Radny rady gminy Robert F.  skierował do przewodniczącego Rady Gminy pismo, w którym poinformował, że „Z dniem 17 grudnia 2019 zrzekam się mandatu radnego. Pragnę podkreślić, że wypełniając zaszczytną funkcję radnego kierowałem się w swoim działaniu treścią roty ślubowania, które złożyłem obejmując mandat". Pismo zostało przekazane do Komisarza Wyborczego w Zielonej Górze, a ten postanowieniem z 30 grudnia stwierdził wygaśniecie mandatu z powodu pisemnego zrzeczenia się mandatu.

 

Radny tłumaczy zrzeczenie aktem desperacji

Wówczas radny zreflektował się i zaskarżył postanowienie komisarza do sądu. W uzasadnieniu podniósł, że decyzję o rezygnacji podjął w momencie silnego wzburzenia i desperacji w stosunku do wójt gminy. Wskazał, że stosunek wójt do radnych jest arogancki, wręcz obraźliwy.  Zaznaczył, że wymaga ona od radnych absolutnego poddaństwa i poparcia w stosunku do swoich decyzji. Nie liczy się z odmiennym zdaniem inaczej myślących radnych.  Ponadto uzasadnił, że po ukazaniu się w prasie decyzji o jego rezygnacji, otrzymał dużo telefonów z prośbą o wycofanie rezygnacji.

Czytaj w LEX: Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego >

Tylko do wydania postanowienia

W odpowiedzi na skargę komisarz wyborczy wskazał, że zrzeczenie się mandatu jest czynnością będącą wyrazem woli radnego (oświadczeniem woli). Przepisy Kodeksu Wyborczego nie zawierają regulacji pozwalających odwołać oświadczenie woli, ale nie zawierają także przepisu, który by tego wyraźnie zabraniał.

Czytaj w LEX: Uprawnienia kontrolne radnych samorządowych >

Organ wskazał, że ustawodawca nadał oświadczeniom woli radnego o "rezygnacji" z mandatu charakter czynności jednostronnych niewymagających dla swej skuteczności zgody ich adresata. Skoro przyznał radnemu prawo swobodnego decydowania o zrzeczeniu się mandatu, to w tej wolności powinno się mieścić również prawo do cofnięcia takiego oświadczenia. Z takiej jednak możliwości radny mógł skorzystać tylko do chwili wydania przez Komisarza Wyborczego postanowienia stwierdzającego wygaśnięcie mandatu. Postanowienie komisarza potwierdza tylko złożenie oświadczenia woli o zrzeczeniu się mandatu, dopełnia stan faktyczny.

Czytaj też: Mandat radnego wybranego do parlamentu wygasa i nie można go odzyskać

Ściśle określone przypadku wygaśnięcia mandatu

Stanowisko komisarza wyborczego potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalając skargę.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 383 § 1 Kodeksu Wyborczego wygaśnięcie mandatu radnego następuje w przypadku:

  1. śmierci;
  2. utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów;
  3. odmowy złożenia ślubowania;
  4. pisemnego zrzeczenia się mandatu;
  5. naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności;
  6. wyboru wójta, na posła na Sejm, senatora albo posła do Parlamentu Europejskiego;
  7. niezłożenia w terminach określonych w odrębnych przepisach oświadczenia o swoim stanie majątkowym.

Z kolei art. 383 § 2a K.w. normuje, że wygaśnięcie mandatu radnego z dniem wystąpienia przyczyny, o której mowa w § 1 pkt 4 stwierdza komisarz wyborczy, w drodze postanowienia, w terminie 14 dnia od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.

Czytaj w LEX: Wygaśnięcie mandatu radnego wskutek utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów >

Sąd uzasadnił, że kategoryczne brzmienie przepisów związanych z wygaśnięciem mandatu radnego pozwala na przyjęcie, że zrzeczenie się mandatu ma charakter szczególny. Mandat wygasa z chwilą się zrzeczenia, a postanowienie komisarza wyborczego potwierdza tylko zaistniały stan.

Czytaj w LEX: Wygaśnięcie mandatu radnego wskutek zrzeczenia się mandatu >

Wzburzenie to nie szczególne okoliczności

Sąd podniósł, że ewentualne cofnięcie oświadczenia woli o zrzeczeniu się mandatu nie może być swobodne, może mieć miejsce tylko w sytuacjach szczególnych i tylko przed podjęciem postanowienia stwierdzającego wygaśniecie mandatu

Ocena, czy wystąpiły szczególne okoliczności, uzasadniające – z uwagi na poważną wadę oświadczenia woli – dopuszczalność jego cofnięcia, należy do organu stanowiącego (komisarz wyborczy), który posiłkowo powinien kierować się przepisami kodeksu cywilnego

W tej sprawie skarżący przed podjęciem postanowienia stwierdzającego wygaśniecie mandatu nie cofnął swojego oświadczenia o zrzeczeniu się mandatu radnego.

Sąd przypomniał, że skarżący wskazał, że decyzję o zrzeczeniu się mandatu podjął w momencie silnego wzburzenia i desperacji.

Zdaniem sądu waga zrzeczenia się mandatu wymaga namysłu radnego nad swoimi decyzjami. Nawet przyjmując, iż radny do końca nie przewidywał konsekwencji swojego oświadczenia, nie można uznać, iż wola jego została zachwiana, czy też został wprowadzony w błąd. Radny, jako reprezentant społeczności lokalnej powinien zdawać sobie sprawę z wagi złożonego oświadczenia.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 25 marca 2020 r. sygn. II SA/Go 7/20

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.