Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym na skutek pozwu wniesionego przez Gminę O., Sąd Rejonowy w O. nakazał pozwanym - państwu S. (rodzicom i dziecku), aby zapłacili powodowi Gminie O. solidarnie kwotę 22 tys. 503,86 zł.

Odpowiedzialność dziecka za dług

Gmina wskazała termin dwóch tygodni na zapłatę od doręczenia nakazu. W uzasadnieniu nakazu zapłaty, sporządzonym na żądanie Sądu Najwyższego, Sąd Rejonowy wyjaśnił, że objęta nim należność została zasądzona od pozwanych na rzecz powoda tytułem odszkodowania za zajmowanie lokalu mieszkalnego po rozwiązaniu umowy najmu z powodu zaległości w zapłacie czynszu.
Nakaz zapłaty uprawomocnił się 9 kwietnia 2016 r. Według rzecznika praw obywatelskich - pozwana K. S. na starcie w dorosłość została obciążona długiem, za który – jako dziecko – nie powinna w świetle obowiązującego prawa ponosić odpowiedzialności. Nieporadność życiowa młodego człowieka, wkraczającego dopiero w dorosłość, sprawiła, że nakaz zapłaty nie został przez pozwaną
prawidłowo zaskarżony.

 

 

Zarzuty skargi nadzwyczajnej

Skargą nadzwyczajną Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił wyrokowi naruszenie:

  • zasady zaufania do państwa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego,
    wywodzonych z art. 2 Konstytucji oraz
  • chronionego w art. 72 ust. 1 Konstytucji dobra dziecka – z uwagi na wydanie zaskarżonego nakazu zapłaty wobec pozwanej K. S. jako jednej z pozwanych solidarnie, który w sposób nieuzasadniony i niesprawiedliwy nakłada na pozwaną obowiązek zapłaty należności z tytułu czynszu najmu i innych należnych opłat oraz odszkodowania za zajmowanie bez
    tytułu prawnego lokalu, mimo iż w do 4 stycznia 2015 r. K. S. była osobą małoletnią i nie mogła ponosić odpowiedzialności za tego rodzaju należności wynikające z zamieszkiwania wraz z rodzicami w tym lokalu
  • art. 64 ust. 1 Konstytucji prawa do ochrony własności i praw majątkowych

 

Izba Kontroli SN uchyla nakaz

Sąd Najwyższy podzielił zarzut rzecznika, że ustalając stan faktyczny sprawy Sąd Rejonowy pominął okoliczność faktyczną wieku pozwanej. Chociaż okoliczność ta wynikała z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a przy tym, mając na uwadze materialnoprawną podstawę roszczenia powoda, stanowiła okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zgodnie z art. 6881 par. 1 k.c., za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie. Jak z kolei stanowi art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

 

Bezprawne obciążenie długiem

Wprawdzie powołany przepis, inaczej niż art. 6881 par. 1 k.c., nie ogranicza pod względem odpowiedzialności za zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu do osób pełnoletnich, jednak za przyjęciem, że ograniczenie to pozostaje w tym przypadku aktualne, przemawiają istotne argumenty wynikające z wykładni celowościowej oraz systemowej. Pozwana przez część okresu objętego żądaniem pozwu była osobą małoletnią, w związku z czym obciążenie jej obowiązkiem zapłaty należności z tytułu czynszu najmu oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu za ten okres solidarnie z rodzicami nie miało podstaw prawnych.

Sąd Najwyższy stwierdził ponadto, że zaskarżony nakaz zapłaty w zakresie, w jakim dotyczy pozwanej, naruszył konstytucyjne zasady oraz prawa i wolności człowieka i obywatela, w szczególności wyrażoną w art. 72 ust. 1 Konstytucji zasadę ochrony praw dziecka.

 

Przepis ten stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Obowiązek ten dotyczy zwłaszcza stosowania przepisów ustawowych, które ukierunkowane są na ochronę interesów osobistych i majątkowych dzieci (osób małoletnich).

SN uchylił w zaskarżonej części nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydany przez Sąd Rejonowy w O. w sprawie o zapłatę czynszu najmu lokalu mieszkalnego oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sygnatura akt ​I NSNc 103/22, wyrok Izby Kontroli i Spraw Publicznych SN  z 23 czerwca 2022 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.