Sąd Okręgowy w Krakowie przedstawił do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, czy w sprawie o roszczenia alimentacyjne, w której powodem jest dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej, pełnomocnikiem powoda może być przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego. Sąd Najwyższy 8 kwietnia 2025 r. postanowił jednak odmówić podjęcia uchwały.
Powództwo przeciwko rodzicom
Problem powstał na tle powództwa o alimenty, które złożył dyrektor MOPS w Krakowie na rzecz chłopca przeciwko obojgu rodziców.
Dyrektor legitymował się pełnomocnictwem do reprezentowania powoda przed sądem. Ale w związku z tak udzielonym pełnomocnictwem pojawiła się wątpliwość sądu okręgowego, czy pracownik miejskiego ośrodka pomocy społecznej może być uważany za „przedstawiciela organu jednostki samorządu terytorialnego”.
Czytaj artykuł w LEX: Zarządzanie ryzykiem w jednostce pomocy społecznej>
Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym, który przekazał zagadnienie siedmiu sędziom, zważył, że art. 112 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej stanowi, iż kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. W przypadku miasta na prawach powiatu prawo to przysługuje dyrektorowi miejskiego ośrodka pomocy społecznej (art. 112 ust. 2 u.p.s.).
Natomiast według art. 87 par. 3 k.p.c. w sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie.
Z treści cytowanego przepisu wydaje się jasno wynikać, że sprawie o roszczenia alimentacyjne, w której powodem jest dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej, pełnomocnikiem powoda może być ustanowiony przez niego przedstawiciel. Jednakże podczas analizy zagadnienia prawnego pojawił się też pogląd, że wątpliwe jest, czy w ogóle wskazany przepis ma zastosowanie w sprawie, skoro stanowi tylko, kto może być pełnomocnikiem.
Jednakże opisana przez cytowanego autora sytuacja nie dotyczy pozwu, wnoszonego przez dyrektora miejskiego ośrodka pomocy społecznej o zasądzenie alimentów od rodziców małoletniego. Skupiono się tylko na pozwie o zmniejszenie lub odjęcie obowiązku alimentacyjnego.
Ponadto dotychczasowe orzecznictwo też nie daje wskazówki, jak rozwiązać ten problem.
Zobacz także linię orzeczniczą : Nadużycie prawa podmiotowego w sprawach o alimenty>
Prezes i kierownik też jest stroną
SN w składzie trójkowym przypomniał, że kodeks postępowania cywilnego przyznaje przymiot strony postępowania także innym organom, np. prezesom tzw. urzędów regulacyjnych. Jednak w ich przypadku przepisy k.p.c. stanowią, że ich pełnomocnikiem może być pracownik podległego im urzędu.
W przypadku dyrektora miejskiego ośrodka pomocy społecznej nie ma przepisu wprost stanowiącego, kto może być jego pełnomocnikiem. Kodeks nie reguluje też zastępstwa procesowego organów państwa mających prawo do wytoczenia powództwa na rzecz innego podmiotu.
W postanowieniu z 25 lutego 1999 r. Sąd Najwyższy przyjął, że w sprawie o ustalenie ojcostwa i o roszczenia alimentacyjne przedstawiciel właściwego organu samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowej może być tylko pełnomocnikiem powoda, nie pozwanego.
To stanowisko zostało przez sędziego SN Jacka Gudowskiego uznane za dyskusyjne, gdyż „jest wynikiem zbyt jednostronnego pojmowania pomocy rodzinie”.
Postanowienie z 8 kwietnia 2025 r., sygnatura akt III CZP 38/24
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
