości nie mogą zostać następnie przekazane innym organom i wykorzystane do zwalczania przewinień dyscyplinarnych związanych z korupcją, których znaczenie jest mniejsze niż zwalczanie poważnej przestępczości.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.