- Zawiadamianie pozostałych spadkobierców o odrzuceniu spadku przed notariuszem powinno być obowiązkiem notariusza, a nie sądu (jak obecnie), bo to notariusz pobiera taksę notarialną za odebranie oświadczenia – uważa sędzia Michał Pałka z Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawa, który w ramach akcji Poprawmy prawo zgłosił postulat nowelizacji przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 640 i 643 k.p.c.). Uważa także, że oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno być składane wyłącznie przed notariuszem, a nie przed sądem, bo jest to typowa czynność notarialna, do której angażowanie sądu jest niepotrzebne.
Zanim odziedziczysz, sąd trzy razy dowie się, że babcia nie żyje>>
Wybiera spadkobierca
- Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące dokonywania czynności związanych z dziedziczeniem dają obywatelom możliwość wyboru: czy dokonać danej czynności przed sądem czy przed notariuszem – mówi notariusz Szymona Kołodziej, rzecznik prasowy Krajowej Rady Notarialnej.
Tłumaczy, że oświadczenia mogą być składane jako osobne czynności, jak i czynności dokonywane w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku zarówno przed sądem, jak i przed notariuszem. - Pozbawienie obywateli możliwości wyboru organu, przed którym mogą taką sprawę załatwić, ograniczy automatycznie dostępność tych czynności, co nie byłoby skutkiem pożądanym – dodaje.
Zobacz procedurę w LEX: Złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed sądem >
Sąd skuteczniej poszuka spadkobiercy
Doktor Radosław Wiśniewski, adwokat w kancelarii Wardyński i Wspólnicy sp.k. tłumaczy, że choć dla spadkobiercy to, kto powiadomi pozostałych zainteresowanych, nie ma większego znaczenia, to przekazanie tych obowiązków notariuszom z pewnością usprawniłoby cały proces i doprowadziłoby do odciążenia sądów.
- Ale moim zdaniem taka zmiana nie byłaby obecnie właściwa. Choć doszło już do przejęcia przez notariuszy istotnej ilości kompetencji w sprawach spadkowych, to wciąż daleko nam do innych systemów prawnych, np. francuskiego, w których zasadą jest prowadzenia postępowań spadkowych przez notariuszy, a wyjątkiem jest ingerencja sądu. W Polsce wciąż to sądy regulują znacząca ilość spraw spadkowych, a co najważniejsze dysponują odpowiednimi uprawnieniami do poszukiwania i zawiadamiania osób zainteresowanych spadkiem – tłumaczy. Dodaje, że notariusze nie posiadają żadnych uprawnień w tym zakresie. Zatem bez gruntownej zmiany zasad postępowań spadkowych i przyznaniu notariuszom odpowiednich instrumentów proceduralnych, taka zmiana byłaby bezcelowa i niewykonalna.
Zobacz procedurę w LEX: Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku >
Niepotrzebne obciążenie sądów
- Koncepcja, zgodnie z którą to notariusz, a nie sąd spadku powinien zajmować się przesyłaniem do innych spadkobierców zawiadomień o złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jest słuszna – mówi dr Aleksandra Partyk z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. - Nie chodzi jedynie o to, że notariusz z tytułu odebrania oświadczenia pobiera taksę notarialną, ale również o to, że niejednokrotnie spotyka się sytuacje, w których notariusze, odbierając takie oświadczenia, zaniedbują wskazania w akcie notarialnym adresów zamieszania tych spadkobierców. W związku z powyższym sąd spadku, chcąc zrealizować ustawowy obowiązek zawiadomienia spadkobierców o złożeniu oświadczenia, sam musi poszukiwać danych adresowych tych osób. Jest to nakładanie dodatkowego obowiązku na ich tak przeciążone sądy – tłumaczy.
Czytaj w LEX: Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w praktyce notarialnej >
Zauważa, że nawet w sytuacji, gdy notariusze rzetelnie ustalają adresy spadkobierców, obowiązek informowania ich stanowi poważne obciążenie dla pracowników sekretariatów sądowych, a w dużych sądach to tysiące spraw rocznie. W większości z nich trzeba zawiadomić kilku, kilkunastu a czasem kilkudziesięciu spadkobierców, wpisać dane każdego z nich do systemu sądowego, a następnie nadzorować wysyłkę korespondencji oraz fakt jej doręczenia.
Zobacz procedury w LEX:
Złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed notariuszem (dziedziczenie ustawowe) >
- W tym czasie pracownik sekretariatu nie może podejmować innych czynności, np. rozsyłać zawiadomień o terminach rozpraw. Oczywiście, w przypadku kiedy spadkobierca składający oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie zna tych danych adresowych, trudno oczekiwać, aby notariusz prowadził stosowne dochodzenie – mówi dr Aleksandra Partyk, dodaje jednak, że w takim przypadku notariusz powinien ustalić, czy osoba składająca oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, dysponuje jakimiś innymi danymi pozwalającymi nawiązać kontakt ze spadkobiercami. Bardzo często wystarczające byłoby ustalenie np. numerów telefonów, a następnie przez kontakt telefoniczny – danych adresowych.
Zobacz procedurę w LEX: Odpowiedzialność podatkowa spadkobierców >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.