W opinii prawników zmiana definicji nie zmieni zasadniczo całego orzecznictwa w tych sprawach. Tu duża rola policji i prokuratury. Jeżeli prokuratura bądź policja nie będzie miała dowodów na przemoc, groźbę bezprawną czy podstęp, będzie sprawdzała, czy do obcowania nie doprowadzono mimo braku zgody w jakikolwiek inny możliwy sposób, a więc i bez znamion zastosowania przemocy, gróźb czy podstępu.

W każdym wypadku zgłoszenia zgwałcenia i oskarżenia sąd musi badać wiarygodność zeznań sprawcy i pokrzywdzonej. Tu działa słowo przeciwko słowu. Tak też się zdarzyło w jednym z ostatnich wyroków wydanych przez Sąd Najwyższy w sprawie zgwałcenia przez męża, tyle że byli świadkowie przemocy fizycznej.

 

Gwałt na żonie i znęcanie

Marian P. został oskarżony o doprowadzenie swojej żony do obcowania płciowego poprzez to, że zastosował wobec niej przemoc w postaci zadawania jej licznych obrażeń po całym ciele. Kobieta doznała obrażeń w postaci zasinień w obrębie całego ciała w tym okolic oczodołowych, uszu, ramion przedramienia i barków, które naruszyły czynności narządów jej ciała.  

Jak ustalił sąd, mąż bił żonę wielokrotnie i wymuszał stosunki seksualne pod wpływem groźby.

Sąd I instancji (Sąd Rejonowy w Grójcu) skazał mężczyznę na karę czterech lat i trzech miesięcy pozbawienia wolności. Uznał również Mariana P. za winnego znęcania się fizycznego i psychicznego nad żoną (art. 207 kodeksu karnego). Sąd orzekł wobec niego także zakaz zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość nie mniejszą niż 50 metrów przez okres siedmiu lat z "wyłączeniem budynków sądów i prokuratur w sytuacji braku możliwości zachowania wyżej wskazanej odległości ze względu na kubaturę pomieszczeń tych budynków”.

Sąd zasądził również od sprawcy na rzecz pokrzywdzonej nawiązkę w kwocie 10 tysięcy złotych. Po rozpoznaniu apelacji wniesionych od tego wyroku przez oskarżyciela publicznego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcę, Sąd Okręgowy w Radomiu 12 marca 2024 r. zmienił kwalifikację prawną wyroku. Obrońca skazanego złożył kasację od wyroku Sądu Rejonowego w Grójcu, gdyż uznał, że sąd nienależycie ustosunkował się do podniesionych zarzutów. Katarzyna Głowacz, zastępca prokuratora rejonowego w Grójcu, w pisemnej odpowiedzi na tę kasację wniosła o jej oddalenie.

Zobacz w LEX:  Prawo karne materialne w praktyce. Co musisz wiedzieć w 2025 roku? > >

 

Subiektywna ocena zeznań przez sędziego

Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście niezasadna. W kasacji między zarzucono, iż Sąd Okręgowy w Radomiu, przeprowadzając kontrolę odwoławczą, naruszył przepis art. 7 k.p.k., który określa zasadę swobodnej oceny dowodów. Sędzia sprawozdawca Wiesław Kozielewicz przypomniał, że przepisy polskiej procedury karnej nie zawierają katalogu reguł oceny wiarygodności dowodu, w tym zeznań świadków. Stwierdził, że dużą rolę przy dokonywaniu oceny odgrywa element subiektywnej oceny sędziego. W wyroku z 3 kwietnia 1935 r., sygn. akt I K 138/35, Sąd Najwyższy zauważył, że sąd oceniając wiarygodność zeznań świadka, opiera się na bezpośrednim wrażeniu, jakie wywiera nań osoba świadka, jego zachowanie się i sposób składania zeznań.

Z przeprowadzonych badań wynika, że każdy sędzia ma własny, indywidualny zbiór kryteriów, które wykorzystuje przy ocenie wiarygodności zeznań. Wskazuje się, iż sędziowie prawdopodobnie nie są w pełni świadomi czynników, które istotnie wpływają na dokonywanie oceny wartości dowodowej zeznań.

Jasne jest przy tym, iż istniejąca swoboda sędziowska w zakresie dokonywania oceny dowodów nie może być dowolnością w odrzucaniu lub uznawaniu dowodów za wiarygodne. Sąd powinien wykazać, że u podstaw takiej decyzji legły racjonalne przesłanki i ocena ta zgodna jest z dyrektywami zawartymi w art. 7 k.p.k.

Czytaj także w LEX:  Nowa definicja zgwałcenia – konsekwencje praktyczne > >

 

Wolność seksualna żony

Sąd Najwyższy stwierdził, że przeprowadzona przez Sąd Okręgowy w Radomiu analiza dowodzi, iż Sąd Rejonowy w Grójcu przeprowadził wszystkie niezbędne i dostępne dowody. Dotyczy to dowodów z zeznań: pokrzywdzonej, rodziców pokrzywdzonej, sąsiadów, opinii biegłej psycholog.

Wskazać należy, że w przypadku zgwałcenia małżonka, tak jak w przypadku innych zgwałceń, przedmiotem ochrony jest wolność seksualna ofiary i jej prawo do podejmowania suwerennych decyzji w zakresie swego życia płciowego. Ale gdy drugi małżonek wymusza realizację obowiązku małżeńskiego siłą, groźbą lub podstępem, to popełnia przestępstwo zgwałcenia.

Postanowienie Izby Karnej SN z 29 października 2024 r., sygnatura akt II KK 422/24

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.