Katedra Prawa Międzynarodowego i Prawa UE w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego zorganizowała wykład dotyczący raportu Komisji Europejskiej na temat praworządności w państwach członkowskich UE w aktualnym kontekście politycznym i prawnym.

Raport poświęcony jest sytuacji we wszystkich krajach Unii Europejskiej. W przypadku Polski Komisja powtarza te zarzuty, na które zwracała uwagę już wcześniej.

Czytaj: TK: Prawo traktatowe Unii Europejskiej jest sprzeczne z Konstytucją RP>

Komisja informuje, że „reformy polskiego wymiaru sprawiedliwości, w tym nowe rozwiązania, nadal budzą poważne obawy”.

Reformy przeprowadzane od 2015 r. zwiększyły wpływ władzy wykonawczej i ustawodawczej na wymiar sprawiedliwości ze szkodą dla niezawisłości sędziów i skłonił Komisję do wszczęcia procedury na podstawie art. 7 ust. 1 TUE, która nadal jest w toku. W kwietniu 2021 r. Komisja skierowała sprawę przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości w związku z ustawą o sądownictwie, która podważa niezawisłość sędziów i jest niezgodna z prawem UE. W lipcu 2021 r. TSUE zarządził w tej sprawie środki tymczasowe. Tego samego dnia Trybunał Konstytucyjny uznał, że zarządzone przez Trybunał Sprawiedliwości środki tymczasowe w obszarze sądownictwa są niezgodne z polską konstytucją.

Czytaj także: Sędziowie TK w stanie spoczynku: Niezgodny z konstytucją wyrok w sprawie unijnego prawa>>

- Komisja Europejska jasno stwierdziła, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie wyższości polskiej Konstytucji nad Traktatami - nie pozostanie bez odpowiedzi. Trybunał dał sygnał , że wyroków TSUE można nie respektować - wyjaśniał radca  Szyndlauer.

Jaka może być reakcja UE

Polska podważyła podstawową zasadę Unii Europejskiej, jaką jest praworządność, dlatego Komisja tak ostro reaguje na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Rozwiązać problem rzekomej sprzeczności postanowień Traktatów z Konstytucją można w sposób trojaki: zmienić konstytucję, zmienić traktaty a także - wyjść z Unii Europejskiej.

Podstawowe narzędzia, które może zastosować Komisja w tej sytuacji, to:

  • sankcje finansowe, w tym nie zatwierdzanie planu odbudowy ( połączenie praworządności z funduszami unijnymi)
  • zastosowanie art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej  jako "bomba atomowa" z opóźnionym zapłonem (Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatów dla tego państwa członkowskiego, łącznie z prawem do głosowania przedstawiciela rządu tego państwa w Radzie. Rada uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych).
  • podjęcie dialogu

- Żadna z tych możliwości nie jest pewna. Może Trybunał Konstytucyjny powinien wydać wyrok zmieniający linię orzeczniczą - mówił radca Szyndlauer.

Sądownictwo w innych państwach

Niepokojąca sytuacja w sądownictwie wystąpiła w Rumunii, na Malcie i w Hiszpanii, ale tylko Węgry i Polska próbują pozbawić sądownictwo pozbawić immanentnej cechy niezależności. W tym obszarze sytuacja w Polsce i na Węgrzech jest najgorsza.

Raport Komisji nie ma mocy prawnej, to stanowisko Komisji o charakterze analitycznym. Pośrednio wpływa na proces decyzyjny, np. ma wpływ na konkretne głosowania w Parlamencie Europejskim. Ponadto to jest miękkie oddziaływanie na państwa europejskie. Gdy sytuacja zaczyna być zła w danym obszarze, to raport ma na celu zawstydzenie rządu danego państwa. A także, aby opozycja reagowała odpowiednio - dodał radca Komisji.

 

.