RPO: Brak transmisji obrad narusza przepisy o jawności działania władz gminy

Rada Miejska w Bobowej przez ponad rok nie transmitowała sesji. Rzecznik praw obywatelskich zwrócił uwagę, że takie działanie to poważne naruszenie art. 61 Konstytucji, gwarantującego prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy. Przypomniał wojewodzie małopolskiemu, że zapewnienie przestrzegania przepisów jest obowiązkiem wojewody jako organu nadzoru.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął wniosek w sprawie prawa dostępu do informacji publicznej oraz zasady jawności działania organów władzy publicznej przez Radę Miejską w Bobowej. Z wniosku wynikało, że rada miejska uchybiła obowiązkowi zapewnienia transmisji swej sesji.

W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika w tej sprawie burmistrz Bobowej potwierdził, że od marca 2020 r. do maja 2021 r. sesje nie były ani transmitowane, ani archiwizowane przy wykorzystaniu nagrań audiowizualnych. Jedyny dostępny publicznie rodzaj zapisu przebiegu sesji stanowią protokoły. 

Burmistrz powołał się na pismo wojewody małopolskiego z 25 marca 2020 r., w którym zaaprobował on tego rodzaju praktykę. Miał napisać, że nie będzie podejmował działań w trybie nadzoru „ze względu na niepełną transmisję względnie w ogóle ze względu na brak transmisji tak przeprowadzonych”.

Pod pretekstem walki z COVID-19 rady gmin ograniczają jawność działania>>
 

Przepis „cowidowy” nie wyłącza przepisów dotyczących jawności

Rzecznik zwrócił się do wojewody o wyjaśnienie podstawy prawnej i charakteru pisma do burmistrza. Pyta też, czy podtrzymuje on stanowisko wyrażone w tym piśmie.

Stanisław Trociuk zastępca RPO przypomina, że niezapewnienie transmisji z obrad rady gminy przez ponad rok stanowi poważne uchybienie przepisom dotyczących jawności działania organów gminy. Stoi zwłaszcza w wyraźnej sprzeczności z obowiązkiem z art. 20 ust. 1b ustawy  o samorządzie gminnym.

Przepis art. 15zzx wprowadzony ustawą „kowidową” z 31 marca 2020 nie wyłącza przepisów dotyczących jawności działania organów gminy. Stanowisko takie potwierdza najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którym przepis pozwalający na obradowanie w trybie zdalnym należy wykładać, mając na uwadze przepisy:

• art. 11b ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 18 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej w zakresie jawności sesji, 
• art. 14 w zakresie głosowania, w tym konieczność zapewnienia głosowania imiennego, 
• art. 20 w zakresie transmitowania i utrwalania obrad,
• art. 24  w zakresie aktywnego udziału radnego w pracach rady. 

Wojewoda jako organ nadzoru powinien interweniować

Rzecznik wskazał w piśmie, że stosowania tych przepisów ustawodawca nie ograniczył wprost, w związku z czym mieszkańcy powinni mieć zapewniony dostęp do transmisji obrad niezależnie od zdalnego trybu ich odbywania. 

Zapewnienie przestrzegania tych przepisów z uwzględnieniem wskazanej powyżej wykładni jest obowiązkiem wojewody jako organu nadzoru.

Tak istotne i długotrwałe uchybienie obowiązkowi jawności i zapewnienia transmisji można uznać za poważne naruszenie art. 61 Konstytucji. Uchybienie to wypełnia też przesłankę sprzeczności z prawem, o której mowa w art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, jako poważne naruszenie przepisów proceduralnych.