W Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zapadła we wtorek 22 października br. uchwała 7 sędziów, która jest sprzeczna z uchwałami "siódemki" Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.
Według Izby Cywilnej, zajmującej się podobną sprawą, sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu (sygnatura akt III CZP 60/17).
Zaniedbanie szpitala
Problem analizowany teraz przez sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych wyłonił się na tle sprawy rodziny Beaty i Bartosza P., dotyczącej mężczyzny, który dostał udaru i szpital nie udzielił mu pomocy. Człowiek był młody, dwa lata po ślubie, miał 2-letniego syna. Na skutek zaniechania lekarskiego i błędu medycznego powód stał się niezdolny do samodzielnego życia. Ze światem zewnętrznym komunikował się tylko poprzez mrugnięcie powiekami i gałkami ocznymi. Ruszał tylko dwoma palcami ręki.
Czytaj: SN: żona po rozwodzie to nie członek rodziny, jeśli nie było więzi>>
Jego pełnomocnik wniósł do sądu powództwo o zadośćuczynienie i odszkodowanie od szpitala i ZUS. Poszkodowany otrzymał rentę i odszkodowanie za skutki czynu niedozwolonego, natomiast żonie i synowi sąd odmówił przyznania zadośćuczynienia za cierpienie spowodowane chorobą członka rodziny (na podstawie art. 23 i 24 kc oraz art. 448 kc).
Skarga kasacyjna w tej sprawie została oddalona przez Izbę Cywilną SN. Wobec tego prokurator generalny złożył skargę nadzwyczajną.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Dopuszczalność przyznania zadośćuczynienia osobom bliskim poszkodowanemu na skutek zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi osoba trzecia >
Pytanie do 7 sędziów
Zagadnienie prawne, którym zajmowało się sędziowie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych składało się z trzech pytań:
- czy skarga nadzwyczajna jest dopuszczalna i zależna od uprzedniego wyczerpania możliwości skorzystania z kasacji lub skargi na stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia?
- czy najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, który w wyniku czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne z tytułu naruszenia ich własnego dobra osobistego?
- czy roszczenie takie przysługuje rozwiedzionym małżonkom?
Prokuratoria Generalna reprezentowana przez radcę Małgorzatę Sieńko stanęła na stanowisku, że zadośćuczynienie najbliższej rodzinie nie należy się, gdyż utrata więzi rodzinnej nie należy do katalogu dóbr osobistych. Nie wniesienie skargi o stwierdzeniu niezgodności z prawem orzeczenia czy oddalenie skargi kasacyjnej nie blokuje wniesienia skargi nadzwyczajnej - dodała radca Prokuratorii Generalnej.
Prokurator Krajowy także uznał, że skarga nadzwyczajna nie zależy od wykorzystania innych środków nadzwyczajnych zaskarżenia, takich jak np. skarga na stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia. Do prokuratury wpłynęło już 5,5 tys. wniosków o wniesienie skargi nadzwyczajnej, wobec tego strony mogą stracić możliwość skorzystania z nadzwyczajnych środków zaskarżenia, takich jak stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia, gdyż termin na wniesienie jest krótki i liczy dwa lata.
SN: zadośćuczynienie żonie nie należy się
Jak podkreślił w uzasadnieniu Sąd Najwyższy, więzi rodzinne nie są dobrami osobistymi, dlatego "nie podlegają ochronie środkami służącymi ochronie dóbr osobistych".
- Naruszenie, a nawet zerwanie więzi, nie rodzi żadnych roszczeń z zakresu dóbr osobistych - tłumaczył prof. sędzia Paweł Książek powołując się na wykładnię historyczną i systemową. - Jeśli nawet więzi między rodzicami a dziećmi, więzi między małżonkami zostaną naruszone przez jedną ze stron to nie można z tego wywodzić roszczeń z tytułu dóbr osobistych - powiedział w uzasadnieniu decyzji sędzia SN Paweł Książek.
Co do dopuszczalności skargi nadzwyczajnej SN stwierdził: ochrona demokratycznego państwa prawnego zawarta w Konstytucji RP nie pozwala na kreowanie prawa deliktowego przez sąd. Taka kwestia wymaga interwencji ustawodawcy. SN nie udzielił odpowiedzi na pierwsze pytanie, gdyż wychodzi ono poza zakres skargi nadzwyczajnej.
OPINIA
- Sprawa zadośćuczynienia dla rodzin poszkodowanych czynem niedozwolonym skomplikowała się. Uchwała Izby Kontroli Nadzwyczajnej z 22 października br. jest przychylna dla zakładów ubezpieczeniowych, ale będzie wymagała wyjaśnienia także w uchwale podjętej przez pełny skład dwóch Izb SN: Cywilnej i Kontroli - powiedziała radca prawny Jolanta Budzowska. - Izba Kontroli Nadzwyczajnej nie powinna tak głęboko ingerować w prawo materialne, ale spokojna jestem, że utrzyma się linia orzecznicza Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych, które potwierdzono uchwałą z 27 marca 2018 roku. Choć sądy powszechne mogą być zdezorientowane.
Sygnatura akt I NSNZP 2/19, uchwała 7 sędziów z 22 października 2019 r.
Cena promocyjna: 96.75 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł