Zasada (1) kompetencji
 

Uchwałę organu jednostki samorządu terytorialnego [j.s.t.] może zmienić organ, który ją uchwalił, lub organ, który przejął jego kompetencję (właściwość), inną uchwałą na podstawie tego samego, nadal obowiązującego przepisu upoważniającego.

Zasada (2) formy
 

Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908) (ZTP) zmiany uchwały dokonujemy:

  1. uchwałą zmieniającą, zawierającą wyłącznie przepisy wprowadzające zmiany do jednej lub kilku uchwał. Szczególną formą uchwały zmieniającej jest uchwała uchylająca inną uchwałę w całości;
  2. przepisem zmieniającym zamieszczonym w innej uchwale.W uchwale regulującej określony zakres spraw możemy zawrzeć przepisy zmieniające normy zawarte w innych obowiązujących uchwałach, powiązanych z tymi nowymi regulacjami.

            Zastosowanie pierwszej lub drugiej formy najczęściej nie jest kwestią wyboru, lecz konsekwencją określonego stanu prawnego oraz zakresu wprowadzanych zmian.

 

Zasada (3) sygnalizacji przepisów zmieniających
 

Tytuł uchwały zmieniającej formułuje się na zasadach ogólnych, z tym że przedmiot uchwały określa się przez użycie zwrotu:

„w sprawie zmiany uchwały w sprawie ...”

lub w sposób brzmiący poprawniej gramatycznie:

„zmieniająca uchwałę w sprawie ...”.

Jeżeli uchwała zawiera przepisy zmieniające przepisy w więcej niż jednej uchwale, przedmiot tej uchwały określamy:

„zmieniająca uchwałę w sprawie ... i uchwałę w sprawie ...”.

Gdyby wskazanie w ten sposób wszystkich uchwał zmienianych jedną uchwałą powodowało, że tytuł tej uchwały stałby się zbyt długi i przez to nieczytelny, można sformułować go przy użyciu zwrotu:

„zmieniająca uchwałę w sprawie ... (określamy przedmiot podstawowej uchwały nowelizowanej) oraz niektóre inne uchwały”

albo przy użyciu zupełnie ogólnego zwrotu:

„zmieniająca uchwały w sprawie ... (określamy wspólny przedmiot uchwał zmienianych)” .

W odnośniku do tytułu (przy określeniu przedmiotu) uchwały zmieniającej podaje się tytuły wszystkich zmienianych uchwał oraz (o ile zostały ogłoszone) oznaczenia dzienników urzędowych, w których zostały ogłoszone te uchwały i ich zmiany.

 

Zasada (4) zmiany tekstu pierwotnego
 

Zmieniamy zawsze pierwotny tekst uchwały, a jeżeli wprowadzono do niego zmiany – zmieniamy tekst pierwotny uchwały z uwzględnieniem wprowadzonych zmian.

W przypadku, gdy uchwalono tekst jednolity uchwały, przyjmujemy, że jest on tekstem pierwotnym uchwały.

 

Zasada (5) niezmienności przepisów zmieniających
 

Nie nowelizuje (nie zmienia) się przepisów zmieniających inną uchwałę. Zasada ta, uzupełniająca do Zasady zmiany tekstu pierwotnego, została sformułowana w § 91 ust. 1 ZTP. Analiza jej prowadzi do prostego, logicznego wniosku, że w praktyce przepisów zmieniających nie da się znowelizować (a przynajmniej nie ma sensu tego robić), gdyż z chwilą wejścia w życie przestają one samodzielnie funkcjonować w obrocie prawnym. Zostają niejako „inkorporowane” przez uchwałę pierwotną i funkcjonują wyłącznie jako jej fragment.

Przepisy zmieniające możemy zmienić tylko w przypadku konieczności wyeliminowania w nich rażącego błędu i tylko wtedy, gdy:

  1. istnieje możliwość dokonania tych zmian w okresie vacatio legis tych przepisów, tzn. gdy jeszcze nie weszły w życie;
  2. przepisy nowelizujące uchwałę zmieniającą wejdą w życie najpóźniej w dniu wejścia w życie uchwały zawierającej przepisy zmieniające.

 

Zasada (6) spójności
 

Jeżeli liczba wprowadzanych w uchwale zmian będzie utrudniała korzystanie z uchwały albo narusza konstrukcję lub spójność zmienianej uchwały, należy uchwalić nową uchwałę lub wydać (uchwalić) jej tekst jednolity.

 

Zasada (7) jednej regulacji  
 

W przypadku uchwalenia nowej uchwały bezwzględnie zamieszcza się w niej przepis uchylający poprzednią uchwałę regulującą ten sam zakres spraw.

Zmiana uchwały (przepisu) powinna być tak dokonana, aby nie było wątpliwości, że przepis w dawnym brzmieniu przestał obowiązywać, nowy zaś wszedł w życie.

 

Zasada (8) jednej uchwały
 

Uchwałą zmieniającą powinno się dokonywać zmian tylko w jednej uchwale.

Odstąpienie od tej zasady dopuszczalne jest w przypadku, gdy między zmienianymi uchwałami występują związki tematyczne lub do zrealizowania zamysłu prawodawcy niezbędne jest jednoczesne dokonanie zmian w kilku uchwałach.


Częste odstępstwa od tej zasady serwuje nam ustawodawca, wprowadzając jednoczesne zmiany w wielu ustawach, w celu zreformowania określonych obszarów życia społecznego. Na przykład dobrze znana nam reforma samorządowa z 1990 r. przywracająca samorząd terytorialny na szczeblu gminy oraz w 2000 r. – w przypadku powołania samorządu na szczeblu powiatu i województwa.
 

Jeżeli w jednej uchwale zmieniającej nowelizuje się kilka uchwał, zmianę każdej z tych uchwał ujmuje się w odrębny paragraf.


Zasada (9) spójnej treści
 

W uchwale zmieniającej nie zamieszcza się przepisów regulujących sprawy nieobjęte zakresem unormowania uchwały zmienianej.
 

Przepisy merytoryczne uchwały zmieniającej powinny zawierać jedynie przepisy uchylające, przepisy zastępujące lub przepisy dodawane do uchwały zmienianej, a w razie potrzeby – także przepisy przejściowe i dostosowujące, konieczne ze względu na dokonaną nowelizację.
 

Tylko wyjątkowo w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli pozwoli to na wyeliminowanie luki wynikającej z regulacji zawartych w innych uchwałach, w uchwale zmieniającej można zamieścić przepisy, które regulują sprawy wykraczające poza zakres unormowania uchwały zmienianej.
 

Przepisy zmieniające zamieszcza się bezpośrednio przed przepisami przejściowymi, dostosowującymi i końcowymi. Jeżeli uchwała zawiera kilka przepisów zmieniających (np. dokonuje zmian w kilku uchwałach) oraz zawiera jednostki systematyzacyjne wyższego rzędu, wydzielamy je we wspólny rozdział zatytułowany „Zmiany w przepisach obowiązujących”.

 

Zasada (10) pełnego brzmienia
 

Każda zmieniana jednostka redakcyjna (paragraf) uchwały powinna być przytoczona w przepisie zmieniającym w nowym, pełnym brzmieniu, choćby zmieniano (wykreślano lub dodawano) w nim tylko jeden wyraz.
 

W przypadku, jeżeli paragrafy uchwały są podzielone na jednostki systematyzacyjne niższego stopnia, wyjątkowo można poprzestać na przytoczeniu pełnego nowego brzmienia tylko zmienianych jednostek.
 

Zastąpienie (zmiana) wielokrotnie użytego (w wielu przepisach) w uchwale tego samego określenia innym określeniem, możemy dokonać przepisem zmieniającym sformułowanym w następujący sposób: „Użyte w uchwale ... (tytuł uchwały zmienianej), w różnej liczbie i przypadku, wyrazy „... (wyrazy zmieniane)” zastępuje się użytymi w odpowiedniej liczbie i przypadku wyrazami „... (wyrazy zmienione)”.

 

Zasada (11) kontynuacji oznaczenia jednostek systematyzacyjnych
 

Jeżeli do zmienianej uchwały dodaje się nowy paragraf (jednostkę redakcyjną), nie zmienia się dotychczasowej numeracji pozostałych jednostek. W przypadku dodania jednostki redakcyjnej, nadaje jej się ten sam numer, który posiada jednostka systematyzacyjna bezpośrednio przed nią oraz oznacza dodatkowo małą literą alfabetu łacińskiego, z wyłączeniem liter właściwych tylko językowi polskiemu (ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ż, ź), z zachowaniem ciągłości alfabetycznej:

„Po § X dodaje się § Xa w brzmieniu: „§ Xa. ... (treść przepisu)”.
 

W razie wyczerpania się liter, dodawane jednostki redakcyjne niższego stopnia oznacza się dwuliterowo, a następnie wieloliterowo, dopisując do oznaczenia najpierw pierwszą, a następnie kolejne litery alfabetu łacińskiego (Xa, Xb, (...), Xz, Xza, (...), Xzz, Xzza).
 

Zasadę tę stosuje się odpowiednio, gdy w obrębie paragrafu dodaje się nowy ustęp, w obrębie ustępu nowy punkt albo w obrębie punktu nową literę. Na przykład:

„W § X po ust. Y dodaje się ust. Ya w brzmieniu: „Ya. ... (treść przepisu)”.

Gdy kolejną jednostkę redakcyjną niższego stopnia dodaje się na końcu paragrafu, ustępu, punktu albo litery, oznacza się ją odpowiednią, kolejną cyfrą arabską lub literą alfabetu łacińskiego bez dodatkowego oznaczenia literowego.

           
Przykładowy zapis przepisu zmieniającego, dodającego punkt do ustępu zawierającego sześciopunktowe wyliczenie:

„W § 4 w ust. 3 dodaje się pkt 7 w brzmieniu: „7) ... (treść przepisu)”.

            Przed oznaczeniem każdej kolejnej jednostki redakcyjnej należy wpisać przyimek „w”.

            Zasada niezmienności oznaczenia jednostek systematyzacyjnych dotyczy także sytuacji, gdy zmiany polegają na skreśleniu określonych jednostek systematyzacyjnych.

 

Zasada (12) niezmienności systematyzacji jednostek redakcyjnych uchwały
 

Systematyzacji jednostek redakcyjnych uchwały zmieniającej dokonuje się na identycznych zasadach jak w uchwale zmienianej.
 

Zmiany dokonywane uchwałą zmieniającą ujmuje się w jeden paragraf tej uchwały, a każdą zmianę nowelizującą poszczególne paragrafy uchwały zmienianej oznacza się kolejnym punktem. Jeżeli w jednym paragrafie uchwały zmienianej odrębnie wprowadza się zmiany w jego poszczególnych jednostkach redakcyjnych niższego stopnia, każdą z tych zmian oznacza się odpowiednią literą itd. Na przykład:

 

Uchwała Nr .../.../...

Rady Gminy ...

z dnia ...

zmieniająca uchwałę w sprawie utrzymaniu porządku i czystości na terenie Gminy oraz uchwałę w sprawie ...

 

Na podstawie ...

 

§ 1. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia w sprawie utrzymania porządku i czystości na terenie gminy (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) wprowadza się następujące zmiany:

1)     ...;

2)     …:

a)      …,

b)      …;

3)     … .

§ 2. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) § 3 skreśla się.

§ 3. 1. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa ...

2. Uchwała podlega podaniu do publicznej wiadomości poprzez rozplakatowanie na tablicach ogłoszeń w Urzędzie Gminy ..., a także poprzez zamieszczenie jej treści na stronie internetowej Urzędu Gminy.

Przewodniczący Rady

…

 

Zasada (13) symetrii ogłoszenia
 

Uchwała zmieniająca oraz uchwała zawierająca przepisy zmieniające podlega identycznym zasadom ogłaszania jak uchwała zmieniana.      
 

Jeżeli uchwała zmieniana była ogłoszona w wojewódzkim dzienniku urzędowym, bezwzględnie należy ogłaszać w nim każdą uchwałę wprowadzającą do niej zmiany, a także uchwałę uchylającą.

 

Zasada (14) trzech zmian
 

Istnieją trzy podstawowe sposoby redagowania przepisów zmieniających:

1. [Uchylenie przepisu] Przepisowi uchylającemu tylko jeden przepis uchwały nadaje się brzmienie:

„W uchwale ... (tytuł uchwały wraz z podaniem oznaczenia dzienników urzędowych, w których uchwała i jej zmiany zostały ogłoszone) uchyla się § ...”. Na przykład:

§ X. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) uchyla się § X.

lub

§ X. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) § X skreśla się.

 

2. [Dodanie przepisu] Przepisowi wprowadzającemu nowy przepis do innej uchwały nadaje się brzmienie:

„W uchwale ... (tytuł uchwały wraz z podaniem oznaczenia dzienników urzędowych, w których uchwała i jej zmiany zostały ogłoszone) po § X dodaje się § Xa w brzmieniu „Xa. ...”. Na przykład:

            § X. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) po § X dodaje się § Xa w brzmieniu: „§ Xa. ...”.

 

3. [Z(a)miana przepisu] Przepisowi z(a)mieniającemu treść przepisu innej uchwały nadaje się brzmienie:

„W uchwale ... (tytuł uchwały wraz z podaniem oznaczenia dzienników urzędowych, w których uchwała i jej zmiany zostały ogłoszone) § ... otrzymuje brzmienie: ...”. Na przykład:

            § X. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) § X otrzymuje brzmienie: „§ X. ...”.

 

* * *

            Opierając się na przedstawionych wyżej zasadach oraz analizując sposoby dokonywania zmian przepisów ustawowych, które w naturalny sposób powinny być wzorcowe, możemy wyodrębnić siedem klasycznych, bardzo prostych technik dokonywania zmiany przepisów prawa. Każdą z technik można przedstawić w postaci schematu ułatwiającego w praktyce redagowanie tych przepisów.

Zmiany więcej niż jednego przepisu określonej uchwały ujmujemy w jeden paragraf zawierający wstęp do wyliczenia oraz wyliczenie.
 

Poniżej prezentujemy przykład jednostki redakcyjnej zawierającej wstęp do wyliczenia oraz wyliczenie składające się z 7 punktów, wariantów możliwych do zastosowania przy zmianie klasycznych jednostek systematyzacyjnych uchwały:

 

            § X. W uchwale Nr .../.../... Rady Gminy ... z dnia ... w sprawie ... (Dz. Urz. Woj. ... Nr ..., poz. ...) wprowadza się następujące zmiany:

 

1) użyte w uchwale w różnej liczbie i przypadku wyrazy (np.) „Rada Gminy” zastępuje się użytymi w odpowiedniej liczbie i przypadku wyrazami (np.) „Wójt Gminy”;

 

lub (II wersja)

 

1) użyte w § A w ust. 2 i 4, w § B, w § C w ust. 2 w pkt 2 w różnej liczbie i przypadku wyrazy (np.) „Rada Gminy” zastępuje się użytymi w odpowiedniej liczbie i przypadku wyrazami (np.) „Wójt Gminy”;

 

Popularność drugiej wersji przepisu będzie z pewnością odwrotnie proporcjonalna do liczby przepisów ulegających zmianie, które trzeba wskazać. Jednak z punktu widzenia poprawnej legislacji stosowanie tej wersji jest bardziej wskazane.

 

2) § D skreśla się;

 

3) § E otrzymuje brzmienie: „§ E. ...”;

 

4) po § F dodaje się § Fa w brzmieniu: „§ Fa. ...”;

 

5) w § G ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. ...”;

 

6) w § H:

a) ust. 2 skreśla się,

b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu „3a. ...”;

 

7) w § I po ust. 2 pkt 4 (ostatnim) kropkę zamienia się średnikiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu: „5) ...”;